Mordy

Mordy
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Kościół św. Michała Archanioła
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	siedlecki
Gmina	Mordy
Data założenia	1408 (pierwsza wzmianka)
Prawa miejskie	1488–1869, od 1919
Burmistrz	Łukasz Albin Wawryniuk
Powierzchnia	4,54 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 1698; 394,5 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 25
Kod pocztowy	08-140
Tablice rejestracyjne	WSI
	Położenie na mapie Polski Mordy
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Mordy
	Położenie na mapie powiatu siedleckiego Mordy
	Położenie na mapie gminy Mordy Mordy
	52°12′40″N 22°30′55″E/52,211111 22,515278
TERC (TERYT)	1426054
SIMC	0975747
	Urząd miejskiul. Kilińskiego 9; 08-140 Mordy
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Mordy – miasto w Polsce w województwie mazowieckim, w powiecie siedleckim, położone 19 km na północny wschód od Siedlec, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mordy.

Miasto prywatne, później miasto królewskie posiadało prawo magdeburskie w 1486 roku, położone było w ziemi drohickiej województwa podlaskiego^[2]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. siedleckiego.

Historia

1408 początki miejscowości – siedziba parafii
1434 Mordy własnością rodziny Korczewskich, następnie Hlebowiczów
1486 lokacja miasta na prawie chełmińskim^[3]
1550 (ok.) Mordy stają się własnością Radziwiłłów
1553–1554 Mikołaj Radziwiłł Czarny usunął miejscowego proboszcza i na jego miejsce wprowadził „ministra helweckiego”
1563 synod ariański w Mordach
1569 miasto znalazło się w granicach Korony
1571 Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka, syn Mikołaja wrócił do katolicyzmu, zbór zamknięto, przywrócono parafię katolicką^[4], własność Ciecierskich herbu Rawicz, którzy wznieśli tu zamek obronny
1596 Do Unii brzeskiej istniała tu Cerkiew prawosławna. Historia politycznych, a zapewne także religijnych, wpływów ruskich na obszarze szeroko rozumianego Podlasia może sięgać okresu, kiedy jego południowe obszary znalazły się pod kontrolą Rusi Kijowskiej, czyli nawet X w.^[5]. W XIII wieku powstała siedziba parafii prawosławnej należąca do Diecezji włodzimierskiej, ziemi drohickiej^[6].
1655–1660 zamek zniszczony podczas potopu szwedzkiego
1717 w miejscu dawnego zamku wybudowano barokowy pałac
1795 w zaborze austriackim
1809 w Księstwie Warszawskim
1815 potem w Królestwie Polskim
1828–1830 Mordy własnością króla pruskiego Fryderyka Wilhelma, od którego zostały wykupione przez Bank Rządu Królestwa Polskiego
1869 utrata praw miejskich
1919 odzyskanie praw miejskich
listopad 1941 – utworzenie przez Niemców we wschodniej części miasta getta dla ludności żydowskiej^[7]. Ogółem przez getto przeszło ok. 4500 Żydów z Mordów i okolicznych miejscowości^[7]. Zostało ono zlikwidowane 22 sierpnia 1942, a jego mieszkańcy wywiezieni do obozu zagłady w Treblince^[7].
1944–1945 – w okolicach formuje się z mieszkańców okolicznych miast i wsi 8 dywizja piechoty 2 Armii Wojska Polskiego^[8].

Nazwa

Nazwa znana jest od XV wieku, w 1580 pojawia w notatkach zapisana jako Mordi. Pochodzi ona prawdopodobnie od przezwiska Morda, użytego w liczbie mnogiej^[9].

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Mordów w 2014 roku^[10].

Polityka

Burmistrzowie:

Andrzej Piotrowski (2006–2010)
Jerzy Wąsowski (2010–2014)
Jan Paweł Ługowski (2014–2024)
Łukasz Albin Wawryniuk (od 2024)

Transport

698 Siedlce – Mordy – Łosice – Terespol

Linia kolejowa nr 31: Siedlce – Mordy – Czeremcha – Hajnówka – Cisówka

Architektura

Zabytki

zespół pałacowo-parkowy z 1 połowy XIX wieku: zrąb pałacu pochodzi z ok. 1717 r., fundacja rodziny Ciecierskich. Około 1838 r. rodzina Zembrzuskich gruntownie przebudowała pałac w stylu klasycystycznym. W 2 połowie rozbudowano pałac. Ostatnimi właścicielami pałacu była rodzina Przewłockich. Ostatni raz był remontowany w latach 1963–1964. Obecnie zdewastowany. Barokowa brama przejazdowa pochodzi z początku XVIII wieku. W 2018 odzyskany przez Przewłockich.
barokowy kościół św. Michała Archanioła z 1738 r. (Parafia św. Michała Archanioła w Mordach).

Galeria

Fragment rynku
Brama wjazdowa do pałacu
Fronton pałacu w Mordach (2012)
Kaplica cmentarna
Stacja kolejowa w Mordach (widoczna sieć trakcyjna – obecnie nieistniejąca)
Widok na miasto z lotu ptaka

Ludzie związani z Mordami‎

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Mordami‎.

Zobacz też

Parafia św. Michała Archanioła w Mordach
Cmentarz żydowski w Mordach
Mordy – stacja kolejowa
Mordy Miasto – przystanek kolejowy

Przypisy

↑ Raport o stanie gminy w roku 2021. Stan ludności 31.12.2021 str. 6 [dostęp 2022-10-20]
↑ Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV-XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 97.
↑ Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI-XVIII w., w: Maria Kwapień; Józef Maroszek; Andrzej Wyrobisz, Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV-XVIII w.), Wrocław 1976, s. 97.
↑ Jan Mironczuk, Wyznania protestanckie na obszarze dystryktu podlaskiego, w: Odrodzenie i Reformacja w Polsce vol. 62 (2018), s. 147.
↑ atlas historyczny 2021 ↓, s. 76.
↑ atlas historyczny 2021 ↓, s. 90.
↑ ^a ^b ^c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 326. ISBN 83-01-00065-1.
↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945, Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 641
↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. strona 154. ISBN 83-04-02436-5.
↑ Mordy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

Bibliografia

Atlas Historyczny Polski Województwo Podlaskie W Drugiej Połowie XVI Wieku Część II. Warszawa: PAN, 2021.

Linki zewnętrzne

Mordy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 675 .
Miasto i Gmina Mordy
Wirtualny Album Mordów. album.mordy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
Historia miejscowości. gimnazjum.mordy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-07)].
Mordy w serwisie Polinów

[rap-1] Raport o stanie gminy w roku 2021. Stan ludności 31.12.2021 str. 6 [dostęp 2022-10-20]

[2] Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV-XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 97.

[3] Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI-XVIII w., w: Maria Kwapień; Józef Maroszek; Andrzej Wyrobisz, Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV-XVIII w.), Wrocław 1976, s. 97.

[4] Jan Mironczuk, Wyznania protestanckie na obszarze dystryktu podlaskiego, w: Odrodzenie i Reformacja w Polsce vol. 62 (2018), s. 147.

[CITEREFatlas_historyczny202176-5] tlas historyczny 2021 ↓, s. 76.

[CITEREFatlas_historyczny202190-6] tlas historyczny 2021 ↓, s. 90.

[Pilichowski326-7] Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 326. ISBN 83-01-00065-1.

[8] Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945, Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 641

[Rymut-9] Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. strona 154. ISBN 83-04-02436-5.

[populacja2016-10] Mordy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]