Jacek Rutkowski (geolog)
Jacek Rutkowski (ur. 3 kwietnia 1934 w Zamościu, zm. 25 stycznia 2016 w Krakowie) – polski geolog, naukowiec, wykładowca akademicki, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie.
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor nauk geologicznych | |
| Specjalność: geologia czwartorzędu, geologia podstawowa, litologia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1963 |
| Habilitacja |
1976 |
| Profesura |
1987 |
| Naukowiec, nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia |
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie |
| Okres zatrudn. |
1956-2004 |
| Kierownik Zakładu | |
| Zakład |
Kartografii Geologicznej |
| Okres spraw. |
1979–1989 |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys edytuj
Jacek Rutkowski urodził się w 1934 r. w Zamościu. W 1951 r. ukończył liceum im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie i rozpoczął studia w Akademii Górniczo-Hutniczej. Studiował geologię w Sekcji Geologii Podstawowej na wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym. Dyplom magistra uzyskał w 1956 r. i w tym samym roku został przyjęty na stanowisko asystenta w Katedrze Złóż Surowców Skalnych AGH kierowanej przez prof. Mariana Kamieńskiego. W 1959 r. został starszym asystentem. Rok później, po ukończeniu studiów uzupełniających, uzyskał tytuł magistra inżyniera w zakresie geologii złóż kopalin stałych. W 1963 r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych na podstawie pracy "Rozwój litologiczny i znaczenie użytkowe senonu okolicy Miechowa" oraz został adiunktem[1]. Jacek Rutkowski habilitację w zakresie geologii złóż uzyskał w 1976 r., w 1987 r. został profesorem nadzwyczajnym, w 1995 r. został profesorem zwyczajnym. W 1979 r. przeszedł do Zakładu Kartografii Geologicznej (aktualnie Katedra Analiz Środowiskowych, Kartografii i Geologii Gospodarczej) w Instytucie Geologii i Surowców Mineralnych na macierzystym wydziale. Pomiędzy 1979 r., a 1989 r. pełnił on funkcję kierownika tego Zakładu[2][3]. Zmarł w 2016 r., został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[4].
Działalność naukowa edytuj
Profesor Rutkowski zajmował się zarówno badaniami podstawowymi, jak i aplikacyjnymi. W pierwszym okresie swojej kariery naukowej badał przede wszystkim petrografię, sedymentację i właściwości fizyczne skał węglanowych, piaskowców, żwirów oraz surowców mineralnych. Po przejściu do Zakładu Kartografii Geologicznej jego zainteresowania badawcze rozszerzyły się o zagadnienia geologii czwartorzędu, geomorfologii, a także tworzenia map geologicznych[2].
Do największych jego osiągnięć należały badania litologii utworów kredy Niecki Miechowskiej, warunków sedymentacji i litologii wapieni sarmatu z południowo-zachodnich Gór Świętokrzyskich, tektoniki i utworów czwartorzędowych okolic Krakowa, a także środowiska jeziora Wigry. Dodatkowo opracował on własną, aktualnie powszechnie wykorzystywaną, metodę badań żwirów czwartorzędowych, był on w Polsce pionierem powszechnego wykorzystania zdjęć lotniczych i satelitarnych do kartografii geologicznej i geomorfologicznej, a także wykorzystania sejsmiki wysokiej rozdzielczości do badań osadów jeziornych. Opracował własną grawitacyjną sondę rdzeniową do poboru osadów z dna jeziora[2][4][5]. Razem z Prof.Elżbietą Mycielską-Dowgiałło jest współautorem i współredaktorem dwóch książek: „Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników” oraz „Badenie cech strukturalnych osadów czwartorzędowych i wybrane metody oznaczania ich wieku”[6].
Jacek Rutkowski wykładał na swojej macierzystej uczelni, według opracowanego przez siebie programu, geomorfologię, geologię czwartorzędu, kartografię geologiczną oraz geologię strukturalną. Naukową pasję przekazywał studentom, przede wszystkim, podczas praktyk i prowadzonych przez siebie prac terenowych[2].
