Wikipedia

Wronki

miasto w województwie wielkopolskim
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Wronki – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wronki. Położone nad rzeką Wartą, ok. 58 km na północny zachód od centrum Poznania.

Wronki
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

szamotulski

Gmina

Wronki

Prawa miejskie

ok. 1279[1]

Burmistrz

Rafał Zimny

Powierzchnia

5,81 km²

Populacja (2023)
• liczba ludności
• gęstość


10 562[2]
1817,9 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 67

Kod pocztowy

64-510

Tablice rejestracyjne

PSZ

Położenie na mapie gminy Wronki
Mapa konturowa gminy Wronki, po prawej znajduje się punkt z opisem „Wronki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Wronki”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Wronki”
Położenie na mapie powiatu szamotulskiego
Mapa konturowa powiatu szamotulskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Wronki”
Ziemia52°42′28″N 16°22′43″E/52,707778 16,378611
TERC (TERYT)

3024084

SIMC

0967386

Hasło promocyjne: Wronki Cię zaskoczą
Urząd miejski
ul. Ratuszowa 5
64-510 Wronki
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1383 roku[3], położone było w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[4]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. pilskiego[5].

Według danych z 1 stycznia 2023 miasto liczyło 10 562 mieszkańców..

We Wronkach znajduje się największy w Polsce typu zamkniętego zakład karny[6].

Położenie

edytuj

Wronki leżą w odległości 55 km od Poznania, przy północnej krawędzi Wysoczyzny Poznańskiej w zakolu doliny rzeki Warty, na skraju rozległych borów Puszczy Noteckiej, przy szlaku kolejowym Poznań – Szczecin. Teren miasta i gminy przedzielony jest rzeką Wartą. Na północ od rzeki rozciągają się wydmy śródlądowe, gęsto porośnięte sosnowymi borami.

Historia

edytuj
 
Zakład Karny Wronki
 
Stacja kolejowa Wronki

Już w czasach prehistorycznych, a dokładniej w środkowej epoce kamienia, mezolicie (8000–4200 p.n.e.), ludzie zamieszkiwali okolice Wronek. Dowodzą tego wykopaliska przeprowadzone na Borku, w czasie których w pobliżu lewego brzegu Warty znaleziono krzemienne grociki strzał do łuku[7].

Pierwszy zapis dotyczący Wronek pochodzi z 1251 i dotyczy prawdopodobnie miejscowego grodu. W 1279 książę Przemysł II ufundował we Wronkach klasztor dominikanów, co wobec braku innych dokumentów uważane jest przez historyków za argument na dokonaną w tym okresie we Wronkach lokację miasta[8]. W 1348 we Wronkach król Polski Kazimierz Wielki spotkał się z margrabią brandenburskim – Ludwikiem Wittelsbachem.

W XIII i XIV w. głównie dzięki atrakcyjnej lokalizacji (przy szlaku wodnym, jakim była Warta oraz szlaku drogowym: Poznań – Szczecin) nastąpił rozwój gospodarczy miasta. Dowodzi tego dokument z 1390, w którym wymienia się znajdującą się we Wronkach komorę celną, przynoszącą miastu spore zyski.

W latach 1388–1394 we Wronkach odbywały się roczki sądu ziemskiego[9]. W czasie wojny trzynastoletniej Wronki wystawiły w 1458 roku 10 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[10].

Z 1507 roku pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego we Wronkach[11]. Wronki stanowiły wówczas własność królewską, oddaną w dzierżawę rodom szlacheckim. Dopiero w 1515 miasto stało się własnością prywatną, należącą do bogatego i wpływowego rodu wielkopolskiego Górków herbu Łodzia. Właścicielem miasta był Andrzej Górka (zm. 1551)[12]. W 1592 Wronki zostały sprzedane rodzinie Czarnkowskich herbu Nałęcz. Kolejnymi właścicielami byli: Kostkowie (XVII w.), Korzbok Łąccy[13], Koźmińscy (XVIII w.) i Dzieduszyccy (XIX w.)[14]. Ostatnimi właścicielami miasta byli Grabowscy[14].

