Metalik fioletowogardły
Metalik fioletowogardły[4][5] (Metallura baroni) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae). Występuje w Andach w zachodniej części Ameryki Południowej, jest endemitem Ekwadoru[6]. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable)[3].
| Metallura baroni[1] | |||
| Salvin, 1893 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
metalik fioletowogardły | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Systematyka edytuj
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał angielski przyrodnik Osbert Salvin w 1893 roku na łamach „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. Autor nadał gatunkowi nazwę Metallura baroni, która jest aktualna do dzisiaj, a jako miejsce typowe podał góry w okolicy miasta Cuenca w Ekwadorze[2][7]. Uważa się, że metalik fioletowogardły jest blisko spokrewniony z metalikiem zielonawym (M. williami), metalikiem purpurowogardłym (M. odomae), metalikiem miedzianym (M. theresiae), metalikiem czerwonogardłym (M. eupogon) i metalikiem łuskowanym (M. aeneocauda), a dawniej był uważany za podgatunek metalika czerwonogardłego[6].
Nie wyróżnia się podgatunków[8][9][10].
Etymologia edytuj
- Metallura: gr. μεταλλον metallon „metal”; ουρα oura „ogon”[11].
- baroni: na cześć niemieckiego ornitologa i kolekcjonera Oscara Theodora Barona (1847–1926)[12].
Morfologia edytuj
Mały koliber o średniej długości czarnym, prostym dziobie. Nogi i stopy czarne lub ciemnoszare. Tęczówki ciemnobrązowe lub czarniawe. Występuje dymorfizm płciowy. Samiec jest dosyć jednolicie ciemnooliwkowozielony z ciemnym fioletowo-purpurowym śliniakiem i opalizującym ogonem, fioletowo-niebieskim na górnej stronie i żółto-zielonym na spodniej. Za okiem niewielka biała plamka. Samica ma dolne partie ciała białawoszare z gęsto rozmieszczonymi oliwkowozielonymi plamami. W okolicy gardła i szyi niekompletny śliniak. Dolne zewnętrzne końcówki sterówek białe. Młode osobniki są podobne do samic. Długość ciała około 10–11 cm, masa ciała: samiec 4,3–4,5 g, samica 3,9–4,5 g[6][13].
Zasięg występowania edytuj
Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 3,4 tys. km²[14]. Metalik fioletowogardły występuje tylko na kilku stanowiskach w niewielkim obszarze w prowincjach Cañar i Azuay m.in. na terenie Parku Narodowego Cajas w środkowo-południowej części Ekwadoru. Gatunek ten występuje w zakresie wysokości od 3150 do 3700 m n.p.m., pojedyncze obserwacje wskazują także na niższe wysokości pojawiania się tego gatunku[6][13].
Ekologia i zachowanie edytuj
Jego głównym habitatem są obrzeża wilgotnych lasów karłowatych, lasy Polylepis[a] z głazami porośniętymi roślinami z rodzin bromeliowate, wrzosowate, storczykowate oraz paprociami i mchami, ponadto występuje też na przyległych obszarach formacji paramo. Odżywia się nektarem[6]. W nocy ptak ten przechodzi w stan odrętwienia.
Rozmnażanie edytuj
Do niedawna w zasadzie prawie nic nie wiedziano o rozmnażaniu i gniazdowaniu tego gatunku. W 1999 roku autorzy Handbook of the Birds of the World podawali, że ptak ten składa jaja prawdopodobnie w okresie od listopada do lutego[13][6]. Pierwsza szczegółowa praca opisująca zakładanie gniazd, składanie jaj i rozwój piskląt ukazała się dopiero w 2022 roku[15]. Jej autorzy zidentyfikowali 9 gniazd metalika fioletowogardłego, przeprowadzili obserwacje i pomiary w okresie lęgowym, który trwa od marca do maja. Wszystkie gniazda znajdowały się na wysokości 3520–3990 m n.p.m. w przydrożnych skarpach i zbudowane były z mchów, małych gałązek, korzonków, kory Polylepis, drobnych suchych liści, pajęczyn, zwierzęcego włosia i drobnych białych kwiatów, w środku wyścielone były włóknami pui i piórkami. Gniazda były umieszczone na skarpach, w zwisających korzeniach lub w załomach skalnych. Miały kształt miseczki o średnich wymiarach: średnica wewnętrzna 7,86 cm, wysokość 8,64 cm, średnica wewnętrzna 4,13 cm i głębokość 3,28 cm. W każdym z nich znajdowały się dwa białe jaja, które były wysiadywane wyłącznie przez samicę. Pisklęta dokarmiane były tylko przez matkę. Okres przebywania piskląt w gnieździe to 28–32 dni[15].
Status edytuj
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN metalik fioletowogardły jest klasyfikowany jako gatunek narażony wyginięciem (VU, ang. Vulnerable). Liczebność populacji była w 1992 roku szacowana na więcej niż 1000, a mniej niż 2500 osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy z powodu zmniejszania się jego naturalnego habitatu poprzez ingerencję człowieka polegającą na wycinaniu lasów Polylepis oraz degradacji trawiastych formacji paramo[3][14][6].
Uwagi edytuj
- ↑ Lasy Polylepis są to formacje leśne, których górna granicy występowania przewyższa 5000 m n.p.m., znacznie powyżej naturalnego poziomu występowania innych lasów. Składają się głównie z drzew rodzaju Polylepis, krzewów i traw. Drzewa Polylepis są sękate i mają zazwyczaj niewielką wysokość (chociaż pewne gatunki osiągają wysokość przekraczającą 10 m), szorstką i grubą wielowarstwową korę. Tworzą zarówno gęste skupiska, jak i niewielkie kępy drzew.
Przypisy edytuj
- ↑ Metallura baroni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Violet-throated Metaltail Metallura baroni Salvin, O 1893. Avibase. [dostęp 2023-10-29]. (ang.).
- ↑ a b c Metallura baroni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Trochilidae Vigors, 1825 – kolibrowate – Hummingbirds (wersja: 2023-03-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-10-29].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 155, 1999.
- ↑ a b c d e f g Martin Heindl, Eduardo de Juana, Peter F.D. Boesman, Guy M. Kirwan & Christopher J. Sharpe: Violet-throated Metaltail Metallura baroni, version 2.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-10-29]. (ang.).
- ↑ Salvin O., [Two supposed new species of Metallura from Ecuador]., „Bulletin of the British Ornithologists' Club”, 1 (9), Londyn 1839, s. 17 (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2023-10-29]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, APODIFORMES, Wersja 6.018 (2022-08-18) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-10-27] (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-10-29].
- ↑ Metallura, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-10-27] (ang.).
- ↑ baroni, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-10-29] (ang.).
- ↑ a b c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.). T. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 652. ISBN 84-87334-25-3. (ang.).
- ↑ a b Violet-throated Metaltail Metallura baroni. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
- ↑ a b Carrasco-Ugalde i inni, Nesting biology of an Ecuadorian endemic hummingbird, the endangered Violet-throated Metaltail Metallura baroni, „Revista Ecuatoriana de Ornitología”, 8, 2022, s. 31–40, DOI: 10.18272/reo.v8i1.2320 (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, filmy i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].