Janusz Grabiański

polski artysta grafik, plakacista, ilustrator książek i serii wydawniczych

Janusz Grabiański (ur. 24 lipca 1929 w Szamotułach, zm. 20 października 1976 w Warszawie) – polski artysta grafik, plakacista, ilustrator książek i serii wydawniczych.

Janusz Grabiański
Ilustracja
Lata 60. XX wieku
Data i miejsce urodzenia

24 lipca 1929
Szamotuły

Data i miejsce śmierci

20 października 1976
Warszawa

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

Dziedzina sztuki

malarstwo, ilustratorstwo

Faksymile
Odznaczenia
Order Uśmiechu

Dzieciństwo i edukacja

edytuj

Jego rodzice pochodzili z Poznania – ojciec Wierosław był urzędnikiem bankowym, matka Halina (z domu Fibich) przed ślubem pracowała jako asystentka w zakładzie fotograficznym. Do siódmego roku życia Janusz z rodzicami i młodszym bratem Andrzejem mieszkali we Wronkach.

W latach 1949–1951 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, następnie przeniósł się do ASP w Warszawie, gdzie w latach 1952–1955 kontynuował studia pod kierunkiem prof. Józefa Mroszczaka. Kolegami Grabiańskiego z lat studenckich byli m.in. Bohdan Butenko, Janusz Stanny i Andrzej Heidrich[1].

Twórczość

edytuj

Po ukończeniu studiów był ilustratorem książek dla dzieci, serii wydawniczych (np. serii „Naokoło świata”, wydawanej przez Państwowe Wydawnictwo „Iskry” w latach 1956–1994). Zajmował się również projektowaniem plakatów reklamowych takich firm jak POL-MOT, LOT czy Confexim[2]. W 1957 plakat jego autorstwa uzyskał I nagrodę w konkursie zorganizowanym przez Polskie Linie Lotnicze „LOT”, a z czasem firma ta powierzyła Grabiańskiemu opiekę nad identyfikacją wizualną oraz projektowanie materiałów promocyjnych[1]. Projektował również znaczki pocztowe, w tym m.in. serię pt. Rasy psów (1963) oraz Koty (1964)[3]. Miał kilkanaście wystaw indywidualnych w Polsce i za granicą[4].

Od 1957 roku rozpoczął współpracę z austriackim wydawnictwem Carl Überreuter Verlag, a następnie także z innymi wydawnictwami zagranicznymi, m.in. z Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji, Finlandii, Włoch, RPA oraz ze Szwecji i Stanów Zjednoczonych. Łącznie w ciągu niespełna 25 lat pracy zilustrował ponad 100 książek z klasyki polskiej i obcej, m.in. Wiersze o kotach T.S. Eliota, O krasnoludkach i o sierotce Marysi Marii Konopnickiej (książka wpisana na Listę Honorową H.Ch. Andersena za ilustracje, 1976), Cudowną podróż[5] Selmy Lagerlof, Bajki[6] Charles’a Perraulta, Przygody Tomka Sawyera Marka Twaina. Należał do ilustratorów znanych i podziwianych na świecie. Miał kilkanaście wystaw indywidualnych w Polsce, Austrii, Szwajcarii i Niemczech[7]. Zilustrował też ostatnią wersję Elementarza Mariana Falskiego[8]. Książki ilustrowane przez Grabiańskiego ukazały się w ponad 20 krajach całego świata, w tym w Związku Radzieckim, Jugosławii, Holandii, Japonii, Izraelu i na Węgrzech.

Nagrody i upamiętnienie

edytuj

Za The Big Book of Animal Stories[9] (1961) otrzymał nagrodę „New York Timesa” dla najlepiej zilustrowanej książki dla dzieci, a w 1973 roku Überreuter wręczył Grabiańskiemu „Złotą Biblię” za 4-milionowy sprzedany egzemplarz z jego ilustracjami.

Otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci (1958), Brązowy medal IBBA w Lipsku (1959), nagrody w konkursie PTWK Najpiękniejsze Książki Roku za opracowanie graficzne książek: Rudzia Jadwigi Wernerowej (NK 1959), Kot w butach Hanny Januszewskiej i W szkole i w domu S. Aleksandrzaka i J. Rytlowej (WSiP 1970) oraz wyróżnienie za Wiersze dla Kaji Joanny Kulmowej (Ruch). W 1973 roku wyróżniony przez dzieci Orderu Uśmiechu[10].

W 2015 imię Janusza Grabiańskiego nadano skwerowi znajdującemu się między ulicami Chmielną i Widok oraz pasażem Stefana Wiecheckiego w Warszawie[11].

Przypisy

edytuj
  1. a b Agnieszka Dziewulska, Janusz Grabiański [online], facebook.com, 18 lutego 2019 [dostęp 2019-04-23].
  2. Grabiański, Janusz [online], komiks.gildia.pl [dostęp 2019-04-23].
  3. Andrzej Fiszer, Katalog Polskich Znaków Pocztowych (i z Polską związanych). Tom I 2019., 2018, ISBN 978-83-62457-06-9.
  4. Janusz Grabiański – grafika książkowa: katalog wystawy, Warszawa, Biblioteka Narodowa, 21 września – 23 października 1994 r., Biblioteka Narodowa, 1994 [dostęp 2019-04-23].
  5. Cudowna podróż. Janusz Grabiański. Ilustracje [online], Galeria Labirynt [dostęp 2019-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-20].
  6. Benjamin Lefebvre, Textual Transformations in Children's Literature: Adaptations, Translations, Reconsiderations, Routledge, 2013, ISBN 978-1-136-22716-5 (ang.).
  7. Osoby – Janusz Grabiański [online], Kulturalna Warszawa [dostęp 2019-04-23].
  8. Marian Falski, Elementarz. Ilustrował Janusz Grabiański. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa., 1974.
  9. Green i inni, The Big book of animal fables, London: Dennis Dobson, 1975, ISBN 0-234-77557-2, OCLC 153769426 [dostęp 2019-04-23].
  10. Grabiański Janusz – OrderUśmiechu.pl [online] [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  11. Janusz Grabiański upamiętniony!. wydawca.com.pl. [dostęp 2018-07-20]. (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj