Wikipedia

Karłowice Wielkie

wieś w województwie opolskim

Karłowice Wielkie (niem. Groß-Karlowitz) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Kamiennik, leży na południowym zachodzie Polski w północno-wschodniej części Przedgórza Sudeckiego.

Karłowice Wielkie
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

nyski

Gmina

Kamiennik

Liczba ludności (2022)

551[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-387[3]

Tablice rejestracyjne

ONY

SIMC

0495912

Położenie na mapie gminy Kamiennik
Mapa konturowa gminy Kamiennik, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Karłowice Wielkie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Karłowice Wielkie”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Karłowice Wielkie”
Położenie na mapie powiatu nyskiego
Mapa konturowa powiatu nyskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Karłowice Wielkie”
Ziemia50°32′26″N 17°12′56″E/50,540556 17,215556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Ten artykuł dotyczy miejscowości Karłowice Wielkie. Zobacz też: miejscowości o podobnej nazwie.

Nazwa

edytuj

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Karlowitz magnum w szeregu wsi lokowanych na prawie polskim iure polonico[4][5].

Historia

edytuj

We wczesnym średniowieczu tereny te zamieszkiwał lud Ślężan. W latach pięćdziesiątych podczas prac związanych z budową szkoły podstawowej, odkryto na tym terenie cmentarzysko z urnami słowiańskimi[6].

W średniowieczu tereny te podlegały biskupstwu wrocławskiemu, od 1344 roku należały jako lenno do króla czeskiego. W 1516 roku przeszły pod panowanie Habsburgów, a w roku 1748 tutejsze tereny wraz z wsią przeszły pod panowanie pruskie[7][8].

Do roku 1945 część wsi wraz z majątkiem obszarniczym nazywała się Kazischka, a obecnie cała wieś ma jedną nazwę Karłowice Wielkie[9][10]. Obszar za kościołem należał do hrabiów von Matuschka z Biechowa[11]..[12],

W Karłowicach Wielkich zaczyna się Szlak Czarownic wiodący dalej przez Nysę, Otmuchów, Paczków aż do Czech, wytyczony płonącymi w XVII w. stosami spalonych na nich niewinnie kobiet[13].

Zabytki

edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[14]:

inne zabytki:

  • pomnik ku czci poległych żołnierzy w I wojnie światowej, do dziś pozostała tylko granitowa ława, stał przed II wojną światową niedaleko kościoła
  • stary dom, mocno już zniszczony, miejsce urodzenia Eduarda Theodora von Grütznera jednego z najbardziej znaczących malarzy niemieckich, znanego w świecie głównie z motywów klasztornych, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. W roku 1916 nadano mu tytuł szlachecki[16][17][18], stoi naprzeciwko domu parafialnego
  • duży młyn zbożowy, już nieczynny, stoi w środku wsi
  • resztki majątku Kazischka, można zobaczyć przy wylocie ze wsi, po lewej stronie drogi do Nysy, przebudowane na mieszkania; tutaj urodził się zoolog i ornitolog Constantin Wilhelm Lambert Gloger, był twórcą teorii znanej do dzisiaj jako Regułą Glogera, autor wielu prac naukowych w tych dziedzinach[19][20]. Ostatnim właścicielem tego majątku był Julius Meißner. Podczas II wojny światowej znajdowały się tutaj dwa małe obozy pracy, w których przebywali Francuzi, Anglicy i Polacy
  • kamienny posąg św. Jana Nepomucena, mijamy dojeżdżając drogą z Nysy przez Karłowice Wielkie do Kamiennika, na końcu wsi stojący przy drodze, po lewej stronie a po przeciwnej stronie

Parafia

edytuj

Wspólnota parafialna skupia mieszkańców Karłowic Wielkich, Goraszowic, Jaszowa, Karłowic Małych, Kłodoboku, Ogonowa, Rysiowic, Siedlec, Słupic oraz Zurzyc. Kościół parafialny znajduje się w Karłowicach Wielkich. W Kłodoboku oraz Jaszowie znajdują się kościoły filialne.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 50642
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 429 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  5. ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
  6. ↑ http://opole.gazeta.pl wybrać ”Ziemia Ślężan i biskupów”
  7. ↑ Markraf H. und J.W.Schulte (Hg.): LIBER FUNDATIONSIS EPISCOPATUS VRATISLAVIENSIS : Breslau 1889
  8. ↑ http://nepomuki.pl/nepomuk/dslask/nysa.htm
  9. ↑ Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Grottkau. [dostęp 2017-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-25)].
  10. ↑ Amtsbezirk Klodebach
  11. ↑ Joanna Banik, „Rody opolskie”. 2005
  12. ↑ Güteradressbuch Schlesien 1873/Grottkau – GenWiki
  13. ↑ http://opole.gazeta.pl wybrać „Gdzie palono czarownice”
  14. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 65.
  15. ↑ http://www.diecezja.opole.pl wybrać „Lista parafii”, wybrać „Karłowice Wielkie”
  16. ↑ http://www.arteporte.de wybrać „Eduard von Grützner
  17. ↑ „NTO” w Gminie wtorek, 29 września 1998, str.5
  18. ↑ Schlesisches Wochenblatt 15 – 21 November 1996, nr 46, str.4
  19. ↑ http://bsbndb.bsb.Irz/muenchchen.de/xsfz21232.html
  20. ↑ Grafschaft-Glatz-Genealogie

Bibliografia

edytuj
  • Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie. Słownik Geografii Turystycznej Sudetów, tom 21 A-M, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław 2008, ss. 406-9.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karłowice_Wielkie&oldid=73751801”