Krzymosze
Krzymosze – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie siedleckim, w gminie Mordy[4][5].
| wieś | |
 Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
310[2] |
| Strefa numeracyjna |
25 |
| Kod pocztowy |
08-140[3] |
| Tablice rejestracyjne |
WSI |
| SIMC |
0682442[4] |
Położenie na mapie gminy Mordy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu siedleckiego  | |
 52°09′43″N 22°27′53″E/52,161944 22,464722[1]
| |
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krzymosze, po jej zniesieniu w gromadzie Tarcze. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.
Dane ogólne edytuj
Miejscowość położona 18 km od Łosic, na skrzyżowaniu trzech dróg powiatowych z Cielemęca, Wielgorza i Wyczółek. W odległości ok. 2 km na północ od wsi położony jest przystanek kolejowy Krzymosze, a na wschód od wsi ok. 1,5 km przepływa rzeka Liwiec.
Historia edytuj
Krzymosze stanowiły zachodnią część dóbr Wielgorz. Po raz pierwszy odnotowane w księgach kościelnych w 1471 pod nazwą Wielgori[6]. Następnie jako Wielgor w łukowskich księgach podkomorskich z 1509 i odnosi się do dóbr szlachty zagrodowej (Wielgorskich a. Wielgórskich[7], które do 1529 rozpadły się na trzy osady: Wyelgor, Kowyesse i Baycze[8]. Przy tym nazwa Wyelgor odnosiła się prawdopodobnie do obecnej wsi Krzymosze. W rejestrach podatkowych z 1531 wszystkie trzy wsie notowane jako część grupy wsi Wielgor: Wielgor-Krzymosze (Vyelgor Krzymosza), Wielgor-Kowiesie (Vyelgor Covyessye) i Wielgor-Bajce (Vyelgor Bayczye). Granicą dóbr Wielgorz na wschodzie była wówczas rzeka Liwiec i oddzielała je od litewskich wówczas dóbr Mordy.
Co najmniej od 1552 zachodnia część dóbr nosi już tylko nazwę Krzymosze (Krzimosze)[6]. Wielgor-Bajce (a. Zajce) i Wielgor-Kowiesie notowane są pod tymi nazwami w księgach kościelnych jeszcze w 1721. Potem w źródłach występuje już tylko Wielgorz (a. Wielgórz).
Obecna wieś Wielgorz niewątpliwie leży na terenie dawnej wsi Wielgor-Kowiesie. Natomiast Bajce zostały wchłonięte albo przez obecny Wielgorz[9][10] albo przez Krzymosze[11][12].
Historycznie, Krzymosze stanowiły część parafii w Zbuczynie. Dopiero w 1938 roku erygowano oddzielną parafię w Krzymoszach. Mimo to, od co najmniej pierwszej połowy XVII wieku Krzymosze były lokalnym ośrodkiem kultu (drewnianą kaplicę z tego okresu rozebrano w 1851)[13]. Kościół murowany został wybudowany w 1948 r., staraniem ks. Stefana Gruszeckiego. Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego konsekrowany został w 1954 r. przez biskupa siedleckiego Ignacego Świrskiego. Styl pseudobarokowy; kościół posiada księgi matrykalne od 1938. We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa i stadion gminny na 400 miejsc klubu piłkarskiego LKS "Grodzisk" Krzymosze. Ludowy Zespół Sportowy Grodzisk Krzymosze został założony w 2000.
Zobacz też edytuj
- Krzymosze – przystanek kolejowy
- Gmina Mordy
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 63504
- ↑ Raport o stanie gminy za rok 2022. Liczba mieszkańców w dniu 31.12.2022 s. 4-5 [dostęp 2024-01-16]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 627 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Krzymosze, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Marek Woliński, Herbarz Szlachty Ziemi Łukowskiej na Lubelszczyźnie, t. I, s. 306, ISBN 978-83-928874-4-7 CKH, Szczecin 2011
- ↑ Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z 1529 podaje je jako oddzielne wsie (płatników dziesięciny)
- ↑ Wielgor-Bajce, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Wielgórz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 317.
- ↑ Wielgórz Bajce, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Wielgórz, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Krzymosze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 795.
Linki zewnętrzne edytuj
- Krzymosze 1, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 795.
- Strona klubowa LKS "Grodzisk" Krzymosze. krzymosze.futbolowo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-01)].