Wikipedia

Ibis żółtoszyi

gatunek ptaka

Ibis żółtoszyi (Threskiornis spinicollis) – gatunek ptaka z rodziny ibisów (Threskiornithidae). Występuje w Australii, większość populacji skupiona jest w stanie Wiktoria. Poza sezonem lęgowym pojawia się też na Nowej Gwinei, zalatuje też na Tasmanię i wyspy Cieśniny Bassa. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Ibis żółtoszyi
Threskiornis spinicollis[1]
(Jameson, 1835)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

pelikanowe

Podrząd

ibisowce

Rodzina

ibisy

Rodzaj

Threskiornis

Gatunek

ibis żółtoszyi

Synonimy
  • Ibis spinicollis Jameson, 1835[2]
  • Carphibis spinicollis (Reichenbach, 1853[3])
  • Geronticus spinicollis (Gray, 1844[4], Gould, 1848[5] i inni)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Zasięg występowania:
pomarańczowy – obszar lęgowy,
żółty – pobyty czasowe, bez lęgów.
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Niegdyś ibis żółtoszyi umieszczany bywał w monotypowym rodzaju Carphibis (Reichenbach, 1853). Ze względu na niedostateczne różnice morfologiczne względem przedstawicieli Threskiornis w 1970 David Holyoak zasugerował włączenie go do tego rodzaju. Ibisy żółtoszyje są średniej wielkości w porównaniu do innych ibisów. Długość ciała wynosi 59–76 cm, masa ciała – 1150–1570 g. Samce są większe od samic. U dorosłych osobników głowę i górną część szyi pokrywa naga czarna skóra; młode tracą upierzenie głowy w 3. lub 4. roku życia. Część szyi, spód ciała i ogon mają białe. U nasady szyję porastają niemal białe pióra, niżej kolorystycznie zlewają się z ozdobnymi podobnymi do słomy piórami. Od nich wziął się epitet gatunkowy ibisa żółtoszyjego (spinicollis – z łaciny spinus oznacza cierń, zaś człon -collis – „-szyi”) oraz angielska nazwa zwyczajowa („Straw-necked Ibis”). Uwagę obserwatora u lecącego ptaka zwraca kontrast tworzony przez czarne i białe części upierzenia.

Nie wyróżnia się podgatunków. Ibisy żółtoszyje występują w Australii. Większość populacji skupiona jest w stanie Wiktoria, choć obserwowano ptaki tego gatunku w każdym z sześciu stanów. Najwięcej kolonii i zarazem najliczniejsze kolonie w latach 90. XX wieku mieściły się na południe od równoleżnika 26°S. Omijają jedynie pustynny interior wyspy. Poza sezonem lęgowym ibisy żółtoszyje pojawiają się też na Nowej Gwinei, a w 1984 doniesiono o gniazdowaniu w dawnym Irianie Zachodnim. Zalatują na Tasmanię i wyspy Cieśniny Bassa. Środowiskiem ich życia są uprawy, pastwiska, obszary nawadniane, otwarte lasy i suche tereny trawiaste. W porównaniu do innych australijskich ibisów stosunkowo często pojawiają się daleko od mokradeł. Żywią się głównie owadami (w tym szkodnikami upraw), ponadto zjadają pajęczaki, słodkowodne raki i ślimaki.

Okres lęgowy zmienny w zależności od regionu występowania. Wpływ na niego ma stan wód, a w terenach zalanych całorocznie – prawdopodobnie temperatura. Na południowym zachodzie kontynentu występuje w miarę stała pora rozrodu, lęgi trwają od sierpnia do grudnia. Gniazda budowane są na krzewach, wśród nadbrzeżnej roślinności lub na ziemi. Mają formę płytkich misek zbudowanych z patyków i roślin wodnych. Zniesienie liczy od 2 do 5 jaj. Wysiadywanie trwa 3,5 tygodnia. Młodymi zajmują się obydwoje rodzice. Po 4 tygodniach są w pełni opierzone. Po lęgach szybko występuje znacząca dyspersja polęgowa, młodociane osobniki samotnie wędrują i obserwowane są w nietypowych dla gatunku środowiskach. Przez IUCN ibis żółtoszyi klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2019). Przekształcanie środowiska przez człowieka działa na populację dwojako. Osuszanie bagien celem uzyskania terenów pod uprawy czy wypas pozbawia je środowiska odpowiedniego do gniazdowania, lecz korzystają na przykład na budowie tam i powstawaniu zbiorników retencyjnych oraz na nawadnianiu upraw.

