Irena Ładosiówna
Irena Ładosiówna, po mężu Klejer (ur. 24 sierpnia 1905 w Lublinie, zm. 7 maja 1976 w Warszawie) – polska aktorka teatralna i filmowa, reżyserka teatralna, dziennikarka, powieściopisarka i dramaturg.
_(cropped).jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 sierpnia 1905 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 maja 1976 |
| Zawód |
aktorka teatralna i filmowa, reżyserka teatralna, dziennikarka, powieściopisarka i dramaturg |
| Współmałżonek | |
| Lata aktywności |
1919–1976 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Była córką pary aktorskiej: Czesława Ładosia vel Wiśniewskiego i Jadwigi Wiśniewskiej.
Na scenie teatralnej debiutowała we Lwowie: najpierw jako statystka w rolach dziecięcych, następne jako tancerka (była uczennicą szkoły baletowej), a w 1919 roku, po ukończeniu kursów scenicznych u Henryka Cepnika jako aktorka w Teatrze Miejskim. W 1920 zadebiutowała tam w roli Klary w Ślubach panieńskich[1]. Z tą sceną była związana do 1930 roku. Jednocześnie ukończyła lwowskie Seminarium Nauczycielskie, gdzie w 1926 roku zdała eksternistyczną maturę i rozpoczęła pracę literacką i dziennikarską, publikując felietony i nowele w lokalnej prasie. W 1930 roku wydała powieść Otylia Sewera, a w 1931 roku Kurier Lwowski drukował w odcinkach jej powieść Miłość wśród maków. Następnie przeniosła się do Poznania, gdzie grała i reżyserowała w tamtejszym Teatrze Popularnym im. Wojciecha Bogusławskiego (1930–1931). W kolejnych latach występowała w Płocku (1931), Wilnie (1931–1933, także reżyserowała), a w latach 1933–1937 była aktorką, reżyserem i kierownikiem artystycznym w Teatrze Pokucko-Podolskim w Stanisławowie. Tutaj wystawiała własne sztuki (Królowa śniegu wg Hansa Christiana Andersena, Królewna z Lisieux), publikowała w Kurierze Stanisławowskim oraz prowadziła kurs gry scenicznej przy konserwatorium Towarzystwa Muzycznego im. St. Moniuszki. Następnie była aktorką i reżyserką w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Toruniu (1937–1939). W 1939 roku powróciła do Lublina, gdzie najpierw występowała w Teatrze Miejskim, a po wybuchu II wojny światowej pracowała jako kelnerka w kawiarni „U Aktorów” i prowadziła tajne kursy aktorskie, m.in. przygotowując konspiracyjne przedstawienie Moralności pani Dulskiej.
Po zakończeniu wojny pozostała w Lublinie do 1947 roku (z przerwą od października 1944 do lutego 1945 roku, gdy grała w Krakowie). W tym czasie pełniła funkcję kierownika artystycznego Teatru Zespołu Aktorskiego (1944), występowała i reżyserowała w Teatrze Miejskim (1945–1947) oraz prowadziła zajęcia z dykcji na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1947 roku przeniosła się do Warszawy, gdzie była członkinią zespołów: Miejskich Teatrów Dramatycznych (1947–1949), Teatru Narodowego (1949–1951), Teatru Ateneum (1951−1957) oraz Teatru Komedia (od 1958 do przejścia na emeryturę w 1971 roku). Ponadto jako reżyser współpracowała z teatrami w Jeleniej Górze (1949–1951, 1961), Bielsku-Białej (1953), Zielonej Górze (1954, 1956), Bydgoszczy (1954, 1960–1961), Białymstoku (1956, 1958, 1967–1968), Łodzi (1957–1959), Olsztynie (1961), Częstochowie (1962), Szczecinie (1963) i Rzeszowie (1965). Wystąpiła w dziewięciu przedstawieniach Teatru Telewizji (1958–1976).
Działała społecznie na rzecz społeczności aktorskiej, pełniąc funkcję przewodniczącej Komisji Likwidacyjnej ZASP w 1950 roku, opiekunki Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie oraz członka Komisji Kwalifikacyjnej i Głównego Sądu Koleżeńskiego SPATiF.
W 1939 wyszła za mąż za Józefa Klejera – aktora i reżysera. Oboje zmarli w Warszawie i zostali pochowani na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B36-3-16)[2].
Filmografia edytuj
- Tamań (1969) – staruszka
- Na wylot (1972) – staruszka
- Nagrody i odznaczenia (1973)
Ordery i odznaczenia edytuj
- Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)[3]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[4]
Przypisy edytuj
- ↑ Z teatru lwowskiego. „Nowości Illustrowane”. Nr 24, s. 9, 12 czerwca 1920.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2023-10-23].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wskazana jako Klejer-Ładosiówna Irena.
Bibliografia edytuj
- Irena Ładosiówna, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2022-06-10].
- Olga Ciwkacz: Irena Ładosiówna – aktorka Polskiego Teatru w Stanisławowie i dziennikarka „Kuriera Stanisławowskiego” (1933–1936). Teka Komitetu Polsko-Ukraińskiego Związku Kulturalnego, 2018. [dostęp 2022-06-09]. (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Irena Ładosiówna w bazie filmpolski.pl