Katedra Świętego Tryfona w Kotorze

Katedra Świętego Tryfona[1] (serb. Katedrala Svetog Tripuna/Катедрала Светог Трипуна) – katedra w Kotorze, jedna z dwóch katedr Kościoła rzymskokatolickiego w Czarnogórze. Znajduje się na placu św. Tryfona w otoczonym murami Starym Mieście w Kotorze. Główna świątynia i siedziba biskupa diecezji kotorskiej, obejmującej całość Zatoki Kotorskiej i dużą część wybrzeża adriatyckiego. Świątynię poświęcono świętemu Tryfonowi – patronowi miasta.

Katedra Świętego Tryfona
Katedrala Svetog Tripuna / Катедрала Светог Трипуна
katedra
Ilustracja
Państwo

 Czarnogóra

Miejscowość

Kotor

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Diecezja

kotorska

bazylika mniejsza
• nadający tytuł

od 12 stycznia 2009
Benedykt XVI

Wezwanie

Świętego Tryfona

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

Świętego Tryfona

Położenie na mapie Czarnogóry
Mapa konturowa Czarnogóry, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Katedra Świętego Tryfona”
Ziemia42°25′26,89″N 18°46′17,27″E/42,424136 18,771464
Strona internetowa

Historia

edytuj

Świątynia wybudowana została na miejscu pochodzącego z 809 roku małego przedromańskiego kościoła pod tym samym wezwaniem. Fundamenty pierwotnego kościoła miały kształt krzyża z trzema apsydami i kopułą powyżej centralnej części[2]. Budowę obecnej – wybudowanej w stylu romańskimtrójnawowej bazyliki zakończono w 1166 roku. Była to wówczas pierwsza świątynia wybudowana w tym stylu we wschodniej części Adriatyku[3]. Wnętrze udekorowano freskami w 1331 roku. W trakcie trzęsienia ziemi, które nawiedziło Kotor w XV wieku, katedra została poważnie uszkodzona. Z tego powodu przebudowano ją na przełomie XVI i XVII wieku nadając jej renesansowo-barokowy wygląd. Usunięto wówczas kopułę, zamalowano freski, a potrójne okna galerii zostały zamurowane. Podczas kolejnego trzęsienia ziemi w 1667 roku zniszczeniu uległa zachodnia część świątyni z bogato zdobionym portalem romańskim i atrium oraz z dwiema dzwonnicami. Wówczas wybudowano na ich miejsce dwie nowe, renesansowe dzwonnice połączone tarasem, które wzmocniły konstrukcję z fasadą ze sklepioną loggią nad wejściem. Ze względów na brak funduszy, lewa dzwonnica nie została w pełni odbudowana. Ma 33 metry wysokości, w porównaniu do 35 metrów, jakie ma prawa dzwonnica[4]. Na początku XVIII wieku relikwiarz katedry został przekształcony w stylu późnego baroku. Prace te były prowadzone przez rzeźbiarza Francesco Cabianca z Wenecji. W połowie XIX wieku, ze względu na nachylenie południowej ściany i zniszczenia konstrukcji dachu, katedra wymagała większych prac konserwatorskich. Przygotowania do odbudowy trwały rok, zaś same prace konserwatorskie przeprowadzono w latach 1892−1908. Prace, które obejmowały budowę nowych sklepień w nawach bocznych, rekonstrukcję południowej ściany i budowę dwóch tarasów nad wschodnią częścią galerii bocznych, a także układanie nowej podłogi, prowadziła Centralna Komisja z Wiednia. Podczas trzęsienia ziemi z 1979 r. katedra również uległa zniszczeniom. Wówczas, w czasie odbudowy, przywrócono jej pierwotny romański wygląd.

Wnętrze

edytuj
 
Apsyda z cyborium

W apsydzie umieszczone jest romańsko-gotyckie cyborium z 2 poł. XIV w. stworzone przez miejscowego mistrza Wita Kotoranina. Składa się z czterech ośmiokątnych kolumn z czerwonego marmuru podtrzymujących trójpiętrowy baldachim zwieńczony figurką anioła. Dekorację rzeźbiarską stanowią sceny z życia świętego Tryfona, a obok srebrna płaskorzeźba, wykonana w połowie XV w. przez miejscowych złotników.

Po lewej stronie od apsydy, nad wejściem do zakrystii, wisi obraz „Matka Boska i św. Dominiki” autorstwa Tryfona (Tripo) Kokolji (1661–1713) z Perastu. Dalej widać gotycką pietę i XVI-wieczny obraz „Św. Bartłomiej apostoł, św. Jerzy i św. Antoni”. Następnie, w ołtarzu św. Mikołaja, obraz tego świętego z XVIII w., a za nim znajduje się ołtarz Błogosławionej Dziewicy Maryi z obrazem z początku XVIII w.

W nawie południowej znajduje się renesansowy nagrobek biskupa Tryfona Bizantija. Tuż obok niego, po prawej stronie od wejścia do świątyni – kamienny sarkofag z IX wieku, a nad nim obraz „Ukrzyżowanie” Jacopa de Ponte Bassano (1510–1592). Z kolei po lewej stronie od wejścia, biegną schody prowadzące do skarbca. Obok schodów stoi chrzcielnica z IX w., a nad nią znajduje się kamienna luneta z XIII w. z dawnego kościoła Świętego Krzyża.

Do skarbca wchodzi się przez kute żelazne drzwi, ozdobione romańsko-gotycką figurą ukrzyżowanego Chrystusa. Przechowuje się tu wiele artystycznych przedmiotów m.in.:

  • srebrny relikwiarz z głową św. Tryfona, zawierający szczątki patrona miasta,
  • obrazy o tematyce religijnej, autorstwa pochodzącego z Zatoki Kotorskiej malarza Lovra Dobričevicia,
  • obrazy artystów XVI-wiecznej szkoły weneckiej,
  • miejscowe i weneckie wyroby ze złota z XIV-XX w.,
  • krucyfiks, którym legat papieski bł. Marek z Aviano błogosławił wojska Jana III Sobieskiego podczas szturmu pod Wiedniem (eksponat oznaczony numerem 53).

Przypisy

edytuj
  1. Polski egzonim wprowadzony na 108. posiedzeniu KSNG.
  2. St. Triphon’s Cathedral. [w:] Tradition and National Treasures - Cathedrals [on-line]. www.montenegro.travel/en. [dostęp 2014-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-11)]. (ang.).
  3. Saint Tryphon’s Cathedral, Kotor. [w:] Natural and Cultural-Historical Region of Kotor [on-line]. S.U.A. UNESCO Sites of the Adriatic Sea. [dostęp 2014-01-25]. (ang.).
  4. Saint Tryphon’s Cathedral in Kotor. www.viabalkans.com, 2010-06-27. [dostęp 2014-01-25]. (ang.).

Bibliografia

edytuj