Marian Przykucki
Marian Przykucki (ur. 27 stycznia 1924 w Skokach, zm. 16 października 2009 w Szczecinie) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy poznański w latach 1974–1981, biskup diecezjalny chełmiński w latach 1981–1992, arcybiskup metropolita szczecińsko-kamieński w latach 1992–1999, od 1999 arcybiskup senior archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej.
| |||
| |||
| Kraj działania | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
27 stycznia 1924 | ||
| Data i miejsce śmierci |
16 października 2009 | ||
| Miejsce pochówku | |||
| Arcybiskup metropolita szczecińsko-kamieński | |||
| Okres sprawowania |
1992–1999 | ||
| Biskup diecezjalny chełmiński | |||
| Okres sprawowania |
1981–1992 | ||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Prezbiterat |
19 lutego 1950 | ||
| Nominacja biskupia |
27 listopada 1973 | ||
| Sakra biskupia |
3 lutego 1974 | ||
| Data konsekracji |
3 lutego 1974 | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Poznań | ||||||||||||||||||
| Miejsce | |||||||||||||||||||
| Konsekrator | |||||||||||||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Życiorys
edytujUrodził się 27 stycznia 1924 w Skokach. Od 1937 kształcił się w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Naukę przerwał wybuch II wojny światowej. Podczas okupacji pracował w sklepie. W 1940 za pomoc udzieloną angielskim jeńcom został zatrzymany przez funkcjonariuszy Gestapo i przez kilka miesięcy przebywał w areszcie. W 1946 zdał eksternistycznie maturę w Gimnazjum św. Marii Magdaleny. W latach 1945–1950 odbył studia filozoficzno-teologiczne (do 1947 w Gnieźnie, następnie w Poznaniu)[1]. Na prezbitera został wyświęcony 19 lutego 1950 w farze poznańskiej (pełniącej wówczas funkcję prokatedry)[2] przez miejscowego arcybiskupa metropolitę Walentego Dymka[1].
Jako wikariusz pracował w parafiach: św. Floriana w Chodzieży (1950–1952)[1], Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej w Wolsztynie[3] (1952–1953) i św. Mikołaja w Poznaniu (1953–1954)[1]. W latach 1954–1973 pełnił funkcje kapelana i sekretarza arcybiskupów metropolitów poznańskich: do 1956 Walentego Dymka, następnie od 1957 Antoniego Baraniaka. Był zatrudniony w referacie duszpasterstwa kurii metropolitalnej. Pełnił funkcję sekretarza Komisji Głównej przygotowującej synod archidiecezjalny w 1968. W 1965 otrzymał tytuł tajnego szambelana papieskiego[1].
27 listopada 1973[1] papież Paweł VI[4] mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji poznańskiej[1] ze stolicą tytularną Glenndálocha[5]. Święcenia biskupie otrzymał 3 lutego 1974 w bazylice archikatedralnej Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu. Konsekrował go miejscowy arcybiskup metropolita Antoni Baraniak w asyście poznańskich biskupów pomocniczych: Franciszka Jedwabskiego i Tadeusza Ettera[1]. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Beati Pacifici” (Błogosławieni pokój czyniący)[6]. W 1975 został ustanowiony wikariuszem generalnym archidiecezji. Po śmierci arcybiskupa Antoniego Baraniaka zarządzał nią od 15 sierpnia 1977 do 7 października 1978 jako wikariusz kapitulny. Zajmował stanowisko prezesa Rady Nadzorczej Księgarni św. Wojciecha w Poznaniu. Od 1973 był kanonikiem gremialnym i prepozytem poznańskiej kapituły metropolitalnej[1].
29 maja 1981[1] papież Jan Paweł II[4] przeniósł go na urząd biskupa diecezjalnego diecezji chełmińskiej[1]. Urząd kanonicznie objął 2 lipca 1981, a ingres do katedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie odbył 15 sierpnia 1981. W 1984 ustanowił Instytut Duszpasterstwa Sakramentalnego przy Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie, w 1985 utworzył urząd wikariusza biskupiego ds. duszpasterstwa Wybrzeża z rezydencją w Gdyni, a w 1987 powołał w kurii biskupiej wydział formacji kapłanów, w 1989 wznowił wydawanie diecezjalnego czasopisma „Pielgrzym”, a w 1991 powołał diecezjalny Caritas[1]. Erygował 76 parafii i 13 dekanatów[7] W 1987 podejmował w Gdyni papieża Jana Pawła II podczas jego III podróży apostolskiej do Polski[1]. W stanie wojennym wsparł internowanych w Potulicach[8]. Na początku lat 90. XX w. wydał zgodę na uruchomienie katolickiej rozgłośni w Toruniu – Radia Maryja[9]. Powiadomiony o aktach molestowania małoletniego przez podległego mu księdza przeniósł go na inną placówkę, zagrażając, że w przypadku powtarzania procederu zostanie on pozbawiony możliwości wykonywania obowiązków kapłańskich. Ksiądz miał nadal kontakt z małoletnimi, dopuszczając się aktów molestowania, za co w 2016 został wydalony ze stanu kapłańskiego[10].
25 marca 1992 Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae populus podniósł diecezję szczecińsko-kamieńską do rangi archidiecezji w ramach metropolii szczecińsko-kamieńskiej i mianował go arcybiskupem metropolitą szczecińsko-kamieńskim[11]. Ingres do archikatedry św. Jakuba w Szczecinie odbył 12 kwietnia 1992[1]. 29 czerwca 1992 w bazylice św. Piotra w Rzymie otrzymał paliusz[1]. W 1992 utworzył Archidiecezjalne Kolegium Teologiczne w Szczecinie, przyczynił się do afiliacji w 1994 szczecińskiego seminarium duchownego do Papieskiego Wydziału Teologicznego w Poznaniu, a w 1995 powołał Archidiecezjalną Radę Ciągłej Formacji Duchowej i Studium Teologiczne dla Kapłanów. W 1992 ustanowił sąd metropolitalny I i II instancji, a także radę kapłańską i kolegium konsultorów. Erygował dwie kapituły kolegiackie: w 1992 przy kościele św. Jana Chrzciciela w Myśliborzu, a w 1995 przy kościele Najświętszej Maryi Panny Królowej Świata w Stargardzie Szczecińskim[12]. W 1992 powołał Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. św. Maksymiliana Kolbego w Szczecinie i Diecezjalny Ośrodek Młodzieżowy, a w 1993 ludowe uniwersytety katolickie w Barzkowicach, Wolinie i Zielinie. W 1992 ustanowił Radiowo-Telewizyjną Redakcję Programów Katolickich „Arwizja”, a w 1994 Archidiecezjalne Radio „As”[1]. 1 maja 1999 został zwolniony z obowiązków arcybiskupa metropolity szczecińsko-kamieńskiego[12].
Działał na rzecz pojednania polsko-niemieckiego, a także wspierał ruch kaszubski[13].
W Konferencji Episkopatu Polski był przewodniczącym Komisji ds. Rodzin, a także należał do Komisji: ds. Duszpasterstwa Ogólnego[6], ds. Duszpasterstwa Akademickiego, ds. Wydawnictw Katolickich, ds. Budownictwa Sakralnego i ds. Misji, a także do Rady Głównej. W 1976 wziął udział w Międzynarodowym Kongresie Eucharystycznym w Filadelfii[1].
Był współkonsekratorem podczas sakr biskupów pomocniczych poznańskich: Stanisława Napierały (1980) i Marka Jędraszewskiego (1997), biskupów pomocniczych chełmińskich: Edmunda Piszcza (1982), Henryka Muszyńskiego (1985), Andrzeja Śliwińskiego (1986) i Jana Bernarda Szlagi (1988), a także biskupa pomocniczego gdańskiego Zygmunta Pawłowicza (1985) i biskupa diecezjalnego koszalińsko-kołobrzeskiego Mariana Gołębiewskiego (1996)[5].
Zmarł 16 października 2009 w Szczecinie[13]. 23 października 2009 został pochowany w kaplicy św. Ottona w bazylice archikatedralnej św. Jakuba w Szczecinie[14], w kwietniu 2010 został przeniesiony do nowo wybudowanej krypty biskupów szczecińsko-kamieńskich[15].
Odznaczenia
edytujW 2006 otrzymał Wielki Krzyż Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec[16].
