Karłowice Wielkie
Karłowice Wielkie (niem. Groß-Karlowitz) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Kamiennik, leży na południowym zachodzie Polski w północno-wschodniej części Przedgórza Sudeckiego.
| wieś | |
_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Marii_Magdaleny.JPG)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
551[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-387[3] |
| Tablice rejestracyjne |
ONY |
| SIMC |
0495912 |
Położenie na mapie gminy Kamiennik  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nyskiego  | |
 50°32′26″N 17°12′56″E/50,540556 17,215556[1]
| |
Nazwa edytuj
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Karlowitz magnum w szeregu wsi lokowanych na prawie polskim iure polonico[4][5].
Historia edytuj
We wczesnym średniowieczu tereny te zamieszkiwał lud Ślężan. W latach pięćdziesiątych podczas prac związanych z budową szkoły podstawowej, odkryto na tym terenie cmentarzysko z urnami słowiańskimi[6].
W średniowieczu tereny te podlegały biskupstwu wrocławskiemu, od 1344 roku należały jako lenno do króla czeskiego. W 1516 roku przeszły pod panowanie Habsburgów, a w roku 1748 tutejsze tereny wraz z wsią przeszły pod panowanie pruskie[7][8].
Do roku 1945 część wsi wraz z majątkiem obszarniczym nazywała się Kazischka, a obecnie cała wieś ma jedną nazwę Karłowice Wielkie[9][10]. Obszar za kościołem należał do hrabiów von Matuschka z Biechowa[11]..[12],
W Karłowicach Wielkich zaczyna się Szlak Czarownic wiodący dalej przez Nysę, Otmuchów, Paczków aż do Czech, wytyczony płonącymi w XVII w. stosami spalonych na nich niewinnie kobiet[13].
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[14]:
- kościół par. pod wezwaniem świętej Marii Magdaleny, wzmiankowany już w 1244 roku należący aż do 1810 roku do kolegiaty nyskiej. Obecny kościół późnobarokowy został zbudowany w 1758 r. - XVIII w.[15] i należy do najcenniejszych w regionie.
inne zabytki:
- pomnik ku czci poległych żołnierzy w I wojnie światowej, do dziś pozostała tylko granitowa ława, stał przed II wojną światową niedaleko kościoła
- stary dom, mocno już zniszczony, miejsce urodzenia Eduarda Theodora von Grütznera jednego z najbardziej znaczących malarzy niemieckich, znanego w świecie głównie z motywów klasztornych, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. W roku 1916 nadano mu tytuł szlachecki[16][17][18], stoi naprzeciwko domu parafialnego
- duży młyn zbożowy, już nieczynny, stoi w środku wsi
- resztki majątku Kazischka, można zobaczyć przy wylocie ze wsi, po lewej stronie drogi do Nysy, przebudowane na mieszkania; tutaj urodził się zoolog i ornitolog Constantin Wilhelm Lambert Gloger, był twórcą teorii znanej do dzisiaj jako Regułą Glogera, autor wielu prac naukowych w tych dziedzinach[19][20]. Ostatnim właścicielem tego majątku był Julius Meißner. Podczas II wojny światowej znajdowały się tutaj dwa małe obozy pracy, w których przebywali Francuzi, Anglicy i Polacy
- kamienny posąg św. Jana Nepomucena, mijamy dojeżdżając drogą z Nysy przez Karłowice Wielkie do Kamiennika, na końcu wsi stojący przy drodze, po lewej stronie a po przeciwnej stronie
Parafia edytuj
Wspólnota parafialna liczy tysiąc osiemset pięćdziesiąt osób i skupia mieszkańców Karłowic Wielkich, Goraszowic, Jaszowa, Karłowic Małych, Kłodoboku, Ogonowa, Rysiowic, Siedlec, Słupic oraz Zurzyc. Kościół parafialny znajduje się w Karłowicach Wielkich. W Kłodoboku oraz Jaszowie znajdują się kościoły filialne.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 50642
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 429 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ http://opole.gazeta.pl wybrać ”Ziemia Ślężan i biskupów”
- ↑ Markraf H. und J.W.Schulte (Hg.): LIBER FUNDATIONSIS EPISCOPATUS VRATISLAVIENSIS : Breslau 1889
- ↑ http://nepomuki.pl/nepomuk/dslask/nysa.htm
- ↑ Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Grottkau. [dostęp 2017-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-25)].
- ↑ Amtsbezirk Klodebach
- ↑ Joanna Banik, „Rody opolskie”. 2005
- ↑ Güteradressbuch Schlesien 1873/Grottkau – GenWiki
- ↑ http://opole.gazeta.pl wybrać „Gdzie palono czarownice”
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 62. [dostęp 2012-12-22].
- ↑ http://www.diecezja.opole.pl wybrać „Lista parafii”, wybrać „Karłowice Wielkie”
- ↑ http://www.arteporte.de wybrać „Eduard von Grützner
- ↑ „NTO” w Gminie wtorek, 29 września 1998, str.5
- ↑ Schlesisches Wochenblatt 15 – 21 November 1996, nr 46, str.4
- ↑ http://bsbndb.bsb.Irz/muenchchen.de/xsfz21232.html
- ↑ Grafschaft-Glatz-Genealogie
Bibliografia edytuj
- Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie. Słownik Geografii Turystycznej Sudetów, tom 21 A-M, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław 2008, ss. 406-9.