Josua Tuisova
Josua Tuisova (ur. 4 lutego 1994 r. w Votui w prowincji Ba[1][5][6]) – fidżyjski rugbysta występujący na pozycji środkowego albo skrzydłowego[5]. Reprezentant kraju w odmianach siedmio- i piętnastoosobowej, złoty medalista olimpijski z Rio de Janeiro, uczestnik pucharu świata „siódemek” i dwukrotny – „piętnastek”.
 Tuisova w 2017 | |||||||||||||||||
| Pełne imię i nazwisko |
Josua Tuisova Ratulevu[1] | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
4 lutego 1994 | ||||||||||||||||
| Wzrost |
181 cm[2] | ||||||||||||||||
| Masa ciała |
113 kg[2] | ||||||||||||||||
| Rugby union | |||||||||||||||||
| Pozycja | |||||||||||||||||
| Kariera juniorska | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Kariera seniorska | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Reprezentacja narodowa[a] | |||||||||||||||||
| rugby union | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| rugby 7 | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Ze względu na styl gry nazywany „The Human Bulldozer” (Ludzki Buldożer)[5] oraz „The Bus” (Autobus)[7][8].
Młodość
edytujTuisova zaczął grać w rugby w szkole, w wieku 9 lat[9]. W 2010 roku, w siódmej klasie przerwał naukę i dołączył do swojego ojca na plantacji trzciny cukrowej[9][10][11]. Uprawianie sportu kontynuował wówczas na poziomie czysto amatorskim, wśród przyjaciół, w rozgrywkach wiejskich klubów (FSC Eagles z Votui). Inspiracją, by osiągnąć sukces sportowy był dla niego starszy brat Pio rywalizujący już wówczas w rozgrywkach rugby 7 na całej wyspie[10][11][12]. W późniejszym okresie Josua podjął naukę w szkole zawodowej Ratu Navula Collage, do czego namówił go trener szkolnej drużyny rugby, oferując mu miejsce w zespole[6][9][10].
W młodości jego sportowym idolem był reprezentant Fidżi Vereniki Goneva[9].
Kariera klubowa
edytujFidżyjczyk został zauważony przez skautów francuskiego RC Toulon, gdy grał dla miejscowej drużyny rugby 7 Westfield Barbarians[6][12]. W lipcu 2013 roku przeniósł się do zespołu z Lazurowego Wybrzeża[6]. Już na starcie swojej kariery w Europie wywarł duże wrażenie na sztabie szkoleniowym, skutkiem czego po rozegraniu zaledwie sześciu spotkań w Top 14 w listopadzie 2013 roku podpisał nowy, dwuletni kontrakt młodzieżowy (U-23)[13]. W swoim pierwszym sezonie w Tulonie Tuisova sięgnął po mistrzostwo kraju[14] oraz Europejski Puchar Mistrzów[15]. W debiutanckim sezonie w pierwszej drużynie rozegrał 13 meczów, zdobywając w nich jedno przyłożenie (przeciw Aviron Bayonnais)[3]. Jesienią 2014 roku wystąpił w towarzyskim meczu francuskiego Barbarian Rugby Club przeciwko reprezentacji Namibii[16].
Kilkakrotnie przedłużał kontrakt z Tulonem[17][18], ostatecznie pozostając w klubie do 2019 roku[19]. W tym czasie w 118 meczach zdobył 45 przyłożeń (w tym 12 w sezonie 2015/2016 oraz 13 w sezonie 2017/2018, z czego 10 w lidze)[3]. W 2015 roku ponownie zdobył Europejski Puchar Mistrzów[20]. W 2018 otrzymał nominację do nagrody EPCR dla najlepszego zawodnika w Europie[21][22]. Także w 2018 roku w barwach Barbarian F.C. mierzył się z reprezentacją Anglii[23].
Po opuszczeniu Tulonu, w 2019 roku dołączył do Lyon Olympique Universitaire, gdzie podpisał czteroletni kontrakt[19]. Z zespołem LOU w 2022 roku sięgnął po European Rugby Challenge Cup, w finale pokonując RC Toulon[24]. W barwach Lyonu wystąpił w 72 meczach (58 ligowych), zdobywając w nich 26 przyłożeń. Spośród nich aż 14 zanotował w sezonie 2020/2021[3].
