Moczarka (Elodea Michx.) – rodzaj roślin słodkowodnych należących do rodziny żabiściekowatych (Hydrocharitaceae). Wyróżnia się 5 gatunków[3], spośród których typowym jest moczarka kanadyjska (Elodea canadensis Michx.)[4]. Moczarki pochodzą z Ameryki Północnej i Południowej, jednak jako rośliny inwazyjne rozprzestrzeniły się w Europie, Azji i Australii. W Polsce występują dwa gatunki – moczarka kanadyjska E. canadensis i delikatna E. nuttallii[5][6].

Moczarka
Ilustracja
Moczarka kanadyjska
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

żabiściekowate

Rodzaj

moczarka

Nazwa systematyczna
Elodea Michx.
Fl. Bor.-Amer. 1: 20. 19 Mar 1803

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny akwariowe. Masowo występujące rośliny bywają także wykorzystywane jako zielony nawóz[7].

Mianem „moczarki” określa się zwyczajowo w Polsce także przedstawicieli rodzaju moczarnica Egeria (moczarnica argentyńska Egeria densa nazywana jest „moczarką argentyńską”)[8].

Morfologia

edytuj

Rośliny zwykle ulistnione okółkowo. Liście w węzłach zazwyczaj z dwoma małymi, całobrzegimi łuskami. Moczarki są dwupienne (np. moczarka kanadyjska w Polsce reprezentowana jest wyłącznie przez osobniki żeńskie) lub wykształcają kwiaty obupłciowe. Kwiaty wyrastają na długich szypułkach, sięgając powierzchni wody. U niektórych gatunków dodatkowo wydłuża się rurkowato także sam kwiat i szyjka słupka (np. u Elodea bifoliata do 50 cm)[7].

Spokrewnione rodzaje roślin bywają bardzo podobne, np. z występujących lub uprawianych w Europie Środkowej mylić się z moczarkami mogą przedstawiciele rodzaju moczarnica Egeria i przesiąkra (Hydrilla).

Nazewnictwo i systematyka

edytuj
Homonimy taksonomiczne[4]

Elodea L. C. Richard, Elodea J. Saint-Hilaire

Synonimy taksonomiczne[4]

Philotria Rafinesque, Udora Nuttall

Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z 7 rodzajów wyróżnianych w obrębie podrodziny Anacharidoideae wchodzącej w skład rodziny żabiściekowatych (Hydrocharitaceae), która należy z kolei do rzędu żabieńcowców (Alismatales)[2].

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa żabieńcowe (Alismatidae Takht.), nadrząd Alismatanae Takht., rząd żabiściekowce (Hydrocharitales Dumort.), podrząd Alismatineae Engl., rodzina żabiściekowate (Hydrocharitaceae Juss.), rodzaj moczarka (Elodea Michx.)[9].

Wykaz gatunków[10]

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-12-13] (ang.).
  3. Christopher D.K. Cook, Katharina Urmi-König: A revision of the genus Elodea (Hydrocharitaceae). Aquatic Botany Vol. 21, 2: 111-156, 1985. [dostęp 2010-06-23].
  4. a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-06-23].
  5. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 74, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. Dariusz Kamiński: Udział Elodea nuttallii (Planch.) H.St. John. w zbiorowiskach hydromakrofitów na terenie Polski. W: Planta in vivo, in vitro et in silico. Szczepkowski A., Obidziński A. (red.). Warszawa: LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego, 2010.
  7. a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 346. ISBN 83-7079-778-4.
  8. Peter Beck: Rośliny akwariowe. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2002, s. 49. ISBN 83-7073-335-2.
  9. Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Elodea. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30]. (ang.).
  10. Elodea. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-01-19]. (ang.).