Milan Rastislav Štefánik

słowacki polityk

Milan Rastislav Štefánik (wym. [ˈmilan ˈrascislau̯ ˈʃcɛfaːɲik]; ur. 21 lipca 1880 w Košariskách[1], zm. 4 maja 1919 w Ivánka pri Dunaji) – słowacki astronom, polityk i wojskowy, jeden z twórców Czechosłowacji.

Milan Rastislav Štefánik
Ilustracja
Milan Rastislav Štefánik
generał brygady (Francja) generał brygady (Francja)
Data i miejsce urodzenia

21 lipca 1880
Košariská

Data i miejsce śmierci

4 maja 1919
Ivanka pri Dunaji

Przebieg służby
Lata służby

1914–1919

Siły zbrojne

Francuskie Siły Zbrojne
Wojsko Czechosłowacji

Jednostki

Korpus Czechosłowacki

Stanowiska

minister wojny Czechosłowacji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa

Odznaczenia
Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Krzyż Wojenny 1914–1918 z brązową palmą (Francja)
Order Lwa Białego I klasy (Czechosłowacja) Krzyż Wojenny Czechosłowacki Złoty Medal Waleczności (Królestwa Serbii) Kawaler Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Krzyż Zasługi Wojennej (Włochy) Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie)

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie pastora luterańskiego jako jedno z 12 dzieci. Od 1898 studiował inżynierię w Pradze, by po dwóch latach przenieść się na czeski Uniwersytet Karola, gdzie był studentem Tomasza Masaryka. W czasie studiów związał się z inspirowaną czechosłowackimi ideami Masaryka grupą hlasistów (od nazwy pisma słow. Hlas – Głos), gdzie wspołpracował z Vavro Šrobárem. W 1904 doktoryzował się z filozofii i astronomii.

Następnie wyjechał do Francji, gdzie mimo nieznajomości języka udało mu się otrzymać pracę w Obserwatorium Paryskim dzięki wsparciu Pierre'a Janssena.

W latach 1906–1908 współkierował obserwatorium astronomicznym na Mont Blanc, gdzie wcześniej sam wielokrotnie prowadził obserwacje. W 1907 przyznano mu nagrodę Prix Jules-Janssen. Po śmierci swego protektora Janssena, stracił pracę w metropolii i rozpoczął pracę w szeregu zagranicznych placówek na Tahiti, w Brazylii i Ekwadorze oraz innych państw. W 1911 opatentował aparat do fotografii kolorowej.

Z chwilą wybuchu I wojny światowej wstąpił jako szeregowiec do lotnictwa armii francuskiej. Za bohaterskie loty zwiadowcze awansował na porucznika. Latał także na froncie serbskim, skąd w 1915 wrócił do Paryża na skutek problemów zdrowotnych. Dzięki swym kontaktom dyplomatycznym i towarzyskim z czasów pracy naukowej został liczącym się działaczem słowackiego ruchu niepodległościowego m.in. we Francji, Włoszech i USA. Razem z Masarykiem, swym dawnym profesorem i Edvardem Beneszem współtworzył tzw. Akcję Zagraniczną, działającą na rzecz powstania po wojnie wspólnego państwa Czechów i Słowaków, a w lutym 1916 - Czechosłowacką Radę Narodową, uznaną potem przez aliantów za reprezentację Czechów i Słowaków. Stał się tym samym jednym z ojców niepodległej Czechosłowacji.

Zginął 4 maja 1919[1], w katastrofie samolotu Caproni Ca.3 w drodze z Włoch do kraju, gdzie miał objąć urząd ministra wojny[2].

Upamiętnienie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b A tudós, a francia tábornok, a csehszlovák miniszter és a szlovák hazafi. [dostęp 2011-09-08]. (węg.).
  2. Vratislav PRECLÍK: Masaryk a legie. Wyd. 1. Paris Karviná, Žižkova 2379: 2019, s. 25–38, 40–90, 124–128, 140–148, 184–190. ISBN 978-80-87173-47-3.
  3. Milan Rastislav Štefánik w bazie Minor Planet Center (ang.)
  4. ul. gen. Milana Štefánika, Nowodwory, Białołęka, Warszawa w OpenStreetMap