W 1793 nastąpił II rozbiór Polski, w wyniku którego cała Wielkopolska, a więc również Wronki, znalazła się pod zaborem pruskim – z niem. nazwą Wronke. Wielkopolanie na ponad sto lat stracili swobody obywatelskie oraz zostali poddani uciskowi i germanizacji ze strony zaborcy. Polacy zachowali swoją tożsamość narodową i zakładali różnego rodzaju organizacje, które pobudzały ich patriotyzm i poczucie polskości. Również we Wronkach miało miejsce to zjawisko. Powołano do życia takie organizacje jak: Towarzystwo Przemysłowe, Towarzystwo Czytelni Ludowych, towarzystwa sportowe – np. Wroniecki Klub Cyklistów „Sokół”. Także ożywiło swoją działalność liczące kilka wieków Bractwo Kurkowe. Olbrzymim sukcesem było powołanie w 1857 Ochotniczej Straży Pożarnej, jednej z najstarszych w obecnych granicach Rzeczypospolitej Polskiej.

Od połowy XIX w. nastąpiło w mieście spore ożywienie gospodarcze. Przyczyniło się do tego zwłaszcza wybudowanie i uruchomienie w 1848 linii kolejowej Poznań–Szczecin. W 1894 powstało również więzienie (obecnie największe w Polsce), a w ślad za tym przyjechała do Wronek duża liczba niemieckich urzędników.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 mieszkańcy Wronek powoływali do życia zespoły muzyczne (szczególnie chóry), drużyny harcerskie i kluby sportowe. Także istniejący już od dawna „Sokół” i Bractwo Kurkowe wznowiły ożywioną działalność.

Gospodarka

edytuj

W okresie międzywojennym największym pracodawcą była Fabryka Przetworów Kartoflanych. Po II wojnie światowej do 2010 największym zakładem pracy we Wronkach, zatrudniającym ok. 2000 osób, była szeroko znana w całej Polsce firma produkująca sprzęt AGD – Amica. W 2010 część firmy została kupiona przez firmę Samsung[15].

Demografia

edytuj
  • Piramida wieku mieszkańców Wronek w 2014 roku[16].

 

Zabytki

edytuj
 
Kościół i klasztor oo. Franciszkanów

Oświata

edytuj

Kultura i imprezy cykliczne

edytuj

Stałą corocznie odbywającą się imprezą w mieście są dni Wronek, rozpoczynające się w pierwszych dniach maja[21]. Impreza co roku rozpoczyna się Biegami Ulicznymi o Puchar Burmistrza miasta[22]. Kwiecień to okres w mieście kiedy odbywa się Tydzień Kultury Chrześcijańskiej. Przełom sierpnia i września to okres koncertów muzyki organowej i kameralnej w kościele przyklasztornym oo. franciszkanów. Ostatni weekend września – Pożegnanie lata – festyn parafialny parafii pw. Św. U. Ledóchowskiej. Ponadto we Wronkach działa Wroniecki Ośrodek Kultury, którego celem jest prowadzenie działalności kulturalnej, upowszechnianie i ochrona kultury. W strukturach WOK-u działają:

  • Biblioteka Publiczna, przy ul. Szkolnej posiadająca 4 filie. Księgozbiór biblioteki zawiera 72.381 woluminów[23], posiada dostęp do internetu dla czytelników. Biblioteka prowadzi lekcje biblioteczne, organizuje konkursy plastyczne[24].
  • Muzeum Regionalne, przy ul. Szkolnej 2, powstałe w 1993 roku z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Wronieckiej. Muzeum posiada stałe wystawy: historyczno-etnograficzną i archeologiczną. Instytucja prowadzi tematyczne lekcje muzealne, a także oferuje pomoc w zakresie informacji genealogicznych[25].
  • Kinoteatr „Gwiazda”[26]

Religia

edytuj

We Wronkach mieszczą się dwie parafie kościoła rzymskokatolickiego pw.: św. Katarzyny i św. Urszuli Ledóchowskiej.
W mieście działają też Świadkowie Jehowy posiadający salę królestwa[27].

