Wikipedia

NRP Dão (1934)

portugalski niszczyciel

NRP Dão – portugalski niszczyciel z dwudziestolecia międzywojennego, jedna z siedmiu jednostek typu Douro. Okręt został zwodowany 27 lipca 1934 roku w stoczni Estaleiro Real de Lisboa w Lizbonie, a w skład Marinha Portuguesa wszedł 5 stycznia 1935 roku. Jednostka, modernizowana w latach 40. i 50. XX wieku, została skreślona z listy floty 29 listopada 1960 roku.

NRP Dão
Ilustracja
Bliźniacza jednostka „Dão” – „Lima” w 1933 r.
Klasa

niszczyciel

Typ

Douro

Historia
Stocznia

Estaleiro Real de Lisboa, Lizbona

Położenie stępki

1933

Wodowanie

27 lipca 1934

 Marinha Portuguesa
Wejście do służby

5 stycznia 1935

Wycofanie ze służby

29 listopada 1960

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 1219 ton
pełna: 1563 t

Długość

całkowita: 98,45 metra
93,57 m między pionami

Szerokość

9,45 m

Zanurzenie

3,35 m

Napęd
2 zespoły turbin parowych Parsonsa o łącznej mocy 33 000 KM
3 kotły Yarrow
2 śruby
Prędkość

36 węzłów

Zasięg

3500 Mm przy prędkości 15 węzłów

Uzbrojenie
4 działa kal. 120 mm (4 x I)
3 działka plot. kal. 40 mm (3 x I)
2 mbg (12 bomb głębinowych)
20 min
Wyrzutnie torpedowe

8 × 533 mm (2 x IV)

Załoga

127

Projekt i budowa edytuj

NRP[a] „Dão” był jednym z pięciu portugalskich niszczycieli typu Douro (po sprzedaży jednostki prototypowej Kolumbii zwanego też typem Vouga), które zamówiono na podstawie 10-letniego planu rozbudowy floty z 1930 roku[1][2]. Projekt okrętu powstał w 1931 roku w brytyjskiej stoczni Yarrow Shipbuilders, która na mocy podpisanego 12 czerwca 1931 roku kontraktu zbudowała dwie jednostki i wyprodukowała siłownie dla wszystkich niszczycieli[3][4]. Stocznia wzorowała się na wprowadzonym do służby w 1927 roku brytyjskim niszczycielu HMS „Ambuscade”, lekko modyfikując uzbrojenie i przystosowując okręt do stawiania min[1][3].

„Dão” zbudowany został w stoczni Estaleiro Real de Lisboa w Lizbonie (numer budowy stoczni Yarrow 1635)[3][4]. Stępkę okrętu położono w 1933 roku[4], został zwodowany 27 lipca 1934 roku[5], a ukończono go 5 stycznia 1935 roku[3][4][b]. Jednostka otrzymała tradycyjną dla niszczycieli portugalskich nazwę, pochodzącą od rzek – w tym przypadku rzeki Dão oraz oznaczenie burtowe „D”[1][3].

Dane taktyczno-techniczne edytuj

„Dão” był średniej wielkości niszczycielem, z klasyczną dla niszczycieli okresu międzywojennego architekturą – uskokiem kadłuba w ⅓ długości, odkrytym od góry pomostem bojowym, dwoma kominami i dwoma masztami[4]. Długość całkowita wynosiła 98,45 metra (93,57 metra między pionami), szerokość 9,45 metra i średnie zanurzenie 3,35 metra[4][5]. Wysokość metacentryczna wynosiła 4,93 metra[4]. Wyporność standardowa wynosiła 1219 ton, zaś pełna 1563 tony[4][5][c]. Okręt napędzany był przez umieszczone na śródokręciu dwa zestawy turbin parowych systemu Parsonsa(inne języki) z przekładniami Curtissa o łącznej mocy 33 000 KM, do których parę (o ciśnieniu 28 at) dostarczały trzy wodnorurkowe kotły Yarrow[3][6]. Dwa wały napędowe poruszały dwoma trójłopatowymi śrubami, obracającymi się na zewnątrz od płaszczyzny symetrii okrętu[6]. Prędkość maksymalna wynosiła 36 węzłów[5][7][d]. Okręt zabierał 296 ton mazutu (maksymalnie 345 ton), co zapewniało zasięg maksymalny 3500 Mm przy prędkości ekonomicznej 15 węzłów[3][5][e].

