Bartłomiej Apostoł

święty, jeden z dwunastu apostołów

Bartłomiej Apostoł, znany również jako Natanael, cs. Apostoł Warfołomiej (ur. w I wieku n.e. w Kanie Galilejskiej, zm. ok. 70 w Albanopolis w Armenii) – jeden z dwunastu apostołów dwojga imion, zwany w Ewangeliach Mateusza, Marka i Łukasza Bartłomiejem (grecko-aramejskie bar-Tholomaios „syn Tolomaja-Ptolemeusza” lub „syn oracza”), a przez JanaNatanaelem (hebr. „Bóg dał”). Wbrew apokryfom i stanowisku Augustyna z Hippony i Grzegorza Wielkiego Kościół rzymskokatolicki przyjął, że to ta sama osoba; męczennik i święty Kościoła katolickiego oraz prawosławnego[1]. Święty ten wymieniany jest w Modlitwie Eucharystycznej (Communicantes) Kanonu rzymskiego.

Święty
Bartłomiej Apostoł
Natanael bar-Tholomaios[a]
apostoł
męczennik
Ilustracja
Św. Bartłomiej przedstawiony z odartą skórą i nożem rzeźniczym – jego atrybutami
Data i miejsce urodzenia

w I wieku
Kana Galilejska

Data i miejsce śmierci

ok. 70
Albanopolis (Armenia) (obecne Emanstahat)

Czczony przez

kościoły chrześcijańskie

Wspomnienie

24 sierpnia[b]5 maja, 24 czerwca, 13 lipca i 7 września[c]

Atrybuty

kordelas do zdzierania skóry

Patron

różnych rzemieślników, wzywany w przypadku chorób nerwowych, konwulsji i chorób skóry, powiatu Opoczyńskiego i Opoczna w Polsce

Szczególne miejsca kultu

bazylika św. Bartłomieja na Wyspie Tyberyjskiej


Życiorys edytuj

Bartłomiej wymieniany w Ewangeliach Mateusza (Mt 10, 3 BT), Marka (Mk 3, 18), Łukasza (Łk 6, 14), a także Dziejach Apostolskich (Dz 1, 13), utożsamiany jest z pojawiającym się u Jana Natanaelem (Jan 1, 45-51; 21,2)[1]. Jeśli rzeczywiście Bartłomiej był tożsamy z Natanaelem, to wyróżniał się w gronie apostolskim dobrym wykształceniem[2]. Możliwe jest, że poprzez znajomość z Natanaelem Jezus został zaproszony na wesele w Kanie Galilejskiej[3]. Z apokryfów o św. Bartłomieju zachowały się Ewangelia Bartłomieja i Apokalipsa Bartłomieja. Znana jest jednak w dość drobnych fragmentach. Zachował się również obszerniejszy apokryf Męka Bartłomieja Apostoła. Według niego Bartłomiej miał głosić Ewangelię w Armenii, a także w Indiach, Arabii, a nawet w Etiopii. Podobno miał nawrócić brata króla Armenii, Polimpiusza. Z rozkazu króla Astiagesa pojmano Bartłomieja w mieście Albanopolis (obecne Emanstahat). Był męczony, rozpięty na krzyżu głową w dół, żywcem obdarty ze skóry, ukrzyżowany, a następnie zabity.

Kult edytuj

Ikonografia

W ikonografii przedstawiany jest z kordelasem do zdzierania skóry oraz jako postać z widoczną tkanką mięśniową, ze skórą trzymaną w ręku[4]. Na takiej skórze przedstawionej na fresku Sąd Ostateczny w kaplicy Sykstyńskiej Michał Anioł umieścił swój autoportret[5].

Patronat

Jest patronem wielu rzemieślników: rzeźników, garbarzy, introligatorów, siodlarzy, szewców, tynkarzy, górników, krawców, piekarzy, sztukatorów, a we Florencji – sprzedawców oliwy, serów i soli; wzywany w przypadku chorób nerwowych, konwulsji i chorób skóry. Ponadto jest uważany za patrona bartników, pasterzy, właścicieli winnic, grzybiarzy i rolników.

Relikwie

Relikwie świętego znajdują się w katedrze wystawionej ku jego czci w Benewencie oraz w bazylice św. Bartłomieja w Rzymie[potrzebny przypis]. Od 30.08.2015 roku decyzją Stolicy Apostolskiej relikwie św. Bartłomieja znajdują się również w sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich[6].

Dzień obchodów

Święto liturgiczne św. Bartłomieja w Kościele katolickim obchodzone jest 24 sierpnia.

Cerkiew prawosławna wspomina apostoła w ciągu roku liturgicznego czterokrotnie:

Galeria edytuj

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. Pełne brzmienie imienia przy założeniu słuszności identyfikacji Bartłomieja i Natanaela.
  2. Liturgia katolicka.
  3. Prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego.
  4. Podwójne datowanie.

Przypisy edytuj

  1. a b Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 1: A-C. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 362. ISBN 83-7097-271-3.
  2. Manfred Uglorz: Teologia zwiastowania i czynów Jezusa. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1999, s. 209–210. ISBN 83-909272-3-3.
  3. Fritz Rienecker, Gerhard Maier: Leksykon biblijny. Waldemar Chrostowski (red.). Warszawa: Oficyna wydawnicza „Vocatio”, 2001, s. 524, seria: Prymasowska Seria Biblijna. ISBN 83-7146-061-9.
  4. Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 1: A-C. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 252. ISBN 83-7097-271-3.
  5. H. Pfeiffer, Kaplica Sykstyńska na nowo odkryta, s. 276–282.
  6. ASI/RIRM: Piekary Śl.: Wprowadzenie relikwii św. Bartłomieja Apostoła. Radio Maryja, 2015-08-30. [dostęp 2015-08-31].

Bibliografia edytuj

  • Hugo Hoever SOCist: Żywoty świętych Pańskich. przekład Zbigniew Pniewski. Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1983, s. 309/310.
Źródła internetowe

Linki zewnętrzne edytuj