Sport

edytuj

We Wronkach siedzibę miał klub piłkarski Amica Wronki, który występował w rozgrywkach Ekstraklasy w latach 1995–2006. Stadion Amiki Wronki gościł dwa mecze piłkarskiej reprezentacji Polski.

We Wronkach istnieje klub kręglarski Dziewiątka-Amica Wronki.

Zobacz też

edytuj

Miasta partnerskie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 98.
  2. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-12-28].
  3. ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: „Czasy Nowożytne”, 21, 2008, s. 177.
  4. ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 57.
  5. ↑ Karol Grajewski, Jakie szanse mają Wronki w "Bitwie o wozy"? [online], Moje Wronki - informacje i wronczanie - Wronki w jednym miejscu, 10 lipca 2020 [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  6. ↑ Magda Prętka, Zakład Karny we Wronkach na zdjęciach NAC. To unikalne fotografie! [GALERIA] [online], Szamotuły Nasze Miasto, 8 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  7. ↑ Czesław Grot, Wronki. Z dziejów miasta. Od czasów najdawniejszych do 1945 roku, 1987, s. 7.
  8. ↑ Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314), Poznań 2002, s. 97.
  9. ↑ M. Pawlikowski, Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.
  10. ↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 181.
  11. ↑ Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 15.
  12. ↑ Włodzimierz Dworzaczek, Andrzej Górka, w: Polski Słownik Biograficzny, t. VIII, 1959-1960, Wrocław-Kraków-Warszawa, s. 404.
  13. ↑ Historia wronieckiego klasztoru. Franciszkanie Wronki. [dostęp 2023-03-24].
  14. ↑ a b Historia / Zarys ogólny. Urząd Miasta i Gminy Wronki. [dostęp 2023-03-24].
  15. ↑ Amica sprzedaje Samsungowi dwie fabryki za 204,5 mln zł [online], www.parkiet.com [dostęp 2020-12-26] (pol.).
  16. ↑ Wronki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  17. ↑ Kaplica św. Krzyża [online], mojeWronki [dostęp 2015-12-30].
  18. ↑ Kaplica św. Krzyża [online], Moje Wronki - informacje i wronczanie - Wronki w jednym miejscu, 29 grudnia 2014 [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  19. ↑ Trol Intermedia / 2ClickPortal, O spichlerzu [online], WOK Wronki [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  20. ↑ Strona główna [online], Przedszkole nr 2 "Wronczusie" we Wronkach [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  21. ↑ Karol Grajewski, Zmiana terminu Dni Wronek - poznaliśmy pierwsze informacje o imprezach [online], Moje Wronki - informacje i wronczanie - Wronki w jednym miejscu, 27 lutego 2020 [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  22. ↑ Redakcja, Biegi Uliczne o Puchar Burmistrza Wronek - NASZA FOTORELACJA [online], Szamotuły Nasze Miasto, 1 maja 2018 [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  23. ↑ Biblioteka Publiczna – Wroniecki Ośrodek Kultury. wokwronki.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-06)]..
  24. ↑ Biblioteka Publiczna we Wronkach – Miaster.pl [online] [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  25. ↑ Trol Intermedia / 2ClickPortal, Muzeum Ziemi Wronieckiej [online], Urząd Miasta i Gminy Wronki [dostęp 2022-01-28] (pol.).
  26. ↑ Trol InterMedia, Kinoteatr – Wroniecki Ośrodek Kultury data dostępu=2016-05-30 [online], wokwronki.pl [dostęp 2016-05-30] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-23].
  27. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-08].
  28. ↑ Podpisanie umowy o współpracy z Cookstown [online], wronki.pl [zarchiwizowane z adresu 2010-03-18]..

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wronki&oldid=73759912”