Jarosław Szarek
Jarosław Jan Szarek (ur. 9 stycznia 1963 w Czechowicach-Dziedzicach) – polski historyk i publicysta, w latach 2016-2021 prezes Instytutu Pamięci Narodowej, a od 2023 dyrektor Muzeum Armii Krajowej w Krakowie.
Jarosław Szarek (2019) | |
Państwo działania | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
9 stycznia 1963 |
Doktor nauk humanistycznych | |
Specjalność: dzieje najnowsze | |
Alma Mater | |
Doktorat | |
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej | |
Okres spraw. |
22 lipca 2016–23 lipca 2021 |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujOd 1981 współpracował z lokalną „Solidarnością” w Czechowicach-Dziedzicach. W stanie wojennym zajmował się m.in. dystrybucją i drukiem wydawnictw drugiego obiegu[1]. W drugiej połowie lat 80. był współpracownikiem niejawnego Bielskiego Komitetu Oporu Społecznego założonego przez Janusza Okrzesika i Artura Kasprzykowskiego[2], gdzie zajmował się drukiem i był inicjatorem wydawania periodyku „Solidarni”[1].
W 1991 ukończył studia historyczne na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego[3]. Stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii uzyskał na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie w 2011 na podstawie pracy pt. Działalność Służby Bezpieczeństwa wobec młodzieży akademickiej Krakowa w latach 1970–1980, przygotowanej pod kierunkiem Ryszarda Terleckiego (recenzentami byli Andrzej Nowak i ks. Jan Szczepaniak)[3].
W latach 1992–1997 pracował w dzienniku „Czas Krakowski”, publikował także m.in. w „Gazecie Polskiej”, „Nowym Państwie”, „Gościu Niedzielnym”, „Dzienniku Polskim” i „Naszym Dzienniku”. Wszedł w skład redakcji tygodnika „Źródło” i dwumiesięcznika „Arcana”. Od 1998 do 1999 był redaktorem naczelnym „Kroniki XX wieku: Polska i świat”[1].
W 2000 zatrudniony w oddziale krakowskim Instytutu Pamięci Narodowej, w ramach pracy w IPN był m.in. współautorem serii popularnonaukowej Z archiwów bezpieki – nieznane karty PRL (2006–2010) oraz serii książek dla dzieci Kocham Polskę (2007–2016)[1]. W latach 2009–2012 był członkiem rady programowej Radia Kraków. Odszedł z niej w geście protestu przeciwko nieprzyznaniu miejsca na multipleksie dla Telewizji Trwam[4].
18 lipca 2016 Kolegium IPN rekomendowało jego kandydaturę na stanowisko prezesa Instytutu Pamięci Narodowej[5]. 21 lipca 2016 Sejm, stosunkiem głosów 256 za, 166 przeciw i 13 wstrzymujących, wybrał go na prezesa IPN[6]. Przeciwko jego rekomendacji na to stanowisko sprzeciwiali się działacze Platformy Obywatelskiej[7]. Tego samego dnia Senat, stosunkiem głosów 59 za, 18 przeciw i 1 wstrzymujący się, zgodził się na ten wybór[8]. 22 lipca 2016 Jarosław Szarek złożył przed Sejmem ślubowanie, obejmując urząd prezesa IPN[9]. Zakończył pełnienie funkcji 23 lipca 2021 w związku z zaprzysiężeniem Karola Nawrockiego na jego następcę[10].
Od 1 października 2023 dyrektor Muzeum Armii Krajowej w Krakowie[11].
Wypowiedzi, krytyka i opinie
edytujKontrowersje i krytykę części środowiska historyków i publicystów wzbudziły liczne wypowiedzi Jarosława Szarka jako dyrektora Instytutu Pamięci Narodowej. O zwycięstwie polskim w bitwie warszawskiej powiedział, że „uratowało nie tylko Rzeczpospolitą, ale łacińską cywilizację przed zagładą (...)”[12]. Porozumienia Okrągłego Stołu nazwał „drugą Jałtą i porozumieniem ponad Polakami”[13][14][15]. Obarczył Niemców, wbrew badaniom historycznym i ustaleniom samego IPN-u, odpowiedzialnością za pogrom w Jedwabnem[16][17]. Polskie elity po 1945 nazwał „lumpenelitami”[18]. W swoich publikacjach gloryfikował także udział dzieci w powstaniu warszawskim[19]. Potwierdził również tezę jakoby Lech Wałęsa miał współpracować z SB jako TW Bolek[20].
4 października 2017 w przemówieniu do studentów Akademii Sztuki Wojennej stwierdził, że „armia Rzeczypospolitej odniosła zwycięstwo w bitwie pod Legnicą w 1241 i tym samym uratowała Europę”[17]. Pozbawiona całkowicie prawdy historycznej wypowiedź Jarosława Szarka została umieszczona na oficjalnym facebookowym profilu IPN[21].
