Wikipedia

Karlik (nietoperze)

Karlik[9] (Pipistrellus) – rodzaj ssaków z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Karlik
Pipistrellus
Kaup, 1829[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – karlik większy (P. nathusii)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nietoperze

Podrząd

mroczkokształtne

Nadrodzina

Vespertilionoidea

Rodzina

mroczkowate

Podrodzina

mroczki

Plemię

karliki

Rodzaj

karlik

Typ nomenklatoryczny

Vespertilio Pipistrellus von Schreber, 1774

Synonimy
Gatunki

35 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce, Eurazji, Australii i Oceanii[10][11][12].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 33–64 mm, długość ogona 19–57 mm, długość ucha 5–16 mm, długość tylnej stopy 3–12,1 mm, długość przedramienia 24–42 mm; masa ciała 2–22 g[11][13].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1829 roku niemiecki paleontolog i przyrodnik Johann Jakob Kaup w publikacji swojego autorstwa dotyczącej historii naturalnej europejskiej fauny[1]. Na gatunek typowy Kaup wyznaczył (oznaczenie monotypowe) karlika malutkiego (P. pipistrellus).

Etymologia edytuj

  • Pipistrellus (Pipistrella): wł. pipistrello, vispitrello (zdrobnienie od vespertilio) ‘nietoperz’[14].
  • Romicia (Romicius): etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił znaczenia etymologii nazwy rodzajowej, Palmer sugerował, że jest to wymyślona nazwa[15]; Monadjem i współpracownicy sugerują, że nazwa pochodzi od gr. ρoμιξα romixa ‘rodzaj włóczni’[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Romicia calcarata J.E. Gray, 1838 (= Vespertilio kuhlii Kuhl, 1817).
  • Nannugo: gr. ναννος nannos ‘karzeł’; końcówka –ugo (analogicznie do ''Vesperugo)[17]. Gatunek typowy: Kolenati wymienił trzy gatunki – Vesperugo nathusii Keyserling & Blasius, 1839, Vespertilio Pipistrellus von Schreber, 1774 i Vespertilio kuhlii Kuhl, 1817 – z których typem nomenklatorycznym jest Vesperugo nathusii Keyserling & Blasius, 1839.
  • Euvesperugo: gr. ευ eu ‘dobry, typowy’; rodzaj Vesperugo Keyserling & Blasius 1830 (mroczak)[6]. Gatunek typowy: Acloque wymienił kilka gatunków – Vespertilio maurus Blasius, 1853 (= Vespertilio savii Bonaparte, 1837), Vespertilio leisleri Kuhl, 1817, Vespertilio noctula von Schreber, 1774 Vespertilio abramus Temminck, 1840, Vespertilio pipistrellus von Schreber, 1774 i Vesperugo kuhli Acloque, 1900 (= Vespertilio kuhlii Kuhl, 1817) – nie wskazując gatunku typowego; typ nomenklatoryczny w ramach późniejszego oznaczenia – Vespertilio pipistrellus von Schreber, 1774[18].
  • Eptesicops: rodzaj Eptesicus Rafinesque, 1820 (mroczek); gr. ωψ ōps, ωπος ōpos ‘wygląd, oblicze’[7][19]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Scotophilus rusticus Tomes, 1861.
  • Alionoctula: łac. alio ‘gdzie indziej’; nowołac. noctula ‘nocny nietoperz’, zdrobnienie od łac. nox, noctis ‘noc’[8]. Gatunek typowy: Vesperugo stenopterus Dobson, 1875.

Podział systematyczny edytuj

Pipistrellus w obecnym rozumieniu jest taksonem parafiletycznym z kladem zachodnim i wschodnim[10]. Klad zachodni obejmuje wszystkie gatunki europejskie i afrykańskie, natomiast do kladu wschodniego należą wszystkie gatunki azjatyckie, chociaż jest to dość szeroka definicja, ponieważ nie wszystkie obecnie rozpoznawane gatunki są sekwencjonowane[10]. Klad wschodni wydaje się blisko spokrewniony z Glischropus, natomiast klad zachodni jest bliższy Nyctalus z Vansonia (wcześniej zaliczany do Pipistrellus), taksonem siostrzanym całego kladu[10].