Taksonomia

edytuj

Po raz pierwszy gatunek formalnie opisał Robert Jameson w 1835 na łamach „Edinburgh New Philosophical Journal”. Holotyp pochodził z okolic rzeki Murray w Nowej Południowej Walii. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Ibis spinicollis[2]. Wcześniej w 1824 ibisa żółtoszyjego opisał John Latham, jednak nie nadał mu nazwy naukowej i zostawił jedynie zwyczajową, „New-Holland Ibis” (współcześnie niestosowaną). Charakterystykę oparł o dwa okazy, samca z kolekcji Williama Bullocka i samicę ze zbiorów H. Brogdena[7].

Obecnie (2019) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza ibisa żółtoszyjego w rodzaju Threskiornis. Nie wyróżnia podgatunków[8], podobnie jak autorzy HBW[9]. Gregory Macalister Mathews opisał w 1912 podgatunek T. s. fitzroi, którego przedstawicieli wyróżniać miały mniejsze rozmiary ciała. U ibisów żółtoszyich zróżnicowanie w wielkości ciała występuje jednak w zależności od płci ptaka, nie zaś rejonu występowania[10]. Holotyp tego nieuznawanego podgatunku przechowywany jest w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej (Nowy Jork) AMNH531116. James Greenway odnotował, że Mathews wspomniał o krótszym skrzydle u ptaka tego podgatunku, jednak nie wspomniał o pierzeniu, które wówczas przechodził[11].

Bywa umieszczany w monotypowym rodzaju Carphibis[9][10], opisanym przez Reichenbacha w 1853[3]. Główną cechą różniącą ibisa żółtoszyjego od pozostałych Threskiornis jest brak ozdobnych piór wyrastających z okolic lotek II rzędu. David Holyoak wymienił ich jeszcze kilka, lecz uznał za niewystarczająco znaczące, by pozwolić wyodrębnić ibisa żółtoszyjego. W 1970 zasugerował włączenie go do Threskiornis[12]. W listopadzie 2016 obserwowano w dorzeczu rzeki Lachlan (Nowa Południowa Walia) młodocianego osobnika z cechami mieszanymi ibisa czarnopiórego (T. molucca) i żółtoszyjego. Choć donoszono o hybrydyzacji w niewoli, to na wolności tylko raz odnotowano wcześniej potencjalnego mieszańca, w 1983. W przeciwieństwie do obserwacji z 2016 nie udokumentowano jej jednak zdjęciami, więc brak pewności co do gatunku ptaka. Miał on czarny ogon nieobecny u żadnego z dwóch ibisów, więc mógł to być okaz z aberracjami barwnymi, nie mieszaniec[13].

Epitet gatunkowy spinicollis pochodzi z łaciny; spinus oznacza cierń, zaś człon -collis – „-szyi” (collum – „szyja”)[14]. W języku angielskim ibis żółtoszyi nosi nazwę straw-necked ibis[8][9], czasem zapisywaną bez myślnika (strawnecked ibis)[15]. Nawiązuje ona do charakterystycznych żółtych, pozbawionych chorągiewek piór wyrastających z przodu szyi i piersi, które przypominają słomę (ang. straw)[16][15]. Popularnie nazywany bywa również black... lub black-and-white ibis[17][15], choć pod nazwą black ibis występuje inny gatunek, ibis czarny (Pseudibis papillosa; właściwa nazwa angielska red-naped ibis[8]).

Morfologia

edytuj

Długość ciała wynosi 59–76 cm[9], masa ciała – 1150–1570 g (1150–1320 g u samic, 1400–1570 g u samców[18]), rozpiętość skrzydeł – 100–120 cm[9]. To średniej wielkości ibis. Dymorfizm płciowy przejawia się w wymiarach – samce są większe[15] oraz w jednym z elementów upierzenia[19]. Poniżej przedstawiono wymiary szczegółowe dla okazów muzealnych podane w milimetrach[18]. Autorzy nie doprecyzowali sposobu mierzenia dzioba.

