Wikipedia

Izabella Horodecka

Izabella Maria Horodecka ps. „Teresa” (ur. 18 kwietnia?/1 maja 1908 w Moskwie, zm. 1 kwietnia 2010 w Warszawie) – podpułkownik Wojska Polskiego, oficer Armii Krajowej, dama Orderu Virtuti Militari, uczestniczka powstania warszawskiego, działaczka Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK), podróżniczka, współpracowniczka Polskiego Związku Kajakowego (PZKaj).

Izabella Maria Horodecka
„Teresa”
ilustracja
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

1 maja 1908
Moskwa

Data i miejsce śmierci

1 kwietnia 2010
Warszawa

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Krajowa

Główne wojny i bitwy

kampania wrześniowa
powstanie warszawskie

Późniejsza praca

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (od 1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Medal Wojska (czterokrotnie) Krzyż Partyzancki Krzyż Armii Krajowej Medal za Warszawę 1939–1945 Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Warszawski Krzyż Powstańczy Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Odznaka Grunwaldzka
Grób Izabelli Horodeckiej na Starych Powązkach w Warszawie

Życiorys edytuj

Urodziła się 1 maja 1908 w Moskwie, w rodzinie Władysława Malkiewicza i Genowefy z domu Werakso. Była starszą siostrą Ireny (1911–2004).

Wspólnie z siostrą pobierała nauki na trzyosobowych, prywatnych polskich kompletach. W 1918 zdała egzamin wstępny do 1 klasy polskiej szkoły, którą prowadziła Anna Jakubowska[1]. W tym samym roku wraz z rodziną przeniosła się do Wilna, a rok później, w związku z wojną polsko-bolszewicką, do Warszawy, gdzie ukończyła Gimnazjum Żeńskie Anny Jakubowskiej, które zostało przeniesione z Moskwy. W 1927 na Uniwersytecie Warszawskim rozpoczęła studia historyczne[1]. Uprawiała wioślarstwo w ramach AZS. Po dwóch latach przeniosła się do pomaturalnej Szkoły Handlowej, którą ukończyła w 1931, a następnie przez kilka miesięcy pracowała w Związku Zakładów Ubezpieczeń Społecznych Pracowników Umysłowych[1]. 1 stycznia 1932 wyszła za Zygmunta Horodeckiego (ur. 1906), młodszego brata Leona i przerwała pracę. W 1933 razem z mężem wyjechała na Śląsk, a do Warszawy powrócili w 1937, w związku z przeniesieniem męża do pracy w Ministerstwie Sprawiedliwości[1].

