Warta
Warta – trzecia pod względem długości rzeka Polski, druga w pełni w jej granicach; główny, prawy dopływ Odry.
 Warta niedaleko Wronek | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Rzeka | |
| Długość | 808,2 km |
| Powierzchnia zlewni |
54 529 km² |
| Średni przepływ |
195 m³/s przy ujściu |
| Źródło | |
| Miejsce | Zawiercie-Kromołów |
| Wysokość | |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | |
| Miejsce | Kostrzyn nad Odrą |
| Wysokość |
12 m n.p.m.[1] |
| Współrzędne | |
| Mapa | |
 Warta w dorzeczu Odry | |
Położenie na mapie Polski  | |
.jpg)
Przebieg rzekiEdytuj
Odcinek górnyEdytuj
Źródła Warty znajdują się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w Kromołowie (w kaplicy św. Jana Nepomucena), dawnym mieście, obecnie przyłączonym do Zawiercia. Płynie tektonicznym Obniżeniem Górnej Warty wzdłuż krawędzi Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W Częstochowie rzeka zmienia kierunek biegu na wschodni, by za miastem spotkać się z Wyżyną Wieluńską (miejsce styku z Wyżyną Częstochowską), przełamując się przez nią głęboką na 70 m doliną – jest to Mirowski Przełom Warty. Pokonawszy go, łagodnie skręca na północ, a w okolicach Radomska na zachód. Następnie ponownie przełamuje się przez Wyżynę Wieluńską poprzez Działoszyński Przełom Warty, by nieco dalej przełamać się przez nią po raz trzeci, pokonując rozległy Łuk Załęczański i zawracając na krótko bieg o 180 stopni (na wschód). Pomiędzy miastem Warta a Skęczniewem tworzy zbiornik wodny Jeziorsko. Opuszczając ostatecznie wyżynę, obiera kierunek północny, niezmienny do wysokości miasta Koło, gdzie skręca na zachód, mija Konin i wpływa w Pradolinę Warciańsko-Odrzańską, tym samym kończąc swój górny bieg[potrzebny przypis].
Odcinek środkowyEdytuj
W pobliżu Śremu Warta wpływa w Poznański Przełom Warty. Po przepłynięciu przez Poznań, rzeka natrafia w okolicy Obornik na przeszkodę w postaci wyższego obszaru Pojezierza Południowopomorskiego i ponownie zmienia kierunek na zachodni wpływając w Pradolinę Toruńsko-Eberswaldzką.
Odcinek dolnyEdytuj
Na początku dolnego biegu rzeki, w miejscowości Santok, do Warty uchodzi jej największy dopływ – Noteć. Po przepłynięciu przez Gorzów Wielkopolski Warta wpływa w obszar, na którym został utworzony Park Narodowy Ujście Warty, po czym w Kostrzynie nad Odrą, przy granicy z Niemcami, w północno-wschodniej części miasta uchodzi do Odry.
Zbiorniki na WarcieEdytuj
Warta w sieci międzynarodowych dróg wodnychEdytuj
Warta Dolna (68,2 km, od Santoka do ujścia do Odry) jest elementem międzynarodowej drogi wodnej E70, ustalonej w 1996 r. w porozumieniu AGN (European Agreement on Main Inland Waterways of International Importance)[2].
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych[3], Warta ma następujące klasy żeglowne:
- kl. Ia – od Kanału Ślesińskiego do miejscowości Luboń,
- kl. Ib – od miejscowości Luboń do ujścia rzeki Noteci,
- kl. II – od ujścia rzeki Noteci do ujścia do rzeki Odry
Dorzecze WartyEdytuj
Dopływy w kolejności od źródeł
UrbanizacjaEdytuj
Miasta położone nad Wartą
Pozostałe informacjeEdytuj
- odległość od źródeł Warty do spotkania z Odrą jest większa niż Odry od jej źródeł do tego samego miejsca.
- jeśli uwzględnić tylko długość rzeki znajdującej się na terytorium kraju, to Warta jest drugą co do długości rzeką w Polsce zaraz po Wiśle.
- jest drugą rzeką wymienianą w hymnie Polski:
- Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę
- pod Gorzowem Wlkp. z Wartą krzyżuje się rurociąg „Przyjaźń” oraz „Baltic Pipe”[5].
- nazwa miasta, w którym Warta ma swoje źródła – Zawiercie wzięła się właśnie od nazwy rzeki i określenia „za Wartą”.
Zobacz teżEdytuj
- Szlak Warty 783,0 km – odznaka turystyczno-krajoznawcza
- Nadwarciański Park Krajobrazowy
- Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy
- Wielkopolski Park Narodowy
- Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki
- Park Krajobrazowy Ujście Warty
- Park Narodowy Ujście Warty
- Załęczański Park Krajobrazowy
- zbiornik Jeziorsko
- Wielka Pętla Wielkopolski
- Sierakowski Park Krajobrazowy
- Rzeki w Polsce
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Informacje o regionie wodnym Warty. [dostęp 2009-05-08].
- ↑ https://web.archive.org/web/20160305173809/http://bip.transport.gov.pl/pl/bip/raporty_i_analizy/transport_morski/analiza_potrzeb/px_analiza_potrzeb_inwestycyjnych....pdf Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródladowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. Akademia Morska w Szczecinie. Instytut Inżynierii Transportu. Zakład Żeglugi Sródladowej i Gospodarki Wodnej. Szczecin 2006, s. 25.
- ↑ Dz. U. z 2002 r. Nr 77, poz. 695.
- ↑ Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych: Hydronimy. Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Ostrowski (oprac. red). T. 1. Cz. 1: Wody płynące, źródła, wodospady. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006. ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Najdłuższy przewiert Baltic Pipe jest tuż pod Gorzowem, www.gorzow24.pl, 9 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-09] (pol.).
Linki zewnętrzneEdytuj
- Opis drogi wodnej Warty. kanaly.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-26)].
- Liberwarde, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 203.
- Warta, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 102.
- Film dokumentalny o przyrodzie, zabytkach i atrakcjach nadwarciańskich w województwie łódzkim
- Rzeka Warta na Portalu Turystyki Aktywnej Ziemi Wieluńskiej
- Archiwalne widoki i publikacje o rzece w bibliotece Polona