Już w 2022 roku Tuisova ogłosił, że po zakończeniu dotychczasowego kontraktu przeniesie się do podparyskiego Racing 92. Miał tam zastąpić Virimiego Vakatawę, który ze względów zdrowotnych ogłosił przedwczesne zakończenie kariery[25]. Do nowego klubu miał dołączyć po Pucharze Świata w 2023 roku. W swoim ostatnim meczu turnieju Fidżyjczyk odniósł jednak stosunkowo poważną kontuzję kolana[26]. Uraz wymagał interwencji chirurgicznej i kilkumiesięcznej rekonwalescencji, która odsunęła w czasie jego debiut w nowych barwach[27].
Kariera reprezentacyjna
edytujW reprezentacji w rugby 7 debiutował w 2013 roku podczas turnieju Wellington Sevens[2][5][12]. Występował w turniejach cyklu Sevens World Series[28]. Jego największym sukcesem było niewątpliwie zdobycie złotego medalu podczas Igrzysk Olimpijskich w Rio de Janeiro w 2016 roku po pokonaniu Wielkiej Brytanii 43:7[5][6][29]. Tuisova był jedną z gwiazd turnieju olimpijskiego[30] (zdobył pięć przyłożeń, mniej tylko od Carlina Islesa, znalazł się w „drużynie marzeń”)[31]. W 2018 roku powrócił do reprezentacji na wygrany turniej London Sevens[32][33]. Następnie brał udział w Pucharze Świata „siódemek” w San Francisco[34], gdzie Fidżyjczycy zajęli ostatecznie czwarte miejsce[35].
W czerwcu 2017 roku po raz pierwszy wystąpił w reprezentacji 15-osobowej, podczas rozgrywanego w Suvie spotkania ze Szkocją[1][5][6]. Mecz zakończył się wygraną gospodarzy 27:22[36]. Niedługo później brał udział w Pucharze Narodów Pacyfiku służącym za kwalifikacje do Pucharu Świata w 2019 roku[37]. W 2018 roku zdobył jedno z przyłożeń w historycznym meczu na Stade de France, w którym Fidżyjczycy po raz pierwszy w swojej historii pokonali reprezentację Francji[38].
W 2019 roku został powołany na Puchar Świata w Japonii[39]. Wystąpił we wszystkich czterech meczach grupowych, zdobywając w nich dwa przyłożenia (przeciw Gruzji i Walii)[3].
W 2023 roku Tuisova wystąpił w dwóch z trzech meczów wygranego przez Fidżi Pucharu Narodów Pacyfiku[3][40]. Później w tym samym roku znalazł się w składzie reprezentacji na rozgrywany we Francji Puchar Świata[41]. Drużyna z Oceanii w fazie grupowej m.in. nieznacznie uległa Walii oraz pokonała Australię, a Tuisova w obu meczach zdobywał przyłożenia dla swojej drużyny. W spotkaniu z Australią został wybrany najlepszym graczem zawodów. Dla Fidżyjczyków było to pierwsze zwycięstwo nad tym rywalem od 1954 roku[42][43]. W fazie pucharowej reprezentanci Fidżi odpadli w ćwierćfinale po porażce z Anglią 24:30[44]. W spotkaniu tym Tuisova doznał kontuzji, która wykluczyła go z gry na dłuższy czas[26].
Statystyki
edytujStan na dzień 15 października 2023 r.[3][37]
- Występy na arenie międzynarodowej
| Drużyna narodowa | Rok | Mecze | Punkty |
|---|---|---|---|
 Fidżi
|
2017 | 5 | 0 |
| 2018 | 2 | 10 | |
| 2019 | 5 | 20 | |
| 2020 | 1 | 5 | |
| 2021 | 3 | 5 | |
| 2022 | 1 | 0 | |
| 2023 | 7 | 15 | |
| Suma | 24 | 55 | |
- Przyłożenia na arenie międzynarodowej
| Lp. | Data | Przeciwnik | Rozgrywki |
|---|---|---|---|
| 1. | 17.11.2018 |  Urugwaj |
mecz testowy |
| 2. | 24.11.2018 |  Francja |
mecz testowy |
| 3. | 3.08.2019 |  Kanada |
Puchar Narodów Pacyfiku 2019 |
| 4. | 31.08.2019 |  Tonga |
mecz testowy |
| 5. | 3.10.2019 |  Gruzja |
Puchar Świata w Rugby 2019 |
| 6. | 9.10.2019 |  Walia |
Puchar Świata w Rugby 2019 |
| 7. | 5.12.2020 | Gruzja |
mecz testowy |
| 8. | 6.11.2021 |  Hiszpania |
mecz testowy |
| 9. | 22.07.2023 | Tonga |
Puchar Narodów Pacyfiku 2023 |
| 10. | 10.09.2023 | Walia |
Puchar Świata w Rugby 2023 |
| 11. | 17.09.2023 |  Australia |
Puchar Świata w Rugby 2023 |
Życie osobiste
edytujJest najmłodszym synem Isikeliego Ratulevu[8][30][45] i Luisy Vodo Ratulevu[10]. Rugbystami zostali także jego brat Pio Tuwai, reprezentant Fidżi w rugby 7[5] oraz przyrodni brat Filipo Nakosi, reprezentant kraju w odmianie 15-osobowej, z którym Josua wspólnie występował w Tulonie[5][12][18].