Wymiary szczegółowe dla okazów z South Australian Museum i Melbourne Museum
n Samce n Samice
Długość skrzydła 8 364–415 7 351–375
Długość dzioba 8 158,2–179,8 6 133,4–142,2
Długość ogona 7 130–152 7 126–142
Długość skoku 8 83,6–102 7 75,4–83,2
 
Czarna naga skóra na głowie występuje wyłącznie u dorosłych osobników

U dorosłych grzbiet i skrzydła są czarne z zieloną opalizacją. Część szyi, spód ciała i ogon mają barwę białą, co w locie daje mocny kontrast[15]. Ogon ma kształt prostokątny, skrzydła długie i szerokie[18]. Tuż poniżej głowy po bokach i nasadzie szyja zmienia ubarwienie na głównie białe, następnie zlewając się kolorystycznie ze sztywnymi słomkowymi pióra odstającymi z niższej części szyi[15]. U samic w ich miejscu występuje pas ciemnych piór[19]. Przez spód skrzydła przebiega biały pasek[15]. U innych ibisów rodzaju Threskiornis w podobnym miejscu – wzdłuż krawędzi skrzydła – znajduje się pas nagiej skóry[12]. Głowa, grzbiet szyi i gardło nagie, czarne. Dziób długi i zagięty, czarny[15]. Tęczówka brązowa[18]. Stopy i niższa część nóg czarne, w wyższej części nogi różowawe lub czerwonawe. Po bokach ciała występują połacie nagiej czarnej skóry[15].

Samce są większe od samic. Według McKilligana (1975) różnica w długości dzioba u samców i samic jest statystycznie istotna i pozwala na odróżnienie płci ptaka z bliskiej odległości w terenie. W okresie zalotów i lęgów nogi przybierają barwę od różowej po ciemnoczerwoną, opalizacja na wierzchu ciała przybiera na sile, a podobne do źdźbeł słomy pióra osiągają maksymalną długość[15]. Nagi obszar za okiem oraz po bokach piersi (blisko lotek III rzędu) w sezonie lęgowym zmienia barwę z czarnej na czerwoną[20].

Osobniki młodociane wyróżniają się opierzonymi głowami i ogólnie bardziej matowym upierzeniem niż u ptaków dorosłych. Na czarnych piórach brak połysku. Broda i tył szyi są czarne, nogi i stopy – popielate. Utrata upierzenia głowy i rozwój ozdobnych piór następuje w 3. lub 4. roku życia[15]. Wcześniej mają tylko kilka krótkich żółtych piór na szyi[19]. Tęczówka osobników młodocianych ma kolor umbry. Dziób jest ciemnobrunatny z jasnoszarą końcówką. Nogi ciemnoszare[18]. U młodych brakuje nagich plam po bokach piersi[19].

Zasięg występowania

edytuj

Zasięg występowania ibisów żółtoszyich obejmuje Australię[9]. Większość populacji jest, wedle danych z początku lat 90. XX wieku, skupiona w stanie Wiktoria. W pozostałych stanach występują nielicznie, choć stwierdzano je w każdym z sześciu. Przynajmniej w 1975 ibisy żółtoszyje były prawdopodobnie nieobecne w pustynnym interiorze Australii[15]. Jest to obszar leżący mniej więcej na południe od równoleżnika 20°S i między południkami 121°E i 136°E. Na początku lat 90. XX wieku kolonie występowały częściej i z większą liczbą osobników na południe od równoleżnika 26°S[19]. W zachodniej i południowo-wschodniej Australii populacje lęgowe pooddzielane są pustyniami[15]. Poza sezonem lęgowym występują również na Nowej Gwinei. Niekiedy pojawiają się na Tasmanii i na wyspach Cieśniny Bassa[9], gdzie po raz pierwszy odnotowano je w 1895[19]. W 1984 doniesiono o gniazdowaniu w południowo-wschodnim Irianie Zachodnim, co znacząco poszerzyło znany zasięg lęgowy gatunku. Wcześniej długo wiadomo było, że ibisy żółtoszyje odwiedzały również ten region w porze suchej. Wówczas nad Cieśniną Torresa widywano stada liczące 50–100 osobników. Znajdywano też utopione stada[21].