Ostatnie 20 lat swojego życia prof. Rutkowski poświęcił badaniom jeziora Wigry na Suwalszczyźnie. Niezwykłym jego osiągnięciem było de facto stworzenie luźnego, nieformalnego, interdyscyplinarnego zespołu naukowców z całej Polski, od studentów po renomowanych profesorów, którzy pociągnięci autorytetem i osobowością profesora, pod jego kierownictwem, nieodpłatnie poświęcili się badaniom przyrodniczym jeziora i jego otoczenia. Zaczynając od badania litologii żwirów z dna Wigier, z czasem, wraz z przystąpieniem do współpracy kolejnych badaczy, zakres badań został poszerzony o geologię, hydrochemię, hydrobiologię, datowanie osadów oraz badanie ewolucji środowiska jeziora Wigry i sąsiadujących jezior (głównie sucharów). Wymiernym efektem działania tej grupy, oprócz licznych referatów, było sto kilkadziesiąt publikacji naukowych, kilkadziesiąt prac dyplomowych oraz podsumowująca, wydana w 2009 r. monografia "Jezioro Wigry. Historia jeziora w świetle badań geologicznych i paleoekologicznych"[5].
Jacek Rutkowski jest autorem lub współautorem około 250 prac naukowych, w tym arkuszy „Kraków” i „Miechów” Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50000[2][6], promotorem 6 prac doktorskich oraz recenzentem wielu prac doktorskich i habilitacyjnych[7]. Był on członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Geologicznego, członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Limnologicznego[2], a także członkiem m.in. Komisji Paleogeografii Czwartorzędu Polskiej Akademii Umiejętności i Komitetu Badań Czwartorzędu Polskiej Akademii Nauk[7].
Nagrody i odznaczenia edytuj
Laureat licznych nagród i odznaczeń: odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1987), Złotym Krzyżem Zasługi (1976)[3] i Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1994)[4], laureat, przyznawanej przez Polskie Towarzystwo Geologiczne, prestiżowej nagrody naukowej im. Ludwika Zejsznera (1965)[1], Odznaki Honorowej Województwa Podlaskiego (2014), za wybitne dokonania w zakresie poznania środowiska przyrodniczego Wigierskiego Parku Narodowego[8] oraz licznych innych nagród[5].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Nagroda naukowa imienia Ludwika Zejsznera za rok 1965. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego”. XXXVII (4), 1967. Kraków: Polskie Towarzystwo Geologiczne.
- ↑ a b c d e f Katarzyna Król. Obituary – Prof. Jacek Rutkowski (1934–2016). „Geochronometria”. 44, 2017. DOI: 10.1515/geochr-2015-0069. ISSN 1897-1695. [dostęp 2017-10-10]. (ang.).
- ↑ a b Jacek Rutkowski. Historia AGH. [dostęp 2017-11-12].
- ↑ a b c Jacek Rutkowski. [w:] Nekrologi i kondolencje z 28 stycznia 2016 [on-line]. Dziennik Polski, 2016-01-28. [dostęp 2016-05-28].
- ↑ a b c Lech Krzysztofiak. Profesor Jacek Rutkowski. „Wigry”. 1-2/2015, s. 35-37, 2015. Wigierski Park Narodowy. ISSN 1642-1035. [dostęp 2016-05-29].
- ↑ a b Bibliografia prof. dr hab. inż. Jacka Rutkowskiego. [dostęp 2018-03-04].
- ↑ a b Prof. Jacek Rutkowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2016-05-28].
- ↑ Aleksandra Mackiewicz: 25 lat Wigierskiego Parku Narodowego. [w:] Analiza działalności Wigierskiego Parku Narodowego w roku 2014 [on-line]. wigry.org.pl. [dostęp 2017-11-12].