Josua początkowo związany był z Katariną Ladoge Ramoce, z którą miał syna Tito Micgabrapha Donzela Ratulevu. Chłopiec po przewlekłej chorobie zmarł w wieku 7 lat w październiku 2023 roku. Tuisova nie uczestniczył w jego pogrzebie z uwagi na udział w tym czasie w Pucharze Świata we Francji[45][46].
W czerwcu 2017 roku Tuisova poślubił Tarusilę Voliwę Ravouvou. Rok po rejestracji związku w urzędzie odprawiono tradycyjną ceremonię ślubną. W międzyczasie para doczekała się syna, którego nazwano Timoci Eligah Ratulevu Tuisova[7][47].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Josua Tuisova Ratulevu [online], ESPN Scrum [dostęp 2023-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-22] (ang.).
- ↑ a b c Josua Tuisova [online], Racing 92 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-09-26] (fr.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Josua Tuisova [online], all.rugby [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-24] (ang.).
- ↑ Josua Tuisova [online], Puchar Świata w Rugby 2023 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-13] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h James Harrington, Who is Josua Tuisova? Ten facts about Fiji’s ‘Human Bulldozer’ [online], Rugby World, 15 sierpnia 2023 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-26] (ang.).
- ↑ a b c d e f Josua Tuisova [online], Fiji Rugby Union [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-27] (ang.).
- ↑ a b Maciu Malo, New mission [online], The Fiji Times, 7 czerwca 2018 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-11] (ang.).
- ↑ a b Navnesh Reddy, ‘Bus express’ … Dad happy with Tuisova’s achievement [online], The Fiji Times, 29 września 2023 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-09-12] (ang.).
- ↑ a b c d #Entretien. Josua Tuisova : « Je préfère faire la passe et faire marquer mes coéquipiers » [online], Lyon OU, 19 marca 2021 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-26] (fr.).
- ↑ a b c d Maciu Malo, Tuisova’s secret recipe: It’s mum and dad [online], The Fiji Times, 17 lipca 2018 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-27] (ang.).
- ↑ a b Living the dream [online], The Fiji Times, 11 sierpnia 2016 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-11] (pol.).
- ↑ a b c d Only the best: Tuisova, fijilive.com, 25 stycznia 2013 [zarchiwizowane 2016-06-02] (ang.).
- ↑ Tuisova et Chiocci prolongent [online], RC Toulonnais, 13 listopada 2013 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-19] (fr.).
- ↑ Laurent Bedout, Finale Top 14, RCT-CO (18-10) - Toulon, le fantastique doublé [online], Rugbyrama, 31 maja 2014 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-02] (fr.).
- ↑ Toulon retain the ultimate prize, European Professional Club Rugby, 24 maja 2014 [zarchiwizowane 2014-10-16] (ang.).
- ↑ Clément Suman, Barbarians - Namibie : La composition des Baabaas dévoilée [online], lerugbynistere.fr, 13 listopada 2014 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-26] (fr.).
- ↑ Josua Tuisova prolonge 3 ans ! [online], RC Toulonnais, 27 maja 2015 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2021-11-15] (fr.).
- ↑ a b Josua Tuisova prolonge, son frère Filipo Nakosi s'engage avec le RCT ! [online], RC Toulonnais, 9 listopada 2016 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-21] (fr.).
- ↑ a b #OFFICIEL. Josua Tuisova est Lyonnais, Lyon OU, 18 czerwca 2019 [zarchiwizowane 2020-11-07] (fr.).