Jako gatunek introdukowany figuruje na liście ptaków Wielkiej Brytanii. W 2007 według British Ornithologists' Union Records Committee (BOURC) miał status E – sporadycznie pojawiają się uciekinierzy z niewoli[22]. Zalatują na Lord Howe (jeden osobnik obserwowany w latach 1971–1973) i Norfolk (pierwsze stwierdzenie w 1961)[19]

Ekologia i zachowanie

edytuj
 
Grupa ibisów żółtoszyich w Terytorium Północnym. Gniazduje tam stosunkowo niewiele osobników; większość populacji skupiona jest w Wiktorii

Środowiskiem życia ibisów żółtoszyich są pastwiska, tereny upraw, obszary poddawane nawadnianiu, otwarte lasy i suche tereny trawiaste, nierzadko daleko od mokradeł[9]. W porównaniu do innych australijskich ibisów żółtoszyje częściej są spotykane w suchych środowiskach[21]. Według Carricka, przez cztery lata badającego zwyczaje żywieniowe ibisów żółtoszyich i ibisów czarnopiórych (T. molucca) we wschodniej Australii, 75,2% żerujących osobników przebywało w środowisku umiarkowanie wilgotnym, 14% – w wodnym. U ibisów czarnopiórych było to odpowiednio 64,2% i 25,2%[17]. Na północy kontynentu szczególnie często są one użytkowane poza okresem lęgowym[21]. Unikają obszarów porośniętych gęstą trawą i zadrzewień o gęstym podszycie. Nie spotyka się ich także w środowiskach nadmorskich. Typowymi żerowiskami tych ibisów są obszary trawiaste, w tym parki miejskie i skraje dróg, bagna, tereny upraw tuż po zbiorach. W przeciwieństwie do ibisów czarnopiórych żółtoszyje nie szukają pokarmu na wysypiskach śmieci[21].

Możliwe, że są przyciągane przez plagi owadów, choć brak dowodów na ograniczanie ich[17][21]. Podążają za pożarami. Nieprzewidywalne warunki panujące w Australii często wymuszają na ibisach żółtoszyich nomadyczny tryb życia[21]. Ten był przedmiotem badań z wykorzystaniem telemetrii satelitarnej. Dorosła samica o przydomku Grace w październiku 2016 przemieściła się z Macquarie Marshes na odległość 400 km do Murrumbidgee. Następnie Grace wróciła w okolice Macquarie, a w połowie stycznia 2017 wyruszyła na północ i na początku maja 2017 dotarła do Townsville, ponad 1200 km dalej[23].

Przez większość roku dominującą czynnością jest żerowanie, zajmujące do 75% dnia. Celem minimalizowania czasu poświęconego na przemieszczanie się ibisy żółtoszyje wybierają na miejsca odpoczynku drzewostany czy wysokie eukaliptusy, w pobliżu żerowisk i wodopojów[10]. Są towarzyskie. Samotnikami są głównie w pełni wyrośnięte młodociane osobniki, które mogą wędrować w poszukiwaniu pożywienia w nietypowych środowiskach[24]. W kolonii dzień spędzają razem w określonym miejscu w jej obrębie[23]. Podczas żerowania zdarzają się obserwacje grup liczących setki osobników. Na nocny spoczynek ibisy żółtoszyje łączą się w stada liczące 10–350 sztuk[24]. W trakcie przelotów na większe odległości tworzą V-kształtne formacje. Latają wysoko, z wyciągniętą szyją. Pielęgnują upierzenie dziobem, jedynie głowę i szyję drapią stopami. Kąpią się zanurzając spód ciała w płytkiej wodzie, szybko ochlapują się, wstają i otrzepują z nieco podniesionymi skrzydłami. Na ziemi mogą odpoczywać siedząc na skokach i z częściowo rozłożonymi skrzydłami[19]. Ibisy żółtoszyje przeważnie milczą, odzywają się głównie w koloniach lęgowych[9]. Ich głosy opisywane są jako przypominające pomruki, ostre kaszlnięcia, przeciągły skrzekot[15] i szczekanie[9].

