Meloe rugosus
Meloe rugosus – gatunek chrząszcza z rodziny oleicowatych. Zamieszkuje zachodnią część Eurazji, od Półwyspu Iberyjskiego po Azję Środkową.
| Meloe rugosus | |||
| Marsham, 1802 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Meloe (Eurymeloe) | ||
| Gatunek |
Meloe rugosus | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1802 roku przez Thomasa Marshama. W 1911 roku Edmund Reitter włączył go do nowego podrodzaju Meloe (Eurymeloe)[1]. Richard Brent Selander w pracach z 1985 i 1991 roku na podstawie badań morfologii stadiów larwalnych proponował wyniesienie kilku podrodzajów Meloe, w tym Eurymeloe do rangi odrębnych rodzajów[2][3]. Taka klasyfikacja jednak nie przyjęła się[4][5][6]. W 2021 roku Alberto Sánchez-Vialas i współpracownicy opublikowali jednak wyniki molekularnej analizy filogenetycznej Meloini, na podstawie których znów zaproponowano wyniesienie licznych podrodzajów Meloe, w tym Eurymeloe, do rangi odrębnych rodzajów[4].
Morfologia edytuj
Chrząszcz o ciele długości od 7 do 22 mm. Ubarwienie ma całkiem czarne i prawie matowe. Czułki są nitkowate, o walcowatych członach równej grubości, z których pierwszy jest dłuższy niż szeroki. Głowa jest duża, wyraźnie szersza od przedplecza. Na czole znajduje się jedno wąskie wgłębienie podłużne i para wgłębień okrągłych, położonych przy nadustku. Ciemię jest uwypuklone ze słabym wklęśnięciem na środku. Za wypukłymi oczami leżą długie skronie[7][8]. Powierzchnia głowy jest stosunkowo gęsto i drobno punktowana, porośnięta krótkim, przylegającym, czarnym owłosieniem[8]. Przedplecze jest szersze niż dłuższe[8], w obrysie prostokątne[9] z szeroko zaokrąglonymi i nabrzmiałymi kątami tylnymi. Powierzchnia przedplecza jest punktowana stosunkowo gęsto i drobno, porośnięta krótkim, przylegającym, czarnym owłosieniem[8]. Na środku przedplecza znajduje się podłużne wgłębienie, a jego tylnym brzegiem biegnie wąska listewka krawędziowa. Pokrywy są mocno skrócone, grubo, ale stosunkowo płytko pomarszczone[8][7] oraz wyraźnie mikrorzeźbione, pozbawione guzków czy wyraźnych punktów[8]. Odnóża ostatniej pary mają biodra tak szerokie jak długie[8][7], a golenie o ostrodze wierzchołkowej zewnętrznej dłuższej i grubszej od wewnętrznej. Odwłok jest duży, zwłaszcza u samic silnie rozdęty[8]. Tergity odwłoka są matowoczarne i płytko pomarszczone, każdy ma w pośrodku szerokości, w pobliżu tylnej krawędzi owalne znamię[7][8].
Biologia i ekologia edytuj
Owad ten zasiedla stanowiska ciepłe, położone od nizin do niższych gór. Bytuje na skrajach lasów, leśnych polanach, w rzadkich zadrzewieniach, na trawiastych zboczach, łąkach, miedzach, polach i pastwiskach. Osobniki dorosłe obserwuje się od września do listopada oraz od kwietnia do maja[8][10][9]. Są fitofagami i żerują na soczystych, zielonych częściach roślin[9]. Jaja składają do gleby[8]. Wylęgają się z nich larwy pierwszego stadium zwane trójpazurkowcami, które wchodzą na kwiaty i tam przyczepiają się do dzikich pszczół. Larwa w czasie przebywania na pszczole żeruje na jej hemolimfie jako pasożyt zewnętrzny, a następnie zostaje pasożytem gniazdowym, najpierw zjadając jajo gospodarza, a potem liniejąc do formy pędrakowatej, żerującej na pyłku i nektarze zgromadzonym przez pszczołę[9][8].
Rozprzestrzenienie i zagrożenie edytuj
Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii (z południowej Anglii[10]), Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Malty, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji[5][11]. W Azji stwierdzono jego występowanie w Gruzji, Azerbejdżanie, Armenii, Syrii, Kazachstanie, Turkmenistanie, Tadżykistanie, Iranie i Afganistanie[11].
W Polsce gatunek ten jest rzadki[9] i podawany z nielicznych stanowisk na południu i zachodzie kraju[8][10]. Na „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce” umieszczony został jako gatunek o niedostatecznie rozpoznanym statusie (DD)[12]. Z kolei na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT)[13].
Przypisy edytuj
- ↑ Edmund Reitter: Fauna Germanica. Die Käfer des Deutschen Reiches. Nach der analytischen Methode bearbeitet. III Band. Stuttgart: Lutz, 1911, s. 389.
- ↑ Richard B. Selander. Spastomeloe, a New Genus of Meloini from Peru (Coleoptera: Meloidae). „Journal of the Kansas Entomological Society”. 58 (4), s. 668-685, 1985. Kansas (Central States) Entomological Society.
- ↑ Richard B. Selander. On the Nomenclature and Classification of the Meloidae (Coleoptera). „Insecta Mundi”. 55 (2), 1991. Center for Systematic Entomology, Gainesville.
- ↑ a b Alberto Sánchez-Vialas, Ernesto Recuero, Yolanda Jiménez-Ruiz, José L. Ruiz, Neus Marí-Mena, Mario García-París. Phylogeny of Meloini blister beetles (Coleoptera, Meloidae) and patterns of island colonization in the Western Palaearctic. „Zoologica Scripta”, s. 1-18, 2021. Royal Swedish Academy of Sciences. DOI: 10.1111/zsc.12474.
- ↑ a b Meloe (Eurymeloe) rugosus Marsham, 1802. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-06-13].
- ↑ gatunek: Meloe (Eurymeloe) rugosus Th. Marsham, 1802. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2022-06-13].
- ↑ a b c d Meloe (Eurymeloe) rugosus Marsham, 1802. [w:] Przyroda Świętokrzyska [on-line]. [dostęp 2022-06-13].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 84 Majkowate – Meloidae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1987.
- ↑ a b c d e Meloe rugosus. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-06-13].
- ↑ a b c B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 14. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 3.. Warszawa: 1987.
- ↑ a b Hassan Ghahari, María Paula Campos-Soldini. An annotated catalogue of blister-beetles (Coleoptera: Tenebrionoidea: Meloidae) of Iran. „Entomofauna”. 40/1 (5), s. 59-138, 2019.
- ↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera Chrząszcze. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior (red.). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (PAN), 2002. ISBN 83-901236-8-1.
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.