Głównym uzbrojeniem artyleryjskim były cztery pojedyncze działa kalibru 120 mm (4,7 cala) L/45 Vickers–Armstrong Mark IX, osłonięte maskami przeciwodłamkowymi (jedno na pokładzie dziobowym, jedno w superpozycji na nadbudówce dziobowej, jedno na pokładzie rufowym i jedno na nadbudówce rufowej, także w superpozycji), z zapasem 140 sztuk amunicji o masie 22,7 kg na lufę[8]. Masa całkowita działa wynosiła 3400 kg, długość 5,6 metra, szybkostrzelność 12 strz./min, prędkość wylotowa pocisku 915 m/s, a maksymalna donośność 19 500 metrów (przy kącie podniesienia lufy 45°)[8]. Broń przeciwlotniczą stanowiły trzy pojedyncze dwufuntowe działka przeciwlotnicze Vickers kal. 40 mm L/39 Mark VIII, z zapasem 1500 pocisków o masie 0,916 kg na lufę, umieszczone na rufowym pokładzie ochronnym (dwa) i między kominami (jedno)[3][8]. Masa działka wynosiła 279 kg, prędkość wylotowa pocisku 610 m/s, maksymalny kąt podniesienia lufy 85°, donośność maksymalna 7160 metrów, a pułap 4300 metrów[8]. Uzbrojenie uzupełniały dwa poczwórne aparaty torpedowe kal. 533 mm (21 cali), dwa miotacze bomb głębinowych z zapasem 12 bomb oraz 20 min[3][5].

Zarówno broń artyleryjska, jak i torpedowa dysponowały systemami kierowania ogniem, wspomagane dwoma dalmierzami Vickersa, umieszczonymi na dachu pomostu: o bazie 3 metrów dla dział kal. 120 mm i 4-metrowym dla działek przeciwlotniczych[8]. Wyposażenie uzupełniały trzy reflektory, system sygnalizacji podwodnej, echosonda, żyrokompas, radiostacja, dwie szalupy, kuter roboczy oraz dwie tratwy ratunkowe[9].

W momencie wejścia do służby załoga okrętu składała się ze 127 oficerów, podoficerów i marynarzy[10].

Służba edytuj

8 września 1936 roku stacjonujący w Lizbonie „Dão” został opanowany przez zbuntowanych marynarzy z Rewolucyjnej Organizacji Floty celem przyłączenia portugalskich okrętów do walki w wojnie domowej w Hiszpanii po stronie republiki[10]. Próbujący wyjść z portu okręt został uszkodzony ogniem artylerii z fortów Alto do Duque i Almada, w rezultacie wyrzucając się na brzeg w okolicy Cruz Quebrada[10]. Po stłumieniu buntu uszkodzony niszczyciel został ściągnięty z mielizny i poddany długotrwałemu remontowi w stoczni Alcântara, który zakończył się 23 marca 1938 roku[11]. Po wybuchu II wojny światowej, mimo neutralności, okręt wraz z innymi niszczycielami uczestniczył w patrolach wzdłuż wybrzeża oraz pomiędzy Azorami i Maderą. 16 sierpnia 1940 roku „Dão” podjął 20 rozbitków z brytyjskiego statku „British Fame” o pojemności 8406 BRT, który został storpedowany 12 sierpnia nieopodal Ponta Delgada przez włoski okręt podwodny „Alessandro Malaspina”[11]. 30 marca 1942 roku „Dão” doznał lekkich uszkodzeń po kolizji z brytyjskim statkiem szpitalnym „Vasna” w Ponta Delgada[11].