Pożywienie

edytuj

Pożywieniem ibisów żółtoszyich są głównie owady – chrząszcze, prostoskrzydłe, gąsienice[9], zarówno słodko-, jak i słonowodne[21]. Ponadto zjadają pajęczaki, słodkowodne raki Cherax i ślimaki[9]. Ich dieta jest dość zróżnicowana. W porze suchej zjadają więcej chrząszczy i pajęczaków, a prócz tego łapią niewielkie jaszczurki. Do lat 90. XX wieku dokładnemu badaniu skład pożywienia ibisa żółtoszyjego poddali Carrick (1959), Cowling (1974) i McKilligan (1975)[21]. Carrick badania prowadził we wschodniej Australii, łącznie ustalając zawartość żołądków 162 okazów. Pod względem sztuk zdobyczy najliczniej reprezentowane były świerszczowate (Gryllidae; 31,9%), gąsienice (17,6%), chrząszcze (Coleoptera; łącznie ze wszystkich rodzin i stadiów 16,9%) i szarańczowate (Acrididae; 13%). Najpowszechniejszą zdobyczą były biegaczowate (Carabidae), Acrididae i pajęczaki, obecne w żołądkach połowy zbadanych ptaków; świerszcze i płazy bezogonowe znaleziono u 40% okazów, a gąsienice – u blisko ⅓[17]. Autorzy monografii poświęconej pożywieniu ptaków Australii (1989) wskazują również na pokarm roślinny – nasiona cibor (Cyperaceae) i traw (Poaceae), aczkolwiek dotychczas wspominało o nich tylko jedno źródło[25].

Lęgi

edytuj

Pora lęgowa wysoce zmienna, duży wpływ na nią ma stan wód[9]. Na całorocznie zalanych mokradłach decydującym czynnikiem może być temperatura. Bardziej stała pora rozrodu ustalona jest na południowym zachodzie kontynentu, gdzie lęgi trwają od sierpnia do grudnia. O podobnym czasie lęgi odbywają się w Australii Południowej i Wiktorii. Na Terytorium Północnym rozród trwa od stycznia do marca, lecz odbywa się na bardzo niewielką skalę[10]. Przeciwnie twierdzą autorzy HBW, według których na północy Australii lęgi trwają cały rok[9]. Rozród rozpoczyna się kilka miesięcy po rozpoczęciu pory deszczowej, inaczej niż u ibisów czarnopiórych, gdzie jest to sam jej początek. Niekiedy gniazdowanie rozpoczyna się zbyt późno i stan wód obniża się; wówczas ibisy żółtoszyje porzucają lęg[10].

Gniazda budowane są w niskich krzewach lub w dobrze osłoniętych szuwarach na wyspach[10]. Przykładowo mogą lęgnąć się wśród Duma florulenta, ponikła (Eleocharis) i pałek (Typha)[26]. W lesie Barmah-Millewa zaobserwowano ibisy gniazdujące licznie w sitach Juncus ingens[27]. Czasem przy braku stosownej roślinności ibisy żółtoszyje gniazdują na ziemi, niekiedy w naniesionych przez wodę odpadkach. Jeśli zakładają gniazdo w sitowiu, to wydeptują okoliczną roślinność, tworząc z niej prostą platformę. Gniazdo ma kształt płytkiej miseczki. Budulec stanowią patyki i rośliny wodne[10]. Chociaż ibisy żółtoszyje odpoczywają na drzewach, to najprawdopodobniej nie wykorzystują ich do gniazdowania. Tworzą kolonie lęgowe, niekiedy z ptakami innych gatunków; wówczas można znaleźć zaledwie kilka par tych ibisów wśród ibisów czarnopiórych i czapli[10]. Spośród wszystkich australijskich ptaków wodnych ibisy żółtoszyje tworzą najliczniejsze kolonie. Zdarzają się takie złożone z kilkudziesięciu tysięcy par, na początku XXI wieku największa znana liczyła 200 tys. par[28]. W 1983 na jeziorze Narran (Nowa Południowa Walia) mieściła się kolonia ibisów żółtoszyich i czarnopiórych złożona z 400 tys. par[19]. Mogą przejmować gniazda ibisów czarnopiórych, gdy ich młode je opuszczą. Przynajmniej do 1992 nic nie było wiadomo na temat zalotów u ibisów żółtoszyich, podobnie jak o ich zachowaniu się w gnieździe[10].

