Kapturnik (ptak)

gatunek ptaka

Kapturnik (Lophodytes cucullatus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący Amerykę Północną. Nie jest zagrożony.

Kapturnik
Lophodytes cucullatus[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
samiec
Ilustracja
samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

blaszkodziobe

Rodzina

kaczkowate

Podrodzina

kaczki

Plemię

Mergini

Rodzaj

Lophodytes[2]
Reichenbach, 1853

Gatunek

kapturnik

Synonimy
  • Mergus cucullatus Linnaeus, 1758[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     lęgowiska

     występuje przez cały rok

     przeloty

     zimowiska

Systematyka

edytuj

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae, którą uważa się za początek nomenklatury zoologicznej. Autor nadał gatunkowi nazwę Mergus cucullatus i podał, że zamieszkuje Amerykę[5][6]. Ponieważ Linneusz oparł swój opis o wcześniejszą publikację Marka Catesby’ego[5][7], uściślono, że miejscem typowym były wymienione przez tegoż autora stany Wirginia i Karolina[6].

Kapturnik to jedyny przedstawiciel rodzaju Lophodytes[8][9]. Nie wyróżnia się podgatunków[9].

Występowanie

edytuj

Alaska do północno-zachodnich USA, południowo-wschodnia Kanada do południowo-wschodnich USA[9].

Sporadycznie pojawia się w Polsce (do 2019 odnotowano 12 stwierdzeń[10]), ze względu jednak na to, że nie ma pewności, czy były to pojawy naturalne, gatunkowi temu nadano kategorię D w klasyfikacji AERC i nie jest on zaliczany do krajowej awifauny[11].

Morfologia

edytuj

Długość ciała 41–48 cm, rozpiętość skrzydeł 61–66 cm[12], masa ciała 453–879 g[13]. Cienki dziób, czubek na głowie. Samiec – głowa czarna, z białą plamą, która ciągnie się od oka do czarnego czubka. Pierś biała, oddzielona od boków koloru rdzawego dwoma czarnymi pasami. Ogony długie u obu płci. Samica – brązowoszara, rdzawopomarańczowy czubek na głowie. W upierzeniu spoczynkowym samiec przypomina samicę. W locie na skrzydłach samca widać duże, białe plamy. U samicy mniejsze.

Ekologia

edytuj
 
Jaja z kolekcji muzealnej

Zamieszkuje jeziora, bagna i stawy leśne. Zimuje głównie na wybrzeżach. Pokarm zdobywa pod wodą, nurkując z jej powierzchni. Chwyta ryby ząbkowanym i haczykowatym dziobem. Zjada również raki, ślimaki, żaby, owady, rośliny wodne i nasiona[12].

Gatunek monogamiczny. Gniazdo, wyściełane puchem i trawą zakłada zazwyczaj w wydrążonym pniu drzewa lub innym naturalnym zagłębieniu[12]. Gniazdo znajduje się zazwyczaj w pobliżu wody i od 3 do 6 metrów nad ziemią[12]. Samica składa 6–18 białych jaj, które wysiaduje przez 32–33 dni[12].

Status

edytuj

IUCN uznaje kapturnika za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. W 2020 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na 1,1 miliona dorosłych osobników. Trend liczebności populacji jest uznawany za rosnący[4].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Lophodytes cucullatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Lophodytes, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-25] (ang.).
  3. Mergus cucullatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-25] (ang.).
  4. a b Lophodytes cucullatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. a b K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 129 (łac.).
  6. a b D. Lepage: Hooded Merganser Lophodytes cucullatus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-16]. (ang.).
  7. M. Catesby, The natural history of Carolina, Florida and the Bahama Islands..., t. 1, Londyn 1731, s. 94 + ilustr. 94 (ang. • fr.).
  8. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-20].
  9. a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-20]. (ang.).
  10. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 36. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2019. „Ornis Polonica”. 61, s. 117–142, 2020. 
  11. Aneks. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce do 01.01.2023, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-02-16].
  12. a b c d e Hooded Merganser Lophodytes cucullatus. WhatBird. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-25)]. (ang.).
  13. Hooded Merganser Identification. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2023-02-16]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Gosler Andrew: Atlas ptaków świata. MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Linki zewnętrzne

edytuj