Mukaczewo

miasto na Ukrainie w obwodzie zakarpackim

Mukaczewo (dawniej Munkacz, ukr. Мукачево – Mukaczewo (od 2017 r.) lub Мукачеве – Mukaczewe lub Мукачів – Mukacziw, węg. Munkács, niem. Munkatsch, rusiń. Мукачoвo – Mukaczowo, ros. Мукачево – Mukaczewo, słow.  i cz. Mukačevo, jid. ‏מונקאטש‎ (czyt. Munkacz lub Minkacz), rum. Munceag) – miasto rejonowe w obwodzie zakarpackim Ukrainy.

Mukaczewo
Мукачево
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 zakarpacki

Data założenia

896 r.

Burmistrz

Andrij Baloha

Powierzchnia

27,9 km²

Wysokość

125 m n.p.m.

Populacja (2019)
• liczba ludności
• gęstość


85 771[1]
3074 os./km²

Nr kierunkowy

+380 3131

Kod pocztowy

89600

Położenie na mapie obwodu zakarpackiego
Mapa konturowa obwodu zakarpackiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Mukaczewo”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Mukaczewo”
Ziemia48°26′29″N 22°42′49″E/48,441389 22,713611
Strona internetowa

Mukaczewo leży nad Latoricą, na Nizinie Zakarpackiej. Składa się z sześciu dzielnic – Roswyhow, Pidmonastyrie, Pałanok, Pidzamok, Pidhorod i Mukaczewo-centrum. Obecnie miasto zamieszkują głównie Ukraińcy (60%), Węgrzy i Rosjanie. W Mukaczewie mieści się wydział Uniwersytetu Podkarpackiego. Miasto jest siedzibą biskupów katolickich obrządku greckiego i łacińskiego, jak również prawosławnej eparchii mukaczewsko-użhorodzkiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego[2].

Historia

edytuj
 
Najstarszy, zachowany fragment zamku
 
Pałac, zbudowany wewnątrz nowszej części zamku

Mukaczewo istniało już w IX wieku, za czasów Wielkich Moraw. W X wieku należało do Rusi Kijowskiej. W 1018 zostało opanowane przez Węgry. W 1086 miasto ucierpiało od napadu Połowców. W 1241 miasto i okolice zostały spustoszone przez najazd mongolski. W XIII wieku na rozkaz króla Beli IV Wielkiego zbudowano zamek Palanka, który miał strzec wschodnich rubieży Królestwa Węgier. W latach 1396–1414 na mukaczewskim zamku z nadania króla Zygmunta Luksemburskiego miał siedzibę litewski książę Fiodor Koriatowicz, który osadził w okolicy miasta licznych Rusinów. W 1445 Mukaczewo zostało ogłoszone wolnym miastem królewskim; leżało wówczas w komitacie Bereg. W XVI wieku Mukaczewo stało się regionalnym ośrodkiem handlu i rzemiosła.

Po upadku Węgier w pierwszej połowie XVI wieku Mukaczewo przypadło Księstwu Siedmiogrodzkiemu. Było przedmiotem walk między Siedmiogrodem a Habsburgami, których wojska w 1567 zniszczyły miasto. Mukaczewo stanowiło ośrodek kolejnych powstań węgierskich przeciw Habsburgom. Od 1633 panowali nad Mukaczewem Rakoczy, który stracili je na rzecz cesarzy habsburskich dopiero po pokoju satmarskim w 1711. W 1726 cesarz nadał włości mukaczewskie austriackiej rodzinie Schönborn. Zamek mukaczewski stał się jedną z kluczowych twierdz monarchii habsburskiej. W XVIII wieku osiedliło się w mieście wielu Niemców. Miasto rozwijało się gospodarczo i terytorialnie.

W 1919 zostało zajęte przez wojska czechosłowackie i w 1920 na mocy traktatu w Trianon włączone do nowo powstałej Czechosłowacji. Po pierwszym arbitrażu wiedeńskim miasto wraz z nadgranicznym pasem Rusi Zakarpackiej 2 listopada 1938 zostało anektowane przez Węgry. W dniach 22–24 września 1939 roku w koszarach w Mukaczewie została rozbrojona i rozwiązana Grupa „Stryj”.

W 1944 przeważająca część żydowskiej ludności miasta, tworzącej wówczas większość jego mieszkańców, została wywieziona do obozów koncentracyjnych i wymordowana. 26 października 1944 Mukaczewo zostało zajęte przez Armię Czerwoną[3]. W 1945 miasto zostało włączone do sowieckiej Ukrainy.

Od 2002 roku Mukaczewo jest stolicą rzymskokatolickiej diecezji mukaczewskiej.

Zabytki

edytuj
  • zamek Palanka (Palanok) górujący nad miastem jest największym zabytkiem Mukaczewa
  • gotycka kaplica pw. świętego Marcina z XIV wieku
  • biały pałac z połowy XVII wieku
  • Pałac Kownera z XIX w.
  • arsenał z 1624
  • prawosławna katedra
  • żeński klasztor pw. świętego Mikołaja
  • oryginalny ratusz
  • katolicka katedra św. Marcina.

Transport

edytuj

Mukaczewo jest ważnym węzłem transportowym. Przez miasto przebiega ukraińska droga krajowa M06 (międzynarodowa E50) oraz linia kolejowa CzopStryj. W Mukaczewie kończy się normalnotorowa linia kolejowa biegnąca z Węgier. Stacja kolejowa Mukaczewo. Niedaleko miasta leży wielkie lotnisko wojskowe; istnieją plany utworzenia tam portu lotniczego. Ośrodek przemysłu spożywczego i drzewnego.

Urodzeni

edytuj
  • Lolita Milawska (1963–) urodziła się w Mukaczewie, sowiecka, rosyjska i ukraińska piosenkarka i aktorka.
  • Ludvík Ráža (1929–2000) urodził się w Mukaczewie, czeski reżyser filmowy.

Miasta partnerskie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Чисельність населення (за оцінкою) на 1 вересня 2019 року // Головне управління статистики у Закарпатській області
  2. Єпархіальне управління.
  3. ВОВ-60 – Сводки. victory.mil.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-11)]..
  4. a b c d e f g h i j k l m n o Міста-побратими [online], mukachevo-rada.gov.ua, 8 lutego 2023 [dostęp 2023-06-11] (ukr.).

Linki zewnętrzne

edytuj