W 1938 ukończyła Kurs Sióstr Sanitarnych Polskiego Czerwonego Krzyża i odbyła praktykę w Szpitalu Ujazdowskim. 24 sierpnia 1939 została zmobilizowana i przydzielona do Samodzielnego Zespołu Chirurgicznego Nr 13 Szpitala Ujazdowskiego, a następnie Szpitala Polowego Nr 104, w których pełniła funkcję siostry operacyjnej[1]. 6 września 1939 po raz ostatni widziała swego męża, który wraz z pozostałymi pracownikami Ministerstwa Sprawiedliwości został ewakuowany z miasta. Szpital został ewakuowany do Trembowli, a Izabella pracowała w nim do 30 października 1939. Była świadkiem jak władze sowieckie aresztowały personel szpitala, który razem z przebywającymi w nim żołnierzami wywieziono do ZSSR[1]. Udało jej się razem z dr W. Jastrzębskim, który jako jedyny został pozostawiony w szpitalu, wyprowadzić część rannych z którymi 7 listopada 1939 dotarli do Warszawy. W styczniu 1940 zaczęła pracować jako księgowa w kawiarni artystów filmowych przy ul. Złotej 7, a współwłaścicielką lokalu była jej siostra Irena. Pracowała również dodatkowo w Przedsiębiorstwie Transportowo-Budowlanym inż. J. Przybylskiego, które wraz z jego filiami w Brześciu i Baranowiczach osłaniało działalność dywersyjną „Wachlarza”[2]. Zaprzysiężona w kwietniu 1942 w Armii Krajowej pod ps. „Teresa”. Samochodami przedsiębiorstwa w którym pracowała, pomagała organizować przerzuty ludzi, broni i materiały wybuchowe za Bug. 3 października 1942 aresztowana przez gestapo i przesłuchiwana na Szucha, ale wkrótce została zwolniona[2]. Brała udział w przygotowaniu odbicia więźniów w Pińsku. 17 marca 1943 przeniesiono ją służbowo do referatu 993/W, Oddziału Wykonawczego Wydziału Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu Oddziału II KG AK, którym dowodził porucznik Leszek Kowalewski ps. „Twardy”. Została kierowniczką kobiecej grupy wywiadowczej w składzie: U. Nowakiewicz „Mira”, H. Gołaszewska „Hanka , J. Idzikowska „Ewa”, Danuta Hibner „Nina” i Z. Rusecka „Teresa” [2]. Uczestniczyła w akcjach likwidacyjnych, a jej zadaniem było m.in. przygotowanie likwidacji W. Mostowicz, która była agentką gestapo zamieszanej w aresztowanie gen. Stefana Roweckiego „Grota”, a także konfidentów gestapo Gołębiowskiego i Lubarskiego oraz Leitgebera pełniącego funkcję szefa sekcji wypadowej warszawskiej Kripo[2]. Również do jej zadań należało przenoszenie na miejsce akcji broni i dokumentów, które odbierała po ich zakończeniu. Rannych po akcjach opatrywała, a także dawała im schronienie. Ukrywała również Żydówkę w swoim mieszkaniu znajdującym się na Saskiej Kępie, a także wiele innych zagrożonych osób, przechowywała w nim broń i odbywały się tam również zajęcia podchorążówki[2].

Uczestniczyła w powstaniu warszawskim, podczas którego walczyła jako łączniczka i dowódca patrolu sanitarnego w 1 kompanii „Zemsta” baonu „Pięść” zgrupowania „Radosław”, a także brała udział w obronie Woli i Starego Miasta. 10 sierpnia walcząc na Stawkach została ranna, a po raz drugi 17 sierpnia na Starym Mieście[2]. 2 września przedostała się kanałami na Żoliborz, a dwa dni później dotarła do Puszczy Kampinoskiej. 29 września 1944 została ranna po raz trzeci podczas walk pod Jaktorowem. 25 października 1944 w czasie pacyfikacji Drzewicy aresztowano ją i uwięziono w Tomaszowie Mazowieckim, a następnie przeniesiono do obozu w Częstochowie[2]. Chciano wywieźć ją na roboty do Niemiec, ale z powodu ran nie nadawała się do wywózki, a po wręczeniu łapówki została zwolniona. 4 listopada 1944 powróciła do Drzewicy, gdzie została łączniczką dowódcy oddziału partyzanckiego AK do dowództwa AK, które przebywało w Grodzisku Mazowieckim. Pełniąc powierzoną jej funkcję została 16 grudnia 1944 ponownie ciężko ranna pod Grójcem. Przebywała w szpitalu w Piasecznie, ale wciąż ciężko chora, 29 stycznia 1945 wróciła do Warszawy[2].

16 marca 1945 mając rękę w gipsie zatrudniła się w Biurze Odbudowy Stolicy, a następnie jako sekretarka w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym, a w 1949 w Przedsiębiorstwie Zaopatrzenia Sprzętowego Budownictwa w Warszawie[2]. W tym samym roku wstąpiła do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, (następnie Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych, a od 1991 do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i od 2002 do Klubu Kawalerów Virtuti Militari). Od 1961 pracowała w Ministerstwie Budownictwa, a w 1968 przeszła na emeryturę. Próbowała wyjechać do Wielkiej Brytanii, później do USA, do przebywającego tam męża, ale dopiero w 1957 po raz pierwszy otrzymała paszport[2].