Do rodzaju należą następujące występujące współczesne gatunki[20][13][10][16][9]:

Opisano również dwa wymarłe gatunki z miocenu:

Uwagi edytuj

  1. ↑ Wariant pisowni Romicia J.E. Gray, 1838
  2. ↑ Nieuzasadniona poprawka Pipistrellus Kaup, 1829.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Cz. 1. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 98. (niem.).
  2. ↑ J.E. Gray. A Revision of the Genera of Bats (Vespertilionidæ), and the Description of some new Genera and Species. „Magazine of Zoology and Botany”. 2 (12), s. 495, 1838. (ang.). 
  3. ↑ E. Blyth: Mammalia. W: G. Cuvier: Cuvier's Animal kingdom: arranged according to its organization, forming the basis for a natural history of animals, and an introduction to comparative anatomy: illustrated by three hundred engravings on wood. London: W.S. Orr and Co., 1840, s. 75. (ang.).
  4. ↑ F.A. Kolenati. Europa's Chiropteren. „Allgemeine deutsche naturhistorische Zeitung”. Neue Folge. 2, s. 169, 1856. (niem.). 
  5. ↑ V. Loche: Catalogue des mammifères et des oiseaux observés en Algérie. Paris: Bertrand, 1858, s. 16. (fr.).
  6. ↑ a b A.N.Ch. Acloque: Faune de France: contenant la description des espèces indigènes disposées en tableaux analytiques; et illustrée de figures représentant les types caractéristiques des genres. Paris: Librairie J.-B. Baillière et Fils, 19 rue Hautefeuille, près du boulevard Saint-Germain, 1900, s. 35. (fr.).
  7. ↑ a b A. Roberts. Some new S. African mammals and some changes in nomenclature. „Annals of the Transvaal Museum”. 11 (4), s. 245, 1926. (ang.). 
  8. ↑ a b S.V. Kruskop, E. Solovyeva & A. Kaznadzey. Unusual Pipistrelle: Taxonomic Position of the Malayan Noctule (Pipistrellus stenopterus; Vespertilionidae; Chiroptera). „Zoological Studies”. 57, s. e60, 2018. DOI: 10.6620/ZS.2018.57-60. (ang.). 
  9. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 120–121. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  10. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 216–220. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  11. ↑ a b R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 771–783. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
  12. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Pipistrellus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-02-28]. (ang.).
  13. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 529–531. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 538.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 612.
  16. ↑ a b A. Monadjem, L.R. Richards, J. Decher, R. Hutterer, M.L. Mamba, J. Guyton, P. Naskrecki, W. Markotter, B. Wipfler, A.S. Kropff & D.L. Dalton. A phylogeny for African Pipistrellus species with the description of a new species from West Africa (Mammalia: Chiroptera). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 191 (2), s. 559, 2021. DOI: 10.1093/zoolinnean/zlaa068. (ang.). 
  17. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 447.
  18. ↑ S.M. Jackson & C.P. Groves: Taxonomy of Australian Mammals. Clayton South: CSIRO Publishing, 2015, s. 275. ISBN 978-1-486-30012-9. (ang.).
  19. ↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 175. (ang.).
  20. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-01-18]. (ang.).
  21. ↑ D. Fukui & A. Sano, Pipistrellus sturdeei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2022-2 [dostęp 2023-04-16] (ang.).
  22. ↑ L.F. Lumsden, P.A. Racey & A.M. Hutson, Pipistrellus murrayi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2022-2 [dostęp 2023-04-16] (ang.).
  23. ↑ V.D. Crespo, P. Sevilla García, S. Mansino, P. Montoya & F.J. Ruiz-Sánchez. Bats from the classical site of Venta del Moro (Late Miocene, Eastern Spain). „Historical Biology”. 30 (3), s. 321, 2017. DOI: 10.1080/08912963.2016.1277995. (ang.). 
  24. ↑ V.V. Rosina & M.V. Sinitsa. Bats (Chiroptera, Mammalia) from the Turolian of the Ukraine: phylogenetic and biostratigraphic considerations. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie”. Abhandlungen 272 (2), s. 150, 2014. DOI: 10.1127/0077-7749/2014/0403. (ang.). 

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karlik_(nietoperze)&oldid=72609142”