Warta
Warta – trzecia pod względem długości rzeka Polski, druga w pełni w jej granicach; główny, prawy dopływ Odry.
 Dolina rzeki Warty w Kole | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Rzeka | |
| Długość | 808,2 km |
| Powierzchnia zlewni |
54 529 km² |
| Średni przepływ |
195 m³/s przy ujściu |
| Źródło | |
| Miejsce | Zawiercie-Kromołów |
| Wysokość | |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | Odra |
| Miejsce | |
| Wysokość |
12 m n.p.m.[1] |
| Współrzędne | |
| Mapa | |
 Warta w dorzeczu Odry | |
Położenie na mapie Polski  | |
Przebieg rzeki
edytuj
Odcinek górny
edytuj
Źródła Warty znajdują się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w Kromołowie (w kaplicy św. Jana Nepomucena), dawnym mieście, obecnie przyłączonym do Zawiercia. Płynie tektonicznym Obniżeniem Górnej Warty wzdłuż krawędzi Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W Częstochowie rzeka zmienia kierunek biegu na wschodni, by za miastem spotkać się z Wyżyną Wieluńską (miejsce styku z Wyżyną Częstochowską), przełamując się przez nią głęboką na 70 m dolinę – jest to Mirowski Przełom Warty. Pokonawszy go, łagodnie skręca na północ, a w okolicach Radomska na zachód. Następnie ponownie przełamuje się przez Wyżynę Wieluńską poprzez Działoszyński Przełom Warty, by nieco dalej przełamać się przez nią po raz trzeci, pokonując rozległy Łuk Załęczański i zawracając na krótko bieg o 180 stopni (na wschód). Pomiędzy miastami Warta i Skęczniew tworzy zbiornik wodny Jeziorsko. Opuszczając ostatecznie wyżynę, obiera kierunek północny, niezmienny do wysokości miasta Koło, gdzie skręca na zachód, mija Konin i wpływa w Pradolinę Warciańsko-Odrzańską, tym samym kończąc swój górny bieg[potrzebny przypis].
Odcinek środkowy
edytuj.jpg)
W pobliżu Śremu Warta wpływa w Poznański Przełom Warty. Po przepłynięciu przez Poznań, rzeka natrafia w okolicy Obornik na przeszkodę w postaci wyższego obszaru Pojezierza Południowopomorskiego i ponownie zmienia kierunek na zachodni wpływając w Pradolinę Toruńsko-Eberswaldzką.
Odcinek dolny
edytujNa początku dolnego biegu rzeki, w miejscowości Santok, do Warty uchodzi jej największy dopływ – Noteć. Po przepłynięciu przez Gorzów Wielkopolski Warta wpływa w obszar, na którym został utworzony Park Narodowy Ujście Warty, po czym w Kostrzynie nad Odrą, przy granicy z Niemcami, w północno-wschodniej części miasta uchodzi do Odry.
Zbiorniki na Warcie
edytuj
Warta w sieci międzynarodowych dróg wodnych
edytujWarta Dolna (68,2 km, od Santoka do ujścia do Odry) jest elementem międzynarodowej drogi wodnej E70, ustalonej w 1996 r. w porozumieniu AGN (European Agreement on Main Inland Waterways of International Importance)[2].
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych[3], Warta ma następujące klasy żeglowne:
- kl. Ia – od Kanału Ślesińskiego do miejscowości Luboń,
- kl. Ib – od miejscowości Luboń do ujścia rzeki Noteci,
- kl. II – od ujścia rzeki Noteci do ujścia do rzeki Odry
Dorzecze Warty
edytuj 
Dopływy w kolejności od źródeł
Urbanizacja
edytuj
Miasta położone nad Wartą
Pozostałe informacje
edytuj- odległość od źródeł Warty do spotkania z Odrą jest większa niż Odry od jej źródeł do tego samego miejsca.
- jest drugą rzeką wymienianą w hymnie Polski:
- Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę
- pod Gorzowem Wlkp. z Wartą krzyżują się rurociągi „Przyjaźń” oraz „Baltic Pipe”[5].
- nazwa miasta, w którym Warta ma swoje źródła – Zawiercie wzięła się właśnie od nazwy rzeki i określenia „za Wartą”.
Zobacz też
edytuj- Szlak Warty 783,0 km – odznaka turystyczno-krajoznawcza
- Nadwarciański Park Krajobrazowy
- Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy
- Wielkopolski Park Narodowy
- Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki
- Park Krajobrazowy Ujście Warty
- Park Narodowy Ujście Warty
- Załęczański Park Krajobrazowy
- zbiornik Jeziorsko
- Wielka Pętla Wielkopolski
- Sierakowski Park Krajobrazowy
- Rzeki w Polsce
Przypisy
edytuj- ↑ a b Informacje o regionie wodnym Warty. [dostęp 2009-05-08].
- ↑ https://web.archive.org/web/20160305173809/http://bip.transport.gov.pl/pl/bip/raporty_i_analizy/transport_morski/analiza_potrzeb/px_analiza_potrzeb_inwestycyjnych....pdf Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródladowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. Akademia Morska w Szczecinie. Instytut Inżynierii Transportu. Zakład Żeglugi Sródladowej i Gospodarki Wodnej. Szczecin 2006, s. 25.
- ↑ Dz. U. z 2002 r. Nr 77, poz. 695. [online]
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 119, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Najdłuższy przewiert Baltic Pipe jest tuż pod Gorzowem [online], www.gorzow24.pl, 9 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-09] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj
- Opis drogi wodnej Warty. kanaly.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-26)].
- Liberwarde, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 203.
- Warta, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 102.
- Warta – seria „Z nurtem łódzkich rzek” – film krajoznawczy w serwisie YouTube, Grupa GoodEye
- Rzeka Warta na Portalu Turystyki Aktywnej Ziemi Wieluńskiej
- Archiwalne widoki i publikacje o rzece w bibliotece Polona
- Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska – Poznań z pokładu” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa