Wikipedia

Maria Koterbska

polska piosenkarka

Maria Aleksandra Koterbska-Frankl (ur. 13 lipca 1924 w Białej, zm. 18 stycznia 2021 w Bielsku-Białej) – polska piosenkarka, szczególnie popularna w latach 50. i 60. XX w.; jej największe przeboje to m.in. „Augustowskie noce”, „Brzydula i rudzielec”, „Karuzela”, „Parasolki”, „Serduszko puka w rytmie cza cza”, „Wrocławska piosenka”, „Do grającej szafy grosik wrzuć”.

Maria Koterbska-Frankl
Ilustracja
Maria Koterbska w latach 50.
Data i miejsce urodzenia

13 lipca 1924
Biała

Data i miejsce śmierci

18 stycznia 2021
Bielsko-Biała

Przyczyna śmierci

choroba nowotworowa

Gatunki

jazz, piosenka aktorska

Zawód

piosenkarka

Aktywność

1949–2013

Powiązania

Lidia Wysocka, Jacek Fedorowicz, Mieczysław Wojnicki, Bogumił Kobiela, Mieczysław Czechowicz, Jerzy Harald

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Pomnik Marii Koterbskiej w Bielsku-Białej
Grób Marii Koterbskiej i jej męża na cmentarzu parafii św. Mikołaja w Bielsku-Białej

Życiorys

edytuj
 
Kamienica przy ulicy Sempołowskiej 48 w Bielsku-Białej, gdzie mieszkała Maria Koterbska

Urodziła się jako druga z trójki dzieci w rodzinie muzycznej, Władysława i Janiny z Mierowskich[1]. Debiutowała w 1949 w sylwestrowy wieczór. W latach 50. została stałą bywalczynią niedzielnych audycji Radia Katowice „Melodie świata”, audycji wówczas niezwykle popularnej, w której stałym punktem były piosenki w jej wykonaniu. W połowie lat 50. przez dwa sezony występowała w Teatrze Satyryków w Krakowie. Te dwa lata występów w teatrze miały ogromne znaczenie dla rozwoju jej kariery, przyczyniając się do zmiany repertuaru – od jazzu do piosenki aktorskiej – wymagającej nieco innego operowania głosem. W tym okresie powstała popularna piosenka „Wio koniku”. Większość nagrań z tego okresu uległa zniszczeniu, ich ślad można odnaleźć w Wiązance przebojów z lat pięćdziesiątych, przy tworzeniu której pomagali Wojciech Młynarski i Tomasz Śpiewak, a która została zaprezentowana w listopadzie 1967. Współtwórcą jej sukcesu był Jerzy Harald, kompozytor i aranżer, który skomponował m.in. piosenkę „Brzydula i rudzielec”.

Począwszy od 1956 podjęła współpracę z kabaretem literatów Wagabunda, którego była współinicjatorką. Przez wszystkie lata istnienia we wszystkich programach była jego główną gwiazdą. Z kabaretem koncertowała w Europie, a także dla Polonii w USA. Z tego okresu zachowały się takie nagrania jak „Bajka amurska”, „Jesteś tu”, „Piosenka o walcu domino”. W kabarecie występowali obok niej tacy artyści jak Lidia Wysocka, Jacek Fedorowicz, Mieczysław Wojnicki, Bogumił Kobiela, Mieczysław Czechowicz. Aranżerem i kierownikiem muzycznym zespołu, z którym Maria Koterbska śpiewała w Wagabundzie, był początkowo Wiktor Kolankowski, później Tomasz Śpiewak, z którym współpraca trwała najdłużej.

Brała też udział w imprezach estradowych, krajowych i zagranicznych. Śpiewała w programach „Zgaduj zgadula”, „Podwieczorek przy mikrofonie” i innych audycjach cyklicznych. W 1961 odbyła kilkumiesięczne tournée po Związku Radzieckim. Zespół artystyczny pod dyrekcją Kazimierza Rudzkiego był pierwszym polskim zespołem występującym przed radziecką publicznością. Maria Koterbska została tam dobrze przyjęta. W 1963 zaproszono ją do udziału w III Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie. Zaprezentowała piosenkę Marka Sarta do słów Jerzego Millera „Odejdź smutku” i otrzymała drugą nagrodę. Występ na Festiwalu w Sopocie był dla wielu zaskoczeniem, bowiem znano ją dotychczas jako wykonawczynię popularnych przebojów. W Sopocie odsłoniła nowe oblicze artystyczne, jako interpretatorka piosenek trudnych i ambitnych.

W latach 70. nagrała dwie płyty długogrające, wystąpiła na KFPP w Opolu i brała udział w programach rozrywkowych. W latach 80. wielokrotnie zasiadała w jury KFPP w Opolu. W 1987 otrzymała Honorowe Grand Prix na tym festiwalu. Występowała na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze[2]. Pod koniec lat 70. występowała wspólnie ze swoim synem, aktorem Romanem Franklem, który był nie tylko wykonawcą, ale także kompozytorem ich piosenek. W 2007 brała udział w koncercie w całości poświęconym Jackowi Lechowi.[potrzebny przypis]

Wystąpiła w filmach Sprawa do załatwienia i Irena do domu!.

W lutym 2013 w Bielsku-Białej została założona Bielska Piwnica Artystyczna pod patronatem Marii Koterbskiej. Jej siedziba mieści się na ul. 11 Listopada 46 a. Kultywuje pamięć o artystce, organizuje koncerty, spotkania, spektakle teatralne. Artyści piwnicy to Bielska młodzież oraz gwiazdy polskiej estrady.

Śmierć

edytuj

Zmarła 18 stycznia 2021 w Bielsku-Białej w wieku 96 lat, przyczyną śmierci było ogólne zakażenie organizmu piosenkarki, która zmagała się z chorobą nowotworową[3][4]. Pogrzeb o charakterze państwowym odbył się 22 stycznia 2021, została pochowana obok męża na cmentarzu parafii św. Mikołaja w Bielsku-Białej, przy ul. Grunwaldzkiej[5][6].

Życie prywatne

edytuj

Od 1950 była żoną Jana Frankla (1923–2020), z którym miała syna, aktora i piosenkarza, Romana Frankla[7].

Najpopularniejsze piosenki

edytuj

Dyskografia

edytuj

Osobny artykuł: Dyskografia Marii Koterbskiej.

Albumy studyjne:

  • 1954 - Maria Koterbska / Poznański Kwartet Rytmiczny
  • 1958 - Ulubione przeboje
  • 1958 - Ulubione piosenki
  • 1960 - Maria Koterbska śpiewa wesołe piosenki
  • 1967 - Nie mówmy, że to miłość...
  • 1972 - Maria Koterbska
  • 1974 - Jubileusz

Filmografia

edytuj

Odznaczenia

edytuj

Publikacje o Marii Koterbskiej

edytuj

Upamiętnienie

edytuj
 
Pomnik Marii Koterbskiej przed Teatrem Polskim w Bielsku-Białej
  • 9 kwietnia 2021 (na mocy uchwały z 18 marca 2021) – Bielskie Centrum Kultury zmieniło nazwę na Bielskie Centrum Kultury im. Marii Koterbskiej[11][12]
  • 19 stycznia 2022 – tramwaj Moderus Gamma 2 (nr 3301) należący do MPK Wrocław został nazwany imieniem piosenkarki. Tramwaj ma jeździć głównie na trasie linii 17 zgodnie ze słowami piosenki "...przez Sępolno, Zalesie i Krzyki..."[13]
  • 9 lipca 2022 – na tarasie widokowym nad jeziorem Necko w Augustowie odsłonięto rzeźbę i multimedialną ławeczkę Marii Koterbskiej[14][15].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Maria Koterbska nie żyje. Królowa polskiego swingu miała 96 lat [online], Onet Kultura, 18 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-19] (pol.).
  2. ↑ XIV Festiwal Piosenki Radzieckiej Zielona Góra 78: program, b.n.s.
  3. ↑ Maria Koterbska nie żyje. Jak wyglądały ostatnie chwile wielkiej gwiazdy? – Muzyka w INTERIA.PL [online], muzyka.interia.pl [dostęp 2021-01-22] (pol.).
  4. ↑ Maria Koterbska nie żyje. Królowa polskiego swinga miała 96 lat – Muzyka [online], kultura.onet.pl [dostęp 2021-01-22].
  5. ↑ Pogrzeb Marii Koterbskiej w warunkach pandemii. Ostatnie pożegnanie damy polskiej piosenki. interia.pl. [dostęp 2021-01-22].
  6. ↑ a b Maria Koterbska spoczęła na cmentarzu w Bielsku-Białej. rmf24.pl. [dostęp 2021-01-22].
  7. ↑ Dwutygodnik Relaks nr 16, 2 sierpnia 2016, s. 32–33.
  8. ↑ Dariusz Michalski: Piosenka przypomni ci... Historia polskiej muzyki rozrywkowej, lata 1945–1958. Warszawa: Iskry, 2010, s. 339. ISBN 978-83-244-0121-5. Cytat: Maria Koterbska wzięła udział w zdjęciach do „Skarbu” w nagłym zastępstwie jednej ze stałych wokalistek zespołu Nastroje, który miał śpiewać w filmie.
  9. ↑ M.P. z 2000 r. nr 5, poz. 99.
  10. ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  11. ↑ Obwieszczenie Rady Miejskiej w Bielsku-Białej z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały w sprawie nadania statutu Bielskiemu Centrum Kultury w Bielsku-Białej, Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej, Książnicy Beskidzkiej w Bielsku-Białej, Miejskiemu Domowi Kultury w Bielsku-Białej, Teatrowi Lalek „Banialuka” im. Jerzego Zitzmana w Bielsku-Białej, Teatrowi Polskiemu w Bielsku-Białej. Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego, poz. 1087, 2022-22-02. s. 4. [dostęp 2024-01-03].
  12. ↑ Marek Szafrański: Bielskie Centrum Kultury otrzymało imię Marii Koterbskiej. Dzieje.pl, 2021-03-18. [dostęp 2024-01-03].
  13. ↑ Magdalena Talik, Tramwaj Marii Koterbskiej we Wrocławiu [online], wroclaw.pl [dostęp 2022-01-20] (pol.).
  14. ↑ Rzeźba i grająca ławeczka Marii Koterbskiej. Oficjalne odsłonięcie już w tę sobotę! [online], Strona Urzędu Miejskiego w Augustowie, 6 lipca 2022 [dostęp 2023-08-23] (pol.).
  15. ↑ Augustów. Nad jeziorem Necko odsłonięto rzeźbę i multimedialną ławeczkę piosenkarki Marii Koterbskiej [online], bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2023-08-23].
  16. ↑ Rafał Zieliński, Mamy mural Marii Koterbskiej, Gazeta Wyborcza Wrocław, 22.08.2022, str. 2
  17. ↑ Piosenkarka Maria Koterbska i jej „Wrocławska piosenka” na muralu w centrum Wrocławia
  18. ↑ Pomnik Marii Koterbskiej odsłonięto w Bielsku-Białej w setną rocznicę urodzin piosenkarki [online], dzieje.pl [dostęp 2024-07-13] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maria_Koterbska&oldid=76259519”