Warta

rzeka w Polsce

Warta – trzecia pod względem długości rzeka Polski, druga w pełni w jej granicach; główny, prawy dopływ Odry.

Warta
Ilustracja
Warta niedaleko Wronek
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Rzeka
Długość 808,2 km
Powierzchnia zlewni

54 529 km²

Średni przepływ

195 m³/s przy ujściu

Źródło
Miejsce Zawiercie-Kromołów
Wysokość

380 m n.p.m.[1]

Współrzędne

50°29′26,5″N 19°29′23,6″E/50,490700 19,489900

Ujście
Recypient Odra
Miejsce

Kostrzyn nad Odrą

Wysokość

12 m n.p.m.[1]

Współrzędne

52°35′55″N 14°36′37″E/52,598611 14,610278

Mapa
Mapa rzeki
Warta w dorzeczu Odry
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „ujście”
Źródła Warty w Kromołowie-Kaplica św. Jana Nepomucena
Źródło Warty w Zawierciu poniżej kaplicy św. Jana Nepomucena
Warta w okolicach Częstochowy
Warta niedaleko miejscowości Warta
Zbiornik Jeziorsko
Warta w Poznaniu (Most św. Rocha, a w głębi Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła)
Warta w okolicach Międzychodu
Warta w Gorzowie Wielkopolskim
Ujście Warty do Odry w Kostrzynie nad Odrą
Warta zimą we wsi Nowe Miasto Nad Wartą

Przebieg rzeki edytuj

Odcinek górny edytuj

Źródła Warty znajdują się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w Kromołowie (w kaplicy św. Jana Nepomucena), dawnym mieście, obecnie przyłączonym do Zawiercia. Płynie tektonicznym Obniżeniem Górnej Warty wzdłuż krawędzi Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W Częstochowie rzeka zmienia kierunek biegu na wschodni, by za miastem spotkać się z Wyżyną Wieluńską (miejsce styku z Wyżyną Częstochowską), przełamując się przez nią głęboką na 70 m dolinę – jest to Mirowski Przełom Warty. Pokonawszy go, łagodnie skręca na północ, a w okolicach Radomska na zachód. Następnie ponownie przełamuje się przez Wyżynę Wieluńską poprzez Działoszyński Przełom Warty, by nieco dalej przełamać się przez nią po raz trzeci, pokonując rozległy Łuk Załęczański i zawracając na krótko bieg o 180 stopni (na wschód). Pomiędzy miastami Warta i Skęczniew tworzy zbiornik wodny Jeziorsko. Opuszczając ostatecznie wyżynę, obiera kierunek północny, niezmienny do wysokości miasta Koło, gdzie skręca na zachód, mija Konin i wpływa w Pradolinę Warciańsko-Odrzańską, tym samym kończąc swój górny bieg[potrzebny przypis].

Odcinek środkowy edytuj

W pobliżu Śremu Warta wpływa w Poznański Przełom Warty. Po przepłynięciu przez Poznań, rzeka natrafia w okolicy Obornik na przeszkodę w postaci wyższego obszaru Pojezierza Południowopomorskiego i ponownie zmienia kierunek na zachodni wpływając w Pradolinę Toruńsko-Eberswaldzką.

Odcinek dolny edytuj

Na początku dolnego biegu rzeki, w miejscowości Santok, do Warty uchodzi jej największy dopływ – Noteć. Po przepłynięciu przez Gorzów Wielkopolski Warta wpływa w obszar, na którym został utworzony Park Narodowy Ujście Warty, po czym w Kostrzynie nad Odrą, przy granicy z Niemcami, w północno-wschodniej części miasta uchodzi do Odry.

Zbiorniki na Warcie edytuj

Warta w sieci międzynarodowych dróg wodnych edytuj

Osobny artykuł: Śródlądowe drogi wodne.

Warta Dolna (68,2 km, od Santoka do ujścia do Odry) jest elementem międzynarodowej drogi wodnej E70, ustalonej w 1996 r. w porozumieniu AGN (European Agreement on Main Inland Waterways of International Importance)[2].