W 1999 przyznano mu tytuł honorowego obywatela miasta i gminy Skoki[17]. W 2022 został pośmiertnie odznaczony medalem Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego „Unitas Durat Palatinatus Cuiaviano-Pomeraniensis” w uznaniu zasług na rzecz walki o niepodległość Rzeczpospolitej Polskiej i prawa człowieka[18].
W 1989 został członkiem honorowym Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego[19]. W 2008 uhonorowano go statuetką Złotego Hipolita wraz z godnością Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej od Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego[20].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q K.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 116–117. ISBN 83-7052-900-3.
- ↑ Śmierć ks. abp. Mariana Przykuckiego. seminarium.archpoznan.pl. [dostęp 2009-11-01].
- ↑ Parafia pw. NMP Niepokalanie Poczętej. archpoznan.pl. [dostęp 2024-07-02].
- ↑ a b Zmarł abp Marian Przykucki, metropolita senior szczecińsko-kamieński. ekai.pl, 2009-10-16. [dostęp 2024-06-30].
- ↑ a b Marian Przykucki. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2024-06-30]. (ang.).
- ↑ a b G. Polak: Kto jest kim w Kościele. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, 1999, s. 299. ISBN 83-911554-0-4.
- ↑ Odszedł arcybiskup Marian Przykucki. „Pielgrzym”. Nr 22 (520), s. 19, 2009. ISSN 0860-9985. [dostęp 2024-07-01].
- ↑ S. Galij-Skarbińska. Powstanie i rola Kościelnych Komitetów Pomocy Więzionym, Internowanym, Represjonowanym i ich Rodzinom w pierwszych miesiącach stanu wojennego. „Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie”. Nr 12/2020. s. 287–289. ISSN 2392-1463. [dostęp 2024-07-02].
- ↑ A. Suwart. Za wszystko dziękuję Bogu. „Przewodnik Katolicki”. Nr 4/2009. ISSN 0137-8384. [dostęp 2024-07-01].
- ↑ P. Szyliński: „Tylko nie mów nikomu”. Wątek biskupa Mariana Przykuckiego w filmie Tomasza Sekielskiego o pedofilii w Kościele. szczecin.wyborcza.pl, 2019-05-13. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Od Administracji Apostolskiej Kamieńskiej, Lubuskiej i Prałatury Pilskiej do Metropolii Szczecińsko-Kamieńskiej (1945–1992). kuria.pl, 2006-12-19. [dostęp 2024-07-02].
- ↑ a b G. Wejman: Nota biograficzna Mariana Przykuckiego na stronie archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej. kuria.pl. [dostęp 2024-05-01].
- ↑ a b K. Kozłowski. Beati pacifici – arcybiskup Marian Przykucki (1924–2009). Szkic do biografii. „Acta Cassubiana”. T. 12, s. 469–478, 2010. [dostęp 2024-06-30].
- ↑ Uroczystości pogrzebowe śp. Arcybiskupa Mariana Przykuckiego. kuria.pl, 2009-10-23. [dostęp 2018-11-18].
- ↑ T. Romantowski. Poświęcenie krypty biskupów szczecińsko-kamieńskich. „Niedziela”. Nr 16/2010 (edycja szczecińsko-kamieńska). ISSN 0208-872X. [dostęp 2024-06-30].
- ↑ Arcybiskup odznaczony przez Niemców. gs24.pl, 2006-12-12. [dostęp 2024-06-30].
- ↑ M. Gawkowski: Zmarł Ksiądz Arcybiskup Senior Marian Przykucki – Syn ziemi Skockiej. gmina-skoki.pl, 2009-10-19. [dostęp 2024-06-30].
- ↑ R. Czerwińska: Enklawy wolności. diecezja-torun.pl, 2022-05-27. [dostęp 2024-07-02].
- ↑ Członkowie honorowi Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. kaszubi.pl. [dostęp 2024-07-01].
- ↑ Laureaci Statuetki Złotego Hipolita. thc.org.pl. [dostęp 2024-06-30].
Linki zewnętrzne
edytuj- Nota biograficzna Mariana Przykuckiego na stronie archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej. [dostęp 2018-11-18].
- Marian Przykucki [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-11-26] (ang.).