W maju 2018 w wywiadzie dla „Naszego Dziennika” ostro skrytykował i zarzucił kłamstwa badaczom z Centrum Badań nad Zagładą Żydów. Zasugerował w swojej wypowiedzi, że granty otrzymywane przez instytucję są nagrodą za pisanie złych rzeczy o Polakach i szerzenie antypolonizmu[22]. Bronił również uznanych za antysemickie wypowiedzi prof. Krzysztofa Jasiewicza[23].
Dr hab. Adam Leszczyński, profesor w Instytucie Studiów Politycznych PAN, związany z Gazetą Wyborczą, Krytyką Polityczną i współzałożyciel portalu OKOpress wyraził się o jego działalności następująco: Prezes IPN Jarosław Szarek prawie nie ma dorobku naukowego. Napisał za to wiele książeczek dla dzieci, w których uczy ich bogoojczyźnianej historii Polski – zawsze heroicznej, zawsze cierpiącej, zawsze katolickiej i szlacheckiej, bez mniejszości narodowych i chłopów[24].
Z kolei publicysta Gazety Wyborczej Wojciech Czuchnowski powiedział o nim: Jarosław Szarek, nowy prezes z partyjnego nadania, zrezygnował z pozorów pluralizmu. Z IPN musieli odejść tacy naukowcy jak: Antoni Dudek, Andrzej Friszke czy Krzysztof Persak. Ich miejsca zajmują ludzie bez dorobku, za to o poglądach, które dyskwalifikują ich jako pracowników państwowej instytucji[25].
Kiedy stanowisko prezesa zajmował Jarosław Szarek IPN często był oskarżany o fałszowanie historii i uprawianie polityki historycznej przychylnej rządzącemu w latach 2015–2023 Prawu i Sprawiedliwości[26][27][28][29][30][31].
Wybrane publikacje
edytuj- Autor
- Wojna z narodem, Warszawa 2006.
- Czarne juwenalia, Kraków 2007.
- Powstanie Styczniowe. Zryw wolnych Polaków, Kraków 2013.
- Przebudzenie Polaków. 1920 Prawdziwy cud nad Wisłą, Kraków 2015.
- Współautor
- Czy ktoś przebije ten mur? Sprawa Stanisława Pyjasa, Kraków 2001.
- Stan wojenny w Małopolsce w relacjach świadków, Kraków 2002.
- Polska. Historia 1943–2003, Kraków 2003.
- Stan wojenny w Małopolsce. Relacje i dokumenty, Kraków 2005.
- Ofiara Sprawiedliwych. Rodzina Ulmów – oddali życie za ratowanie Żydów, Kraków 2004.
- Droga do niepodległości. Solidarność 1980–2005, Warszawa 2005.
- Królowo Polski, przyrzekamy! Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, Kraków 2006.
- Kronika komunizmu w Polsce, Kraków 2006.
- Zakopiańska „Solidarność” 1980–1989, Kraków-Zakopane 2006.
- Po dwóch stronach barykady, Kraków 2007.
- Kościół w godzinie próby 1945–1989; Kraków 2008.
- Kronika komunizmu w Polsce, Kraków 2009.
- Zaczęło się w Polsce 1939–1989, Warszawa 2009.
- W cieniu czerwonej gwiazdy. Zbrodnie sowieckie na Polakach (1917–1956), Kraków 2010.
- Jestem św. Andrzej Bobola. Zacznijcie mnie czcić, Kraków 2016.
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 2023[32].
- Złoty Krzyż Zasługi – 2007[33]
- Odznaka okolicznościowa Medal Stulecia Utworzenia Policji Państwowej – 2019[34]
- Krzyż Kawalerski Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny)[35]
- Nagroda im. Sługi Bożego Jerzego Ciesielskiego - 2023
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Dr Jarosław Szarek: Stan wojenny złamał ducha Polaków do tego stopnia, że jeszcze dziś to odczuwamy. arcana.pl, 2014-12-13. [dostęp 2016-07-30].
- ↑ Bielski Komitet Oporu Społecznego. encyklopedia-solidarnosci.pl. [dostęp 2016-07-30].
- ↑ a b Dr Jarosław Szarek, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2016-07-21] .
- ↑ Kim jest i jakie poglądy ma Jarosław Szarek? Sejm powołał go właśnie na prezesa IPN [online], polityka.pl, 2016 [dostęp 2019-10-17] (pol.).
- ↑ Dr Jarosław Szarek kandydatem Kolegium IPN na prezesa Instytutu. ipn.gov.pl, 2016-07-18. [dostęp 2016-07-19].
- ↑ Sejm wybrał nowego prezesa IPN. wprost.pl, 2016-07-21. [dostęp 2016-07-21].
- ↑ PO: Szarek nie ma moralnych kwalifikacji do pełnienia funkcji prezesa IPN. Poszło o Jedwabne... [online], wiadomosci.dziennik.pl [dostęp 2019-10-17] .