Zniesienie liczy od 1 do 4 jaj[10] (według innego źródła 2–5[29]). Skorupka jest matowobiała, wraz z postępem inkubacji szybko pokrywa się brązowymi plamami[10]. 14 jaj zbadanych przez Marchanta i Higginsa miało wymiary 61,4–69,1 na 42,4–47,0 mm. Schonwetter (1967) dla nieokreślonej liczby jaj podał więcej parametrów: 57,5–70,0 na 38,6–48,0 mm (średnio 64,8 na 44 mm), średnia masa jaja: 67 g[30]. W gniazdach badanych przez Lowego przeciętne gniazdo w jednym roku zawierało 2 jaja (średnia 2,29), w następnym również, przy średniej 2,42[10]. W sezonie 2016–17 w dorzeczu Murray-Darling średnia liczba jaj wyniosła 2,4[27].

 
Jajo ibisa żółtoszyjego

Inkubacja trwa około 3,5 tygodnia[26]; jest to informacja pochodząca z 1962 i przynajmniej przez kolejnych 30 lat nie pojawiły się nowe informacje o długości wysiadywania[10][29]. Wysiadywanie rozpoczyna się przed zniesieniem wszystkich jaj, o czym świadczy asynchroniczne klucie[29]. Młode klują się pokryte czarnym puchem[29]. Są w pełni opierzone 4 tygodnie po wykluciu. Opiekują się nimi obydwa ptaki z pary. Otrzymują zwracany pokarm, karmione są w ten sposób jeszcze do 2 tygodni po opuszczeniu gniazda. Wpływ drapieżnictwa na młode ibisy żółtoszyje nie jest znaczący, jednak sukces lęgowy zależy od dostępności pożywienia i w razie jego niedostatku dorosłe osobniki porzucają młode. W badanych przez Lowego gniazdach jednego roku opierzyły się 52 młode ze 112 zniesień[10]. W sezonie 2016–17 w dorzeczu Murray-Darling opierzenia dożyło około 90% młodych. Badacze ocenili zaangażowanie w opiekę nad lęgiem jako przeciętne w porównaniu do warzęch królewskich (Platalea regia) i ibisów czarnopiórych (na drugim miejscu po warzęsze)[27]. Występuje dyspersja polęgowa, młodociane osobniki szybko podejmują dalekie wędrówki, spotykane są niemal na całym kontynencie[21].

Drapieżniki, pasożyty i choroby

edytuj

Ibisy żółtoszyje odnotowywano wśród zdobyczy kani złotawych (Haliastur sphenurus; młodociane i padlina) i orłów australijskich (Aquila audax)[25]. W koloniach zagrożenie stanowią lisy rude (Vulpes vulpes). Dodatkowo utrudniają prowadzenie badań ze względu na rozwlekanie trucheł, niekiedy wraz z nadajnikami doczepionymi do ptaków[23].

W dwóch koloniach mieszczących się około 150 km na północ i 200 km na południe od Perth oszacowano odsetek zakażonych pierwotniakami Giardia ptaków na 70%. Gatunek zidentyfikowano jako Giardia ardeae. Zbadano również dogorywające ptaki, u których zakażenie Giardia objawiało się brakiem ucieczki przed człowiekiem, osłabieniem, niedorozwojem i hipotermią[31]. U 4-miesięcznego osobnika żyjącego w zoo w Kansas City stwierdzono sarkocystozę, nie ustalono gatunku Sarcocystis za nią odpowiadającego. Ibis ten umarł 16 dni po rozpoczęciu hospitalizacji z podejrzeniem urazu głowy, wcześniej doświadczając ataksji, zaburzeń propriocepcji i braku apetytu[32]. Z tkanki podskórnej okolic kloaki ibisa żółtoszyjego wyizolowano roztocza Neottialges plegadicola Fain, 1966 (Hypoderatidae, Acariformes) w stadium hypopus[33]. W sezonie 2016/2017 w kolonii w Macquarie Marshes istotną przyczyną śmiertelności był botulizm[23].