Po wojnie zaczęła uprawiać kajakarstwo, które było jej pasją. Uczestniczyła w spływach i organizowała liczne imprezy. Członek Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego od 1953 r. Posiadała uprawnienia przodownika turystyki kajakowej I stopnia, instruktora Polskiego Związku Kajakowego, strażnika ochrony przyrody. Była sekretarzem i wiceprzewodniczącą Komisji Turystyki Kajakowej Okręgu Mazowieckiego PTTK w Warszawie, współzałożycielką Warszawskiego Klubu Wodniaków oraz członkiem Klubu Przodowników Turystyki Kajakowej "Retman" PTTK w Warszawie. Weszła w skład Komisji Turystyki Kajakowej Zarządu Głównego PTTK w latach 1969–1985. Była organizatorką i głównym sędzią spływów kajakowych w kraju i zagranicą na szlakach nizinnych i górskich. Była wychowawcą wielu pokoleń kajakarzy, wykładowczynią na kursach dla przodowników turystyki kajakowej. Była aktywną działaczką na rzecz rozwoju turystyki kajakowej w środowisku młodzieży. Zainicjowała wprowadzenie nowych odznak w turystyce kajakowej. Przyczyniła się do uporządkowania i ujednolicenia systemu weryfikacji odznak. Zaangażowana była również w działalność Polskiego Związku Kajakowego. Odbywała liczne podróże. W 1992 wydano książkę z opisanymi przez nią wspomnieniami z okresu 1939–1945. Decyzją nr 497/Komb. z 11 kwietnia 2008 Minister Obrony Narodowej na wniosek Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari mianował ją na stopień majora[3]. Przed śmiercią awansowana została na podpułkownika.

Zmarła 1 kwietnia 2010 w swoim mieszkaniu na Saskiej Kępie. Pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 346-1-1)[4].

Ordery i odznaczenia edytuj

Odznaki i tytuły honorowe edytuj

  • Odznaka Grunwaldzka – Warszawa, 17 stycznia 1974
  • Odznaka Partyzancka uczestnika walk Grupy Kampinos AK w 1944 roku z najeźdźcą niemieckim – Warszawa, 1978
  • Odznaka Pamiątkowa Zgrupowania „Radosław” za udział w walkach powstańczych – Warszawa, 2 października 1979
  • Odznaka za Zasługi dla Związku Bojowników o Wolność i Demokrację – Warszawa, 9 marca 1987
  • Złota Odznaka Warszawskiego Klubu Wodniaków – Warszawa, 11 lutego 1964
  • Srebrna Odznaka PTTK – Warszawa, 25 listopada 1966
  • Odznaka Honorowa Oddziału Stołecznego PTTK – Warszawa, 9 lutego 1968
  • Złota Odznaka PTTK – Warszawa, 16 kwietnia 1969
  • Odznaka „Zasłużony dla turystyki w województwie warszawskim” – Warszawa, 15 kwietnia 1972
  • Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki” w stopniu złotym – Warszawa, 27 maja 1974
  • Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych” – Warszawa, 7 maja 1975
  • Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego – Warszawa, 1978
  • Medal z okazji 25-lecia WKW-PTTK – Warszawa, 17 lutego 1979
  • Odznaka „25 lat w PTTK” – Warszawa, 16 stycznia 1980
  • Złota Honorowa Odznaka Polskiego Związku Kajakowego – Warszawa, 6 listopada 1980
  • Medal 60-lecia Polskiego Związku Kajakowego – Warszawa, 6 sierpnia 1988
  • Tytuł Członka Honorowego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego – Warszawa, 27 października 1989
  • Medal 70-lecia Polskiego Związku Kajakowego – Warszawa, 6 listopada 1998
  • Tytuł Honorowego Członka Polskiego Związku Kajakowego – Warszawa, styczeń 2001

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Zawacka 2005 ↓, s. 63.
  2. ↑ a b c d e f g h i j Zawacka 2005 ↓, s. 64.
  3. ↑ Sprawozdanie operacyjne z działalności Zarządu Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari za II kwartał 2008 roku. „Biuletyn”. 18, s. 9, kwiecień–czerwiec 2008. Warszawa: Stowarzyszenie–Klub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari. ISSN 1732-4974. .
  4. ↑ Cmentarz Stare Powązki: WŁADYSŁAW MALKIEWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-06].
  5. ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 - 1945, Koszalin 1997, s. 421.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Izabella_Horodecka&oldid=73481896”