Kalników
Kalników – wieś w Polsce położona na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Stubno[5].
| wieś | |
.jpg) Cerkiew Zaśnięcia NMP | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-724[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RPR |
| SIMC |
0611643[5] |
Położenie na mapie gminy Stubno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |
 49°55′09″N 23°00′42″E/49,919167 23,011667[1]
| |
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kalników. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0611650 | Czeremosznia | część wsi |
| 0611666 | Kowaliki | część wsi |
| 0611672 | Pogorzelec | część wsi |
| 0611689 | Zagroble | część wsi |
Historia
edytujPierwsza wzmianka o wsi, zachowana w przemyskich aktach grodzkich pochodzi z 1378. Już wtedy była tu cerkiew pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny. Obecna cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Kalnikowie została zbudowana w 1920 na miejscu starszej, murowanej cerkwi z 1882. W XIX w. i czasach II Rzeczypospolitej w XX w. Kalników należał do rodziny Orzechowiczów[8]. W latach 1885–1927 majątkiem zarządzał dr Bolesław Orzechowicz. Jego staraniem w 1908 r. w Kalnikowie erygowano parafię rzymskokatolicką, a w 1913 r. poświęcono ufundowany przez niego neogotycki kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła[9]. Przez całe znane dzieje miejscowość zamieszkana była w większości przez Ukraińców.
W II Rzeczypospolitej do 1934 samodzielna gmina jednostkowa. Następnie należała do zbiorowej wiejskiej gminy Małnów w powiecie mościskim w woj. lwowskim[10]. W 1944 nacjonaliści ukraińscy z OUN - UPA zamordowali tutaj 6 Polaków i 3 Ukraińców za "za zdradę narodu ukraińskiego[11].
Jest to jedyna wieś położona w pasie przygranicznym w okolicy Przemyśla, która nie została wysiedlona po II wojnie światowej. W 1945 wywieziono do ZSRR tylko kilkanaście rodzin, a podczas akcji „Wisła” wysiedlono kilkadziesiąt osób. Stało się to m.in. dzięki polskiemu księdzu, który wystawił Ukraińcom rzymskokatolickie metryki.
Obecnie
edytujObecnie (pocz. XXI w.) ok. jedna trzecia mieszkańców wsi jest wyznania prawosławnego (we wsi znajduje się cerkiew parafialna), mniejsza część greckokatolickiego. Jest to jedno z największych wiejskich skupisk ukraińskich w Polsce. Miejscowe koło Związku Ukraińców w Polsce jest największym w kraju. W Szkole Podstawowej im. dra Bolesława Orzechowicza[12] prowadzona jest nauka języka ukraińskiego. W 2000 został założony dziecięcy zespół „Wiszeńka”. Od kilku lat Kalników jest miejscem Międzynarodowej Biesiady Folklorystycznej (w 2006 była czwarta).
Wieś zamieszkuje 356 rodzin (około 1347 mieszkańców).
W dawnym parku przy dworze Orzechowiczów w Kalnikowie rośnie najgrubszy w kraju jesion – to drzewo o obwodzie pnia 756 cm i wysokości 29 m. Wiek szacuje się na 350 lat[13].
Stadnina koni
edytujW dawnych dworskich budynkach, w Kalnikowie działało Państwowe Gospodarstwo Rolne. W 1986, w związku ze zmianą profilu hodowlanego w Stadninie Koni Stubno, PGR przyjął formę stadniny pn. Stadnina Koni Kalników[14]. W 1994 jako Stadnina Koni Skarbu Państwa Kalników[15], następnie w wyniku przekształcenia jako Stadnina Koni Kalników Sp. z o.o. Stadnina hoduje konie rasy małopolskiej oparte na przodkach wywodzących się z rodów austro-węgierskich: Furioso i Przedświt; przy niej działa Jeździecki Klub Sportowy „Kresowiak”[16].
Sport
edytujWe wsi działa piłkarski klub sportowy LKS Cresovia Kalników założony 20 czerwca 1982 roku. Drużyna w sezonie 2021/2022 występuje w klasie A, w grupie Przemyśl[17].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 48676
- ↑ [Portal polskawliczbach.pl].
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-19].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 413 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany, [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-22)].
- ↑ Kalnikowskie skarby kultury – Małopolska [online], www.malopolska24.pl [dostęp 2020-03-25].
- ↑ HISTORIA PARAFII [online], parafia-kalnikow.blogspot.com [dostęp 2020-03-25] (pol.).
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 547.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 672, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Oficjalna strona internetowa Szkoły Podstawowej w Kalnikowie [online], zskalnikow.superszkolna.pl [dostęp 2020-03-25].
- ↑ Krzysztof Borkowski, Robert Tomusiak, Paweł Zarzyński. Drzewa Polski. 2016. s. 312.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 9 lipca 1990 r. w sprawie celów, zasad i trybu udzielania oraz wysokości stawek dotacji dla rolnictwa w 1990... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 24 czerwca 1994 r. w sprawie wysokości stawek dotacji dla rolnictwa oraz szczegółowych zasad i trybu ich udz... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
- ↑ O Nas [online], www.sk-kalnikow.pl [dostęp 2020-03-25] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25].
- ↑ Portal 90minut.pl.
Linki zewnętrzne
edytuj- Kalników, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 707.