- ↑ Senat zgodził się na wybór Jarosława Szarka na prezesa IPN. pap.pl, 2016-07-21. [dostęp 2016-07-21].
- ↑ Dr Jarosław Szarek złożył przed Sejmem ślubowanie na prezesa IPN. pap.pl, 2016-07-22. [dostęp 2016-07-22].
- ↑ IPN, Dr Karol Nawrocki złożył przed Sejmem ślubowanie na prezesa IPN – Warszawa, 23 lipca 2021 [online], Instytut Pamięci Narodowej, 23 lipca 2021 [dostęp 2021-07-23] (pol.).
- ↑ Muzeum Armii Krajowej [online], muzeum-ak.pl [dostęp 2023-10-13] .
- ↑ Przemysław Witkowski, Panowie od historii [online], tygodnikprzeglad.pl, 12 listopada 2018 [dostęp 2019-10-03] (pol.).
- ↑ Adam Leszczyński, Prezes IPN: Okrągły Stół to była druga Jałta, porozumienie ponad Polakami. Że co?! [online], oko.press [dostęp 2019-10-03] .
- ↑ Prezes IPN Jarosław Szarek: Okrągły stół jest polską Jałtą [online], dzieje.pl [dostęp 2019-10-03] (pol.).
- ↑ Prezes IPN ostro o Okrągłym Stole [online], niezalezna.pl, 31 sierpnia 2018 [dostęp 2019-10-03] .
- ↑ Kandydat na szefa IPN o Jedwabnem: Wykonawcami zbrodni byli Niemcy, którzy wykorzystali Polaków [online], wiadomosci.dziennik.pl [dostęp 2019-10-03] .
- ↑ a b Jakub Woroncow , Wybielanie „Burego” [online], tygodnikprzeglad.pl, 17 marca 2019 [dostęp 2019-10-03] (pol.).
- ↑ Adam Leszczyński, Prezes IPN tropi "lumpenelity". Insynuuje, fałszuje przeszłość, obraża nawet Norwida [online], oko.press [dostęp 2019-10-03] .
- ↑ Filip Konopczyński , Dzieci na barykady. Niech giną za ojczyznę! [online], oko.press [dostęp 2019-10-03] .
- ↑ "Wałęsa, jak każda postać historyczna, nie jest jednowymiarowy". Prezes IPN o teczce TW "Bolek" [online], polsatnews.pl [dostęp 2019-10-03] (pol.).
- ↑ Aleksandra Zaprutko-Janicka , Kuriozalne przemówienie, którym chwali się IPN. Czy prezesowi Instytutu brakuje podstawowej wiedzy historycznej? [online], twojahistoria.pl [dostęp 2019-10-03] (pol.).
- ↑ Adam Leszczyński, Prezes IPN atakuje Centrum Badań nad Zagładą Żydów. „Oskarżenie o antysemityzm nie może nas paraliżować” [online], oko.press [dostęp 2019-10-03] .
- ↑ Adam Leszczyński, Prezes IPN broni jawnie antysemickich wypowiedzi prof. Jasiewicza. „Rozmowa była rzeczowa” [online], oko.press [dostęp 2019-10-03] .
- ↑ Adam Leszczyński, Światopogląd prezesa IPN [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-10-03] (pol.).
- ↑ Wojciech Czuchnowski, Jak upadał IPN. Dziś zajmuje się zakłamywaniem polskiej historii [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-10-03] (pol.).
- ↑ Adam Leszczyński, Wystawa wojenna IPN. Półprawdy i manipulacje o polskiej historii [online], oko.press [dostęp 2019-10-03] .
- ↑ Estera Flieger , Po co nam właściwie ten IPN? [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-10-03] (pol.).
- ↑ Adam Leszczyński, Prof. Grabowski: IPN trwale uszkadza polską świadomość historyczną. Należy go po prostu zamknąć [online], oko.press [dostęp 2019-10-03] .
- ↑ Adam Leszczyński, II wojna światowa trwała pół wieku – według filmu wyprodukowanego przez IPN. Wyliczamy nadużycia [online], oko.press [dostęp 2019-10-03] .
- ↑ Jakub Szymczak , "Bury" niewinny ludobójstwa? IPN przepisuje historię [online], oko.press [dostęp 2019-10-03] .
- ↑ Estera Flieger , IPN wybiela zbrodnie 'Burego', a prokurator IPN nic o tym nie wie [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-10-03] (pol.).
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 780
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 maja 2007 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2007 r. nr 54, poz. 609).
- ↑ Prezes IPN odznaczony Medalem 100-lecia utworzenia Policji Państwowej. ipn.gov.pl, 2016-07-26. [dostęp 2019-07-29].
- ↑ Ambasada Węgier Warszawa [online], varso.mfa.gov.hu [dostęp 2023-09-20] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Jarosław Szarek (publikacje i cytowania). scholar.google.pl. [dostęp 2016-07-15].
- Szarek, Jarosław. Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2016-07-15].