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych[3], Warta ma następujące klasy żeglowne:

  • kl. Ia – od Kanału Ślesińskiego do miejscowości Luboń,
  • kl. Ib – od miejscowości Luboń do ujścia rzeki Noteci,
  • kl. II – od ujścia rzeki Noteci do ujścia do rzeki Odry

Dorzecze Warty edytuj

Dopływy w kolejności od źródeł

Nazwa rzeki Dopływ Źródło Ujście Długość
(km)
Pow. zlewni
(km²)
Stradomka L Herby Częstochowa 19,5 256,8
Radomka P Blok Dobryszyce Bobry 15,0 51,4
Liswarta L Mzyki Kule 93,0 1558
Oleśnica L Wieluń Niechmirów 37,8 608
Widawka P Wzgórza Radomszczańskie
gm. Kodrąb
Jeziorko 95,8 2385
Żeglina L Złoczew Sieradz 30,0
Pichna P Zduńska Wola zb. Jeziorsko (2 niezależne koryta) 28,8
Ner P Łódź Majdany 134,0 1866
Rgielewka P Józefowo Powiercie 35,0
Kiełbaska L Żdżenice Koło 45,0 490,9
Powa L Smaszew Rumin 44,2 369,5
Warcica P Koło Pogorzałki 20,5
Czarna Struga L Żelazków Zagórów 52,0
Meszna P jez. Powidzkie Policko 37,0 705
Wrześnica P Gniezno Samarzewo 49,0 355
Prosna L Wolęcin Modlica 216,8 4924,7
Lutynia L Korytnica Orzechowo 60,0
Moskawa P Józefowo Jaszkowo 56,4 620,8
Samica Stęszewska L Grzebienisko Rogalinek 37,8 182,7
Wirynka L Palędzie Łęczyca 17,0
Kopel[4] P między miejscowościami Sokolniki Gwiazdowskie a Puszczykowo-Zaborze Czapury 34,0 388
Strumień Junikowski L Ławica Luboń 11,7 48,4
Bogdanka L jez. Strzeszyńskie Poznań 9,0
Cybina P Iwno Poznań 41,0 213
Główna P Lednica Poznań 45,6 247
Trojanka P Puszcza Zielonka Mściszewo 20,0 147,6
Wełna P Osiniec Oborniki 118,0 2621
Samica Obornicka L jez. Kierskie Kiszewo 36,5 224,1
Sama L Batorowo Obrzycko 44,2 448,4
Oszczynica L jez. Lubocześnickie Sieraków 37,5 293,7
Obra L Stara Obra Skwierzyna 254,0 4022
Noteć P Szczecin Santok 391,3 17300
Kłodawka P jez. Karskie Wielkie Gorzów Wielkopolski 27,3
Witna P jez. Wielkie, okolice Witnicy Białczyk 15,0
Postomia L jez. Postomsko Kostrzyn nad Odrą 67,0 425

Urbanizacja edytuj

Miasta położone nad Wartą

Pozostałe informacje edytuj

  • odległość od źródeł Warty do spotkania z Odrą jest większa niż Odry od jej źródeł do tego samego miejsca.
  • jest drugą rzeką wymienianą w hymnie Polski:
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę

Zobacz też edytuj

Warta w Uniejowie

Przypisy edytuj

  1. a b Informacje o regionie wodnym Warty. [dostęp 2009-05-08].
  2. https://web.archive.org/web/20160305173809/http://bip.transport.gov.pl/pl/bip/raporty_i_analizy/transport_morski/analiza_potrzeb/px_analiza_potrzeb_inwestycyjnych....pdf Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródladowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. Akademia Morska w Szczecinie. Instytut Inżynierii Transportu. Zakład Żeglugi Sródladowej i Gospodarki Wodnej. Szczecin 2006, s. 25.
  3. Dz. U. z 2002 r. Nr 77, poz. 695.
  4. Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 119, ISBN 83-239-9607-5.
  5. Najdłuższy przewiert Baltic Pipe jest tuż pod Gorzowem, www.gorzow24.pl, 9 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-09] (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj