Języki łużyckie

Języki łużyckie – grupa obejmująca dwa blisko spokrewnione języki zachodniosłowiańskie: górnołużycki i dolnołużycki.

Języki łużyckie

Obszar	Łużyce
Użytkownicy	ok. 150 tys.
Klasyfikacja genetyczna	języki indoeuropejskie języki bałtosłowiańskie języki słowiańskie języki zachodniosłow. języki łużyckie
Podział	• język dolnołużycki • język górnołużycki
Kody rodziny językowej
ISO 639-5	wen
Glottolog	sorb1249
Występowanie
Zasięg języków serbołużyckich
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode.

Zasięg języków słowiańskich z ok. VIII wieku na terenie dzisiejszych Niemiec

     Zachodniolechickie (Połabskie)

     Serbołużyckie

Używane są one przez Łużyczan (łącznie ok. 150 tys. osób, większość z nich posługuje się jednak wyłącznie językiem niemieckim) na terenie Łużyc we wschodnich Niemczech. Obydwa języki łużyckie są zagrożone wymarciem (przede wszystkim dolnołużycki, którego liczbę aktywnych użytkowników szacuje się na kilka tysięcy, i którym na co dzień posługuje się w zasadzie tylko najstarsza generacja, podczas gdy górnołużyckiego używa ok. 55 tys. osób). Dolnołużycki jest bardziej zbliżony do polskiego, a górnołużycki do czeskiego i słowackiego. W obydwu językach występuje gramatyczna liczba podwójna. Na Łużycach wytworzył się także pośredni język pomiędzy jęz. niemieckim a dolnołużyckim – ponaschemu. Polskie głoski ć dź, w dolnołużycczyźnie zmieniają się w ś, ź. Por. być – byś, dzieci – źiśi. Grupy spółgłosek tr i pr zmieniają się w tš, pś i pš, np. prawy – pšawy, straszny – tšašny.

Alfabet dolnołużycki

Alfabet dolnołużycki
a	b	c	č	ć	d	e	ě	f	g	h	ch	i	j	k	ł	l	m	n	ń	o	p	r	ŕ	s	š	ś	t	u	w	y	z	ž	ź
A	B	C	Č	–	D	E	–	F	G	H	Ch	I	J	K	Ł	L	M	N	–	O	P	R	–	S	Š	Ś	T	U	W	Y	Z	Ž	Ź

Alfabet górnołużycki

Alfabet górnołużycki
a	b	c	č	ć	d	dź	e	ě	f	g	h	ch	i	j	k	ł	l	m	n	ń	o	ó	p	(q)	r	ř	s	š	t	u	(v)	w	(x)	y	z	ž
A	B	C	Č	Ć	D	Dź	E	–	F	G	H	Ch	I	J	K	Ł	L	M	N	–	O	–	P	(Q)	R	–	S	Š	T	U	(V)	W	(X)	(Y)	Z	Ž

Uwaga: W nowszej wersji „ć” znajduje się po „č”. Do 2005 można spotkać „ć” w alfabecie po „t”. Warto zwrócić uwagę, że w odróżnieniu od języka polskiego litera „l” następuje po „ł”, nie odwrotnie.

polski	dolnołużycki	górnołużycki	czeski	słowacki	rosyjski	połabski drzewiański	kaszubski
człowiek	cłowjek	čłowjek	člověk	človek	человек [czieławiék]	clåvăk	człowiek
wieczór	wjacor	wječor	večer	večer	вечер [wiéczier]	vicer	wieczór
brat	bratš	bratr	bratr	brat	брат [brat]	brot	brat
dzień	źeń	dźeń	den	deň	день [dień]	dan	dzéń
ręka	ruka	ruka	ruka	ruka	рука [ruká]	rǫkă	rãka
jesień	nazymje	nazyma	podzim	jeseň	осень [ósień]	preńă zaimă, jisin	jeséń
śnieg	sněg	sněh	sníh	sneh	снег [snieg]	sneg	snieg
lato	lěśe	lěćo	léto	leto	лето [liéta]	ľotü	lato
siostra	sotša	sotra	sestra	sestra	сестра [siestrá]	sestră	sostra
ryba	ryba	ryba	ryba	ryba	рыба [rýba]	råibo	rëba
ogień	wogeń	woheń	oheň	oheň	огонь [agóń]	wiďėn	òdżiń
woda	woda	woda	voda	voda	вода [wadá]	wådă	wòda
wiatr	wětš	wětřik, wětr	vítr	vietor	ветер [wiétier]	v́otĕr	wiater
zima	zymje	zyma	zima	zima	зима [zimá]	zaimă	zëma

Galeria

• 
  Mapa obrazująca zmniejszanie się zasięgu języków łużyckich
• 
  Gazeta górnołużycka "Serbske Nowiny" z 1854 roku
• 
  Tablica pamiątkowa ku czci Andrickiego w Panschwitz-Kuckau w języku górnołużyckim
• 
  Dwujęzyczna tabliczka z nazwą ulicy Ćišinskiego w Panschwitz-Kuckau w językach niemieckim i górnołużyckim
• 
  Dwujęzyczna tabliczka z nazwą ulicy w Chociebużu w językach niemieckim i dolnołużyckim
• 
  Dwujęzyczna tablica z nazwą miasta w Budziszynie

Zobacz też

• Ponaschemu
• język wschodniołużycki

Linki zewnętrzne

• Spis stron poświęconych kulturze i językom łużyckim. domowina.sorben.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-04-04)].
• Kurs serskeje rěce / Bluń, Rozmówki z książki Curs practic de limba sorabă (Jindřich Vacek) w gwarze Łużyc środkowych (zapadna Grodkowska narěč)