W latach 1943–1944 dokonano wzmocnienia uzbrojenia przeciwlotniczego okrętu, montując trzy pojedyncze działka Oerlikon 20 mm L/70 (dwa po bokach pomostu, a jedno za drugim kominem), jak również dodano na rufie dwie zrzutnie bomb głębinowych i zamontowano ASDIC [12][3]. Kolejną, poważną modernizację jednostki przeprowadzono w latach 1946–1949 w Wielkiej Brytanii (na mocy kontraktu na remont pięciu bliźniaczych niszczycieli o łącznej wartości 1,4 mln £, podpisanego ze stoczniami Yarrow i Vickers–Armstrong): wzmocniono przedni maszt, usunięto przedni poczwórny aparat torpedowy (przenosząc na jego miejsce działko kal. 40 mm, uprzednio umieszczone między kominami), wyremontowano kotły i turbiny, skrócono tylny komin, usunięto 3-metrowy dalmierz, zamontowano natomiast radionamiernik, radary Typ 293 i 291M, dalocelownik artyleryjski Typ 285P4 oraz 10 tratw ratunkowych[13]. W wyniku modernizacji wyporność standardowa wzrosła do 1238 ton (pełna do 1563 ton)[4][14], a liczebność załogi do 184 osób[15].

W 1951 lub 1952 roku okręt otrzymał nowy numer taktyczny NATO – D331[16][f]. W czerwcu 1953 roku „Dão” udał się z oficjalną wizytą do Wielkiej Brytanii z okazji koronacji królowej Elżbiety II[17]. W latach 1957–1959 w lizbońskiej stoczni CUF niszczyciel przeszedł ostatnią już modernizację, która objęła demontaż dwóch umieszczonych w superpozycji dział kal. 120 mm i instalację w ich miejsce trzylufowego miotacza Squid kal. 305 mm (na dziobie) oraz podwójnego stanowiska działek przeciwlotniczych Bofors kal. 40 mm L/60 (na rufie). Wymieniono też wyposażenie radioelektroniczne okrętu, m.in. radar Typ 291M zastąpiono nowszym MLA1, zamontowano nowy sprzęt łączności oraz utworzono bojowe centrum informacji (CIC)[17].

Okręt został skreślony z listy floty 29 listopada 1960 roku, po 25 latach służby[14][17].

Uwagi edytuj

  1. ↑ NRP – Navio da República Portuguesa – Okręt Republiki Portugalii.
  2. ↑ Datę wodowania 27 lipca 1934 roku podają jeszcze McMurtrie 1941 ↓, s. 379, Blackman 1953 ↓, s. 288 i Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 317. Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 97 podaje datę o dzień późniejszą, zaś Gogin 2018 ↓ twierdzi, że wodowanie odbyło się 30 lipca 1934 roku.
  3. ↑ Według projektu wyporność pełna miała wynieść 1621 ton[4].
  4. ↑ Na próbach okręt uzyskał największą prędkość 38,47 węzła[8].
  5. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 379 podaje, że zasięg wynosił 5400 Mm przy prędkości 15 węzłów, Blackman 1953 ↓, s. 288, że 4000 Mm (bez podania prędkości), zaś Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 100, że 540 Mm przy prędkości 15 węzłów (prawdopodobnie błędnie).
  6. ↑ Gogin 2018 ↓ podaje, że okręt otrzymał numer taktyczny D331 w 1956 roku.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 96.
  2. ↑ Blackman 1953 ↓, s. 288.
  3. ↑ a b c d e f g h i j Gogin 2018 ↓.
  4. ↑ a b c d e f g h i j Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 97.
  5. ↑ a b c d e f Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 397.
  6. ↑ a b Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 98.
  7. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 379.
  8. ↑ a b c d e f Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 100.
  9. ↑ Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 100-101.
  10. ↑ a b c Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 101.
  11. ↑ a b c Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 102.
  12. ↑ Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 103.
  13. ↑ Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 103-104.
  14. ↑ a b Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 317.
  15. ↑ Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 104.
  16. ↑ Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 104-105.
  17. ↑ a b c Malinowski, Myszor i Palasek 2012 ↓, s. 105.

Bibliografia edytuj

  • Raymond Blackman (red.): Jane’s Fighting Ships 1953-1954. London: Sampson Low, Marston & Co., 1953. (ang.).
  • Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: DOURO destroyers (1933-1936). Navypedia. [dostęp 2018-05-06]. (ang.).
  • Jarosław Malinowski, Oskar Myszor, Jarosław Palasek. Portugalskie niszczyciele typu „Vouga”. „Okręty Wojenne”. Nr specjalny 41, 2012. Wydawnictwo Okręty Wojenne, Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=NRP_Dão_(1934)&oldid=70968799”