Jaroszowiec
Jaroszowiec – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Klucze. Wieś przemysłowa z XIX w. położona niedaleko Olkusza.
wieś | |
![]() Widok ogólny | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2021) |
1211 [2] |
Strefa numeracyjna |
32 |
Kod pocztowy |
32-310[3] |
Tablice rejestracyjne |
KOL |
SIMC |
0214988 |
Położenie na mapie gminy Klucze ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu olkuskiego ![]() | |
![]() |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Jaroszowiec_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_DK39.jpg/240px-Jaroszowiec_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_DK39.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Jaroszowiec%2C_Stacja_kolejowa_Jaroszowiec_Olkuski_-_fotopolska.eu_%28236675%29.jpg/240px-Jaroszowiec%2C_Stacja_kolejowa_Jaroszowiec_Olkuski_-_fotopolska.eu_%28236675%29.jpg)
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jaroszowiec. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie katowickim.
Nazwa wsi
edytujWedług legendy nazwa Jaroszowiec wywodzi się od gajowego Jarosza, który wypasał tu owce.
Historia
edytujNa początku XIX w. działała tu kopalnia rud żelaza, a od końca owego wieku także cementownia (Kopalnia rudy żelaza i cementownia „Klucze”). Zamknięto je w czasach wielkiego kryzysu. W 1913 wybudowano dworzec kolejowy noszący wówczas nazwę Rabsztyn, który to znajduje się w połowie drogi kolejowej między Jaroszowcem a Olkuszem[4].
W połowie listopada 1952 otwarto Zakłady Budowlane i Montażowe „Szkłobudowa I”, a w 1959 rozpoczęto budowę Huty Szkła Walcowanego, która rozpoczęła produkcję w sierpniu 1961. Przy zakładach wybudowano osiedle mieszkaniowe oraz dom kultury, basen, przedszkole i ośrodek zdrowia, później wybudowano także szkołę podstawową, która obecnie nosi imię Orła Białego. W latach 1955–1972 Jaroszowiec był siedzibą gromady Jaroszowiec[4].
Zabytki
edytujW Jaroszowcu zachowało się kilka zabytków przemysłowych i budynków. Są to m.in. XIX-wieczna willa dyrektora oraz cztery kamienice.
Turystyka
edytujMiejscowość znajduje się na Wyżynie Olkuskiej w obrębie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Otoczona jest porośniętymi lasem wzgórzami z wapiennymi ostańcami: Cerkiewska Góra, Maniakówka, Pod Wieżą, Stołowa Góra, Jastrząbka, Zubowe Skały, Grzęda Olkuska, Nad Kopalnią, Parzenica, Plikowe Skałki[5]. Na wzgórzach tych znajduje się kilka jaskiń, m.in. są to: Jaskinia Twarda, Jaskinia Błotna, Jaskinia Jaroszowska, Jaskinia Lodowa w Jaroszowcu, Szczelina Jaroszowska.
Sport
edytujW Jaroszowcu działa Klub Sportowy „Unia Jaroszowiec” zarządzający stadionem LKS „Unia”. 5 stycznia 2005 otwarto nowy wyciąg narciarski na miejscu starego wyciągu zaczepowego, działającego od ćwierć wieku, który spłonął w poprzednim roku. Trasa zjazdowa ma 165 m długości przy nachyleniu stoku 30 stopni, co daje różnicę poziomów niemal 27 m. Nowy talerzykowy, bezpodporowy wyciąg o niskim prowadzeniu liny z 34 talerzykami umożliwia przewóz pięciuset osób w ciągu godziny.
Znajduje się tu także basen kryty o wymiarach: 25 × 12,5 m. Przy basenie jest nieduży hotelik oraz sauna, siłownia, plac zabaw i bufet. Basen otoczony jest z trzech stron lasem. Niedaleko basenu znajduje się olbrzymi dół – pozostałość po kopalni z XIX w., w którym niekiedy zbiera się woda, tworząc stawik.
Obiekty
edytujW centrum Jaroszowca znajdują się szkoła podstawowa, przedszkole, ośrodek zdrowia, apteka, kościół, cmentarz parafialny, dom kultury Hutnik oraz kwiaciarnia, kawiarnia, bar, sklepy spożywczo-przemysłowe. Na terenie Jaroszowca działają zakłady przemysłowe: Glassolutions Saint – Gobain (dawniej tj. od 2001 r. do 2011 r.: Glaspol), Pap Pol, Huta Szkła, Szkłomasz. Przy domu kultury „Hutnik” działa biblioteka publiczna. Na terenie Jaroszowca znajduje się także Wojewódzki Szpital Chorób Płuc[6]. Autorem projektu architektonicznego zespołu szpitalnego z początku lat 30. XX w. był inż. arch. Jan Witkiewicz Koszczyc, a budowa (zrealizowana tylko w części) kosztowała 6 mln przedwojennych złotych.
W Jaroszowcu znajduje się kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych będący jednym z sanktuariów diecezji sosnowieckiej. Parafia erygowana została w 1978 roku przez biskupa kieleckiego Jana Jaroszewicza, choć kaplica (z obrazem pędzla Jana Szczęsnego-Stankiewicza, ucznia Jana Matejki) istniała tam od lat 20. XX w.
Transport
edytujStacja kolejowa Jaroszowiec Olkuski na linii kolejowej Tunel – Olkusz – Sosnowiec. Przez Jaroszowiec przebiega też Linia Hutnicza Szerokotorowa (LHS).
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 44628
- ↑ Polska w Liczbach Jaroszowiec
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 377 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b Feliks Kiryk, Ryszard Kołodziejczyk: Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego t.1-2. Warszawa-Kraków: PWN, 1975.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [online] [dostęp 2019-07-02] .
- ↑ Oficjalna strona Szpitala w Jaroszowcu.
Bibliografia
edytuj- Olgierd Dziechciarz: Przewodnik po ziemi olkuskiej t. II, część I. Gminy Klucze i Pilica. Olkusz: Agencja Promocji OK. s.c., 2000.
- Feliks Kiryk, Ryszard Kołodziejczyk: Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego t.1-2. Warszawa-Kraków: PWN, 1975.