István Bethlen
István Bethlen (ur. 8 października 1874 w Gorneşti, zm.5 października 1946 w Moskwie) – węgierski arystokrata, mąż stanu oraz premier Węgier w latach 1921-1931.
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 8 października 1874 Gernyeszeg | |
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 5 października 1946 Moskwa | |
| Premier Królestwa Węgier | ||
| Okres | od 14 kwietnia 1921 do 24 sierpnia 1931 | |
| Przynależność polityczna | Partia Jedności | |
| Poprzednik | Pál Teleki | |
| Następca | Gyula Károlyi | |
| ||
| Odznaczenia | ||
 
| ||
Pochodzenie oraz początki kariery politycznejEdytuj
Istvan urodził się w 1874 roku w Gorneşti (obecna Rumunia), w rodzinie transylwańskich arystokratów.
W 1901 roku, Bethlen został wybrany do węgierskiego parlamentu z ramienia Liberałów. W 1919 Bethlen reprezentował nowy rząd Węgier podczas konferencji pokojowej w Paryżu. W międzyczasie, na Węgrzech upadł slaby centrystyczny rząd a w jego miejsce powstała komunistyczna, Węgierska Republika Rad pod przywództwem Belli Kuna. Po powrocie do kraju, Istavan dołączył do sformowanego m.in. przez Miklosa Hortheyego, antykomunistycznego rządu, który mieścił się w Segedynie.
W 1920 roku, już po odbiciu władzy z rąk komunistów, Horthy został mianowany na węgierskiego Regenta. Rok później nie udała się próba restauracji Habsburgów na Węgrzech pod rządami Karola I Habsburga (na Węgrzech Karola IV). Wówczas Horthy poprosił Bethlena o objęcie funkcji premiera Węgier oraz stworzenia silnego rządu.
Bethlen jako premier WęgierEdytuj
Za swoich rządów Bethlenowi udało się zjednoczyć dwie najsilniejsze warstwy w węgierskim społeczeństwie którymi byli bogaci żydowscy przedsiębiorcy z Budapesztu oraz węgierskie ziemiaństwo z rolniczych terenów kraju. Oprócz tego sukcesami rządu Bethlena było porozumienie ze związkami zawodowymi które poparły jego rząd a także wyeliminowanie różnic poglądów w polityce wewnętrznej które dzieliły węgierską scenę polityczną.
Rząd Bethlena wprowadził także Węgry w struktury Ligi Narodów oraz doprowadził do bliskiego sojuszu z faszystowskimi Włochami. Do porażek Bethlena można zaliczy jednak m.in. upadek rewitalizacji przez Węgry, Traktatu z Trianon, zawartego pomiędzy Ententą a Węgrami po I wojnie światowej.
Wielki kryzys na Węgrzech doprowadził do radykalizacji węgierskiej sceny politycznej którą zdominowali zwolennicy skrajnej prawicy. Fakt ten doprowadził do odwołania Bethlena z funkcji premiera co nastąpiło w 1931 roku. Na jego miejsce Horthy powołał Guyle Karolyego który jednak szybko został zastąpiony przez Gyule Gömbösa, faszystę, znanego ze swojego antysemityzmu.
Lata późniejszeEdytuj
Jako jeden z nielicznych węgierskich polityków, Bethlen był przeciwnikiem sojuszu z Niemcami a w chwili kiedy III Rzesza zaczęła tracić inicjatywę w II wojnie światowej starał się, bez skutku, doprowadzić do osobnego układu pokoju pomiędzy Węgrami a aliantami.
W kwietniu 1945, po zdobyciu Budapesztu przez wojska sowieckie, Bethlen został aresztowany i wysłany do ZSRR, zmarł 5 października 1946 w moskiewskim więzieniu w wieku 72 lat.
BibliografiaEdytuj
- Rothschild, Joseph: East Central Europe Between the Two World Wars. University of Washington Press (1990)
- Seton-Watson, Hugh: Eastern Europe between the wars, 1918-1941. Cambridge : University Press, (1945)
Linki zewnętrzneEdytuj
| Poprzednik Pál Teleki |
Premier Królestwa Węgier 1921-1931 |
Następca Gyula Károlyi |
| Poprzednik Lajos Hegyeshalmi |
Minister finansów Królestwa Węgier 1921 |
Następca Tibor Kállay |
| Poprzednik Emil Nagy |
Minister sprawiedliwości Królestwa Węgier 1924 |
Następca Pál Pesthy |
| Poprzednik Géza Daruváry |
Minister spraw zagranicznych Królestwa Węgier 1924 |
Następca Tibor Scitovszky |
| Poprzednik István Szabó de Nagyatád |
Minister rolnictwa Królestwa Węgier 1924 |
Następca János Mayer |
| Poprzednik Pál Pesthy |
Minister sprawiedliwości Królestwa Węgier 1929 |
Następca Tibor Zsitvay |