Kałków (województwo opolskie)
Kałków (daw. Skałka, niem. Kalkau) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Otmuchów[4].
wieś | |
![]() Kościół pw. Narodzenia NMP i św. Jerzego | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
ok. 230 m n.p.m. |
Liczba ludności |
647[2] |
Strefa numeracyjna |
77 |
Kod pocztowy |
48-364[3] |
Tablice rejestracyjne |
ONY |
SIMC |
0500754 |
Położenie na mapie gminy Otmuchów ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa opolskiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu nyskiego ![]() | |
![]() | |
Strona internetowa |
W latach 1945–1954, miejscowość była siedzibą gminy Kałków, w latach 1954-1972 siedziba gromady Kałków, w 1973–1975 powtórnie siedzibą gminy. Po likwidacji gminy Kałków w 1975 r. w gminie Otmuchów. W latach istnienia powiatów, w powiecie nyskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.
Nazwa
edytujW łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Kalkaw[5][6].
Historia
edytujNa podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 110 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Kałkowie[7].
Komunikacja i transport
edytujPrzez wieś przebiegają lokalne drogi. W układzie południkowym przebiega droga łącząca Otmuchów z czeską Vidnavą, na drodze tej było przejście graniczne Kałków-Vidnava.
Na wschód wsi w połowie drogi do wsi Łąka przebiegała linia kolejowa ze stacją kolejową Kałków Łąka. Linia ta łączyła się czeską na kolejowym przejściu granicznym Kałków-Vidnava.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[8]:
- kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP i św. Jerzego w stylu późnoromańskim z elementami gotyckimi. * plebania,
obecnie ośrodek zdrowia,z XIX w. (ośrodek zdrowia przeniesiony) - cmentarz par., z połowy XIX w.
- szkoła, z XIX w (obecnie dom mieszkalny)
- park, z XIX/XX w.
Kościół
edytujPierwotny kościół wybudowany w latach 1240-1260[9]. Przypuszczalnie fundatorem budowy kościoła w XIII wieku był Ekard z Kałkowa towarzysz i prawa ręka biskupa Tomasza I na zamku biskupim w Otmuchowie[10]. Do kościoła przylega wyniosła wieża-dzwonnica zwieńczona krenelażem. Elewacje pierwotnego prezbiterium zdobi podwójny romański ceramiczny fryz arkadkowy (częściowo zrekonstruowany). Przy kościele od południa zachował się zniszczony portal z elementami zarówno romańskimi (granitowe ościeża, kolumienki, palmety) jak i gotyckimi (wimperga). W latach 1666-1667 kościół przebudowano[9] i z tego okresu może pochodzić sklepienie barokowe nad chórem muzycznym. Kościół został przebudowany w 1821 roku, wtedy zbudowano przed wieżą kruchtę[11]. W latach 1931–1933 rozbudowano kościół w stylu ekspresjonistycznym o część nawową. Kościół jest zaliczany do najcenniejszych w regionie
Galeria
edytuj-
Ołtarz barokowy z XVIII wieku w kościele
-
Portal romańsko-gotycki z gotycką wimpergą, fragmentem tympanonu i ekspresjonistyczną stolarką z lat 30. XX w.
-
Polichromia gotycka w kościele
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 48809
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 413 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-08] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 74 .
- ↑ a b Zygmunt Świechowski , Katalog architektury romańskiej w Polsce, Warszawa: Wydawn. DiG, 2009, s. 145-149, ISBN 978-83-7181-200-2 [dostęp 2024-06-22] .
- ↑ Zofia Kozłowska-Budkowa, Ekard z Kałkowa, w: Polski Słownik Biograficzny, t. VI, 1948, s. 217
- ↑ Zabytek.pl [online], pl/pl/obiekty/kalkow-kosciol-par-pw-narodzenia-nmp-(d-sw-jerzego)/dokumenty/PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_16_EN.30010 [dostęp 2024-06-23] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Słownik Geografii Turystycznej Sudetów. Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie, Przedgórze Paczkowskie, tom 21 A-M, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław 2008, ss. 366-70.
- Kalkau, wś, pow. nissański, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 700 .