Status i zagrożenia

edytuj

IUCN uznaje ibisa żółtoszyjego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2019)[34]. Kolonializm przyczynił się do poszerzenia bazy środowiskowej ibisów poprzez wycinkę lasów i zadrzewień oraz osuszanie bagien pod pastwiska i uprawy[10]. Korzystają również z obszarów nawadnianych oraz ze zbiorników retencyjnych[19]. W terenach służących im za ostoje w porze suchej zdaje się nie być zagrożeń dla tych ptaków. Zagrożenie niesie jednak dalsze osuszanie bagien i kontrola powodzi, jako że ibisy żółtoszyje polegają na mokradłach w porze lęgowej[10]. Niektóre z mokradeł będących dawnymi miejscami gniazdowania zostały zniszczone wskutek wypalania roślinności, zmiany zasolenia wód, wydobywania wód podziemnych i opanowania przez rośliny inwazyjne[19].

Według Waterbird Population Estimates w 2011 roku populacja ibisa żółtoszyjego mogła wynosić około 1 mln osobników lub więcej. Brakowało jednak danych do dokładnego oszacowania, jako że nie prowadzono badań w terenach suchych. Trend liczebności populacji oceniono na prawdopodobnie spadkowy[28]. BirdLife International wymienia 18 ostoi ptaków IBA, w których stwierdzono ibisy żółtoszyje[34].

