István Bethlen

István Bethlen (ur. 8 października 1874 w Gorneşti, zm.5 października 1946 w Moskwie) – węgierski arystokrata, mąż stanu oraz premier Węgier w latach 1921-1931.

István Bethlen
Data i miejsce urodzenia	8 października 1874 Gernyeszeg
Data i miejsce śmierci	5 października 1946 Moskwa
Premier Królestwa Węgier
Okres	od 14 kwietnia 1921 do 24 sierpnia 1931
Przynależność polityczna	Partia Jedności
Poprzednik	Pál Teleki
Następca	Gyula Károlyi

István Bethlen

Spis treści

Pochodzenie oraz początki kariery politycznej

Istvan urodził się w 1874 roku w Gorneşti (obecna Rumunia), w rodzinie transylwańskich arystokratów.

W 1901 roku, Bethlen został wybrany do węgierskiego parlamentu z ramienia Liberałów. W 1919 Bethlen reprezentował nowy rząd Węgier podczas konferencji pokojowej w Paryżu. W międzyczasie, na Węgrzech upadł slaby centrystyczny rząd a w jego miejsce powstała komunistyczna, Węgierska Republika Rad pod przywództwem Belli Kuna. Po powrocie do kraju, Istavan dołączył do sformowanego m.in przez Miklosa Hortheyego, antykomunistycznego rządu, który mieścił się w Segedynie.

W 1920 roku, już po odbiciu władzy z rąk komunistów, Horthy został mianowany na węgierskiego Regenta. Rok później nie udała się próba restauracji Habsburgów na Węgrzech pod rządami Karola I Habsburga (na Węgrzech Karola IV). Wówczas Horthy poprosił Bethlena o objęcie funkcji premiera Węgier oraz stworzenia silnego rządu.

Bethlen jako premier Węgier

Za swoich rządów Bethlenowi udało się zjednoczyć dwie najsilniejsze warstwy w węgierskim społeczeństwie którymi byli bogaci żydowscy przedsiębiorcy z Budapesztu oraz węgierskie ziemiaństwo z rolniczych terenów kraju. Oprócz tego sukcesami rządu Bethlena było porozumienie ze związkami zawodowymi które poparły jego rząd a także wyeliminowanie różnic poglądowych w polityce wewnętrznej które dzieliły węgierską scenę polityczną.

Rząd Bethlena wprowadził także Węgry w struktury Ligi Narodów oraz doprowadził do bliskiego sojuszu z faszystowskimi Włochami. Do porażek Bethlena można zaliczy jednak m.in upadek rewitalizacji przez Węgry, Traktatu z Trianon, zawartego pomiędzy Ententą a Węgrami po I wojnie światowej.

Wielki kryzys na Węgrzcach doprowadził do radykalizacji węgierskiej sceny politycznej którą zdominowali zwolennicy skrajnej prawicy. Fakt ten doprowadził do odwołania Bethlena z funkcji premiera co nastąpiło w 1931 roku. Na jego miejsce Horthy powołał Guyle Karolyego który jednak szybko został zastąpiony przez Gyule Gömbösa, faszystę, znanego ze swojego antysemityzmu.

Lata późniejsze

Jako nieliczny węgierski polityk, Bethlen był przeciwnikiem sojuszu z Niemcami a w chwili kiedy III Rzesza zaczęła tracić inicjatywę w II wojnie światowej, Bethlen starał się, bez skutku doprowadzić do osobnego układu pokoju pomiędzy Węgrami a aliantami.

W kwietniu 1945, po zdobyciu Budapesztu przez wojska sowieckie, Bethlen został aresztowany i wysłany do ZSRR, zmarł 5 października 1946 w moskiewskim więzieniu w wieku 72 lat.

Bibliografia

• Rothschild, Joseph: East Central Europe Between the Two World Wars. University of Washington Press (1990)
• Seton-Watson, Hugh: Eastern Europe between the wars, 1918-1941. Cambridge : University Press, (1945)

Linki zewnętrzne

• Artykuł poświęcony Istvanowi Bethlen

Poprzednik Pál Teleki

Premier Królestwa Węgier 1921-1931

Następca Gyula Károlyi

Poprzednik Lajos Hegyeshalmi

Minister finansów Królestwa Węgier 1921

Następca Tibor Kállay

Poprzednik Emil Nagy

Minister sprawiedliwości Królestwa Węgier 1924

Następca Pál Pesthy

Poprzednik Géza Daruváry

Minister spraw zagranicznych Królestwa Węgier 1924

Następca Tibor Scitovszky

Poprzednik István Szabó de Nagyatád

Minister rolnictwa Królestwa Węgier 1924

Następca János Mayer

Poprzednik Pál Pesthy

Minister sprawiedliwości Królestwa Węgier 1929

Następca Tibor Zsitvay