- ↑ Eddie Butler, Toulon beat Clermont Auvergne to win first European Rugby Champions Cup [online], The Observer, The Guardian, 2 maja 2015 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2022-10-23] (ang.).
- ↑ EPCR European Player of the Year nominee #14 - Josua Tuisova (RC Toulon) [online], European Professional Club Rugby, 2018 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-26].
- ↑ Four Irish players nominated for EPCR European Player of the Year [online], Sky Sports, 24 stycznia 2018 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-31] (ang.).
- ↑ England v Barbarians: Chris Ashton hat-trick inspires Baa-Baas to victory [online], BBC Sport, 27 maja 2018 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-10] (ang.).
- ↑ Superb Lyon storm to EPCR Challenge Cup triumph, European Professional Club Rugby, 27 maja 2022 [zarchiwizowane 2022-08-16] (ang.).
- ↑ Josua Tuisova rejoint le Racing 92 à partir de la saison 2023.2024 [online], Racing 92, 31 października 2022 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-05-25] (fr.).
- ↑ a b Communique de Presse - Josua Tuisova [online], Racing 92, 17 października 2023 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-24] (fr.).
- ↑ Communiqué de Presse - blessure Josua Tuisova [online], Racing 92, 19 października 2023 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-19] (fr.).
- ↑ Paris. Fiji 7s [online], World Rugby [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-11-15] (ang.).
- ↑ Fiji create history with Olympic gold [online], World Rugby, 11 sierpnia 2016 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-15] (ang.).
- ↑ a b Rusiate Baleilevuka, Double celebration for Tuisova’s parents [online], fijivillage.com, 19 sierpnia 2016 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-26] (ang.).
- ↑ Isles top Try Scorer in Rio [online], americasrugbynews.com, 12 sierpnia 2016 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-14] (ang.).
- ↑ London. Fiji 7s [online], World Rugby [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-11-15] (ang.).
- ↑ Kate Rowan, London Sevens title broadens smile on faces of in-form Fiji [online], The Daily Telegraph, 3 czerwca 2018 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-18] (ang.).
- ↑ Fiji Airways Men’s 7s Rugby World Cup Sevens Team Announced [online], Fiji Rugby Union [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-11-15] (ang.).
- ↑ Sam Agars, Rugby World Cup Sevens 2018: Fiji blitzed in bronze final as New Zealand dominate England in Cup decider [online], The South China Morning Post, 23 lipca 2018 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-01] (ang.).
- ↑ Tom English [online], BBC Sport, 24 czerwca 2017 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-14] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Josua Tuisova | Match list, ESPN Scrum [zarchiwizowane 2023-04-22] (ang.).
- ↑ Rugby - Fiji stun France with historic 21-14 win [online], Reuters, 24 listopada 2018 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-11-07] (ang.).
- ↑ Final 31-member Fiji Airways Flying Fijians squad confirmed for RWC 2019 [online], Fiji Rugby Union [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-03] (ang.).
- ↑ Fiji wins Pacific Nations Cup after easily handling 14-man Japan [online], Associated Press, 5 sierpnia 2023 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-19] (ang.).
- ↑ Flying Fijians 33-member squad named for 2023 Rugby World Cup in France [online], Fiji Rugby Union [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-08-08] (ang.).
- ↑ WAL 32-26 FIJ: Wales hold on to edge Fiji in classic [online], World Rugby, Puchar świata w rugby union mężczyzn, 10 września 2023 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-01] (ang.).
- ↑ AUS 15-22 FIJ: Fiji beat Australia for the first time in 69 years [online], World Rugby, Puchar świata w rugby union mężczyzn, 17 września 2023 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-11-07] (ang.).
- ↑ ENG 30-24 FIJ: England end Fiji dreams in Marseille [online], World Rugby, Puchar świata w rugby union mężczyzn, 15 października 2023 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-21] (ang.).
- ↑ a b Vijay Narayan, Iliana Biutu, Tuisova makes ultimate sacrifice after his son’s passing in Ba [online], fijivillage.com, 3 października 2023 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-16] (ang.).
- ↑ Fiji star Tuisova misses son's funeral to stay with teammates [online], France 24, 3 października 2023 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-11-09] (ang.).
- ↑ Zanzeer Singht, It’s official, Tuisova marries Voliwa [online], The Fiji Times, 12 czerwca 2017 [dostęp 2023-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-28] (ang.).