Znaczenie dla człowieka

edytuj

W czasach historycznych ibisy żółtoszyje odgrywały ważną rolę w życiu Aborygenów australijskich jako źródło pożywienia. Rolnicy z suchszych terenów uznają te ptaki za pożyteczne ze względu na zjadanie przez nich szkodników[10], między innymi szarańczy Chortoicetes terminifera[17]. Carrick w latach 60. XX wieku podkreślał rolę ibisów jako charakterystycznego elementu obszarów rolniczych, stawów i estuariów. Twierdził, że Australijczycy cenią te ptaki między innymi ze względów estetycznych, a potencjalne działania mogące im zaszkodzić są oprotestowywane[26].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Threskiornis spinicollis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Jameson, Robert. New Species of Ibis and Tanagra. „Edinburgh new philosophical journal, exhibiting a view of the progressive improvements and discoveries in the sciences and arts”. 19, s. 213, 1835. 
  3. ↑ a b Reichenbach, Ludwig: Die vollständigste Naturgeschichte der Vögel. T. 2. 1853, s. XIV.
  4. ↑ Gray, George Robert: List of the specimens of birds in the collection of the British Museum. T. 1, cz.2. 1844, s. 91.
  5. ↑ Gould, John: The birds of Australia. T. 6. 1848, s. Plate 45 [text].
  6. ↑ Threskiornis spinicollis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  7. ↑ John Latham: A general history of birds. T. 9. 1824, s. 167–168.
  8. ↑ a b c Frank Gill & David Donsker: Ibis, spoonbills, herons, hamerkop, shoebill, pelicans. IOC World Bird List (v9.2). [dostęp 2019-07-05].
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Matheu, E., del Hoyo, J., Garcia, E.F.J. & Boesman, P.: Straw-necked Ibis (Threskiornis spinicollis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-07-05].
  10. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Hancock, Kushan i Kahl 1992 ↓, s. 229.
  11. ↑ James Greenway, Type specimens of birds in the American Museum of Natural History, Part 1, „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 150, 1973, s. 246 [zarchiwizowane z adresu 2019-07-09].
  12. ↑ a b Holyoak, D. T.. Comments on the classification of the Old Worldibises. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 90, s. 67–73, 1970. 
  13. ↑ Callaghan, Corey & Ryall, Sharon & Kingsford, Richard. A probable Australian White Ibis Threskiornis moluccus × Straw-necked Ibis T. spinicollis hybrid. „Australian Field Ornithology”. 34, s. 47-48, 2017. DOI: 10.20938/af034047048. 
  14. ↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 362. ISBN 1-4081-2501-3.
  15. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Hancock, Kushan i Kahl 1992 ↓, s. 227.
  16. ↑ Straw-necked Ibis. „Scientific American”, s. 169, 1879. 
  17. ↑ a b c d e Carrick, R.. The food and feeding habits of the Straw-necked ibis, Threskiornis spinicollis (Jameson), and the White ibis, T. molucca (Cuvier), in Australia. „CSIRO Wildlife Research”. 4 (1), s. 69–92, 1959. DOI: 10.1071/CWR9590069. 
  18. ↑ a b c d e Marchant i Higgins 1990 ↓, s. 1094.
  19. ↑ a b c d e f g h i j k Marchant i Higgins 1990 ↓, s. 1088.
  20. ↑ Marchant i Higgins 1990 ↓, s. 1087.
  21. ↑ a b c d e f g h i Hancock, Kushan i Kahl 1992 ↓, s. 228.
  22. ↑ Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds, Review of the Status of Introduced Non-Native Waterbird Species in the Area of African-Eurasian Waterbird Agreement: 2007 update, „8th Meeting of the AEWA Technical Committee”, British Trust for Ornithology, 2008 [zarchiwizowane z adresu 2019-07-02].
  23. ↑ a b c d Heather McGinness, Kate Brandis, Veronica Doerr, Richard Kingsford, Ralph MacNally & John Martin: Waterbirds on the wing. Murray-Darling Basin Environmental Water Knowledge and Research Project. [dostęp 2019-07-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 czerwca 2019)].
  24. ↑ a b Marchant i Higgins 1990 ↓, s. 1092.
  25. ↑ a b Robin Dale Barker, Wilhelmus Jacobus Maria Vestjens: The Food of Australian Birds. T. 1. Non-passerines. Csiro Publishing, 1989, s. 154, 158, 307–309. ISBN 978-0-643-05007-5.
  26. ↑ a b c Carrick, R.. Breeding, movements and conservation of ibises (Thieskiornithidae) in Australia. „CSIRO Wildlife Research”. 7, s. 71–88, 1962. DOI: 10.1071/CWR9620071. 
  27. ↑ a b c Heather ''et al''. McGinness, Feathering their nests, „RipRap”, 40, Australian River Restoration Centre [dostęp 2019-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-07].
  28. ↑ a b Threskiornis spinicollis (Straw-necked Ibis) - Australia. [w:] Waterbird Population Estimates [on-line]. Wetlands International. [dostęp 2019-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 października 2015)].
  29. ↑ a b c d Marchant i Higgins 1990 ↓, s. 1093.
  30. ↑ Hancock, Kushan i Kahl 1992 ↓, s. 319.
  31. ↑ McRoberts, K.M. et al.. Morphological and Molecular Characterization of Giardia Isolated from the Straw-Necked Ibis (Threskiornis spinicollis) in Western Australia. „The Journal of Parasitology”. 82 (5), s. 711-718, 1996. DOI: 10.2307/3283880. 
  32. ↑ J. P. Dubey, G. C. Johnson, A. Bermudez, K. W. Suedmeyer & D. L. Fritz. Neural Sarcocystosis in a Straw-Necked Ibis (Carphibis spinicollis) Associated with a Sarcocystis neurona-like Organism and Description of Muscular Sarcocysts of an Unidentified Sarcocystis Species. „The Journal of Parasitology”. 87 (6), s. 1317-1322, 2001. JSTOR: 3285293. 
  33. ↑ Fain i inni, The family Hypoderidae (Acari) in Australia, „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”, 1, 103, 1978, s. 46 [zarchiwizowane z adresu 2019-07-09].
  34. ↑ a b Straw-necked Ibis Threskiornis spinicollis. BirdLife International. [dostęp 2019-07-05].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ibis_żółtoszyi&oldid=71260488”