Nadbrzeżyca (Corrigiola L.) – rodzaj roślin z rodziny goździkowatych Caryophyllaceae, dawniej o niejednoznacznej pozycji systematycznej w obrębie rzędu goździkowców (Caryophyllales) – zaliczany w różnych systemach do rodzin goździkowatych, trętwianowatych (Tetragoniaceae) lub ugłastowatych (Molluginaceae) lub wyodrębniany w osobną rodzinę Corrigiolaceae. Obejmuje ok. 10[4], 11[5] lub 12[6] gatunków. Zasięg rodzaju obejmuje wschodnią, południową i północno-zachodnią część Afryki, zachodnią, środkową i południową część Europy, Bliski Wschód, środkowy i północny Meksyk oraz zachodnią część Ameryki Południowej. Jako rośliny introdukowane występują we wschodniej Azji i w zachodniej części Ameryki Północnej[6]. W Polsce rośnie jeden gatunek – nadbrzeżyca nadrzeczna C. litoralis[7], zresztą jest to gatunek najbardziej rozprzestrzeniony w obrębie rodzaju[2]. Ta roślina ma także pewne znaczenie użytkowe – jej korzenie wykorzystywane są w przemyśle perfumeryjnym i w medycynie[5].

Nadbrzeżyca
Ilustracja
Nadbrzeżyca nadrzeczna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

goździkowate

Rodzaj

nadbrzeżyca

Nazwa systematyczna
Corrigiola L.
Sp. Pl. 271. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Corrigiola litoralis[3]

Morfologia

edytuj
 
Corrigiola telephiifolia
Pokrój
Rośliny zielne, zwykle jednoroczne lub dwuletnie, rzadko byliny. Pędy obłe na przekroju, płożące lub podnoszące się. Korzeń palowy, cienki[4].
Liście
Liście pojedyncze i skrętoległe lub zbliżone tak, że pozornie ułożone są naprzeciwlegle, często też skupione w rozecie przyziemnej. Przylistki białawe, jajowate, całobrzegie i zaostrzone na szczycie. Liście są niemal siedzące lub krótkoogonkowe. Blaszka z pojedynczą żyłką przewodzącą ma kształt wąskolancetowaty do łopatkowatego i wierzchołek tępy[4].
Kwiaty
Zebrane w gęste kwiatostany wierzchotkowe wyrastające na końcach pędów lub w kątach liści. Przysadki drobne, łuskowate, wyrastają parami. Kwiaty 5-krotne osadzone są na prosto wzniesionych szypułkach[4]. Dno kwiatowe kieliszkowato rozszerzone, stąd zalążnia półdolna[8]. Działki kielicha zielone lub czerwonobrązowe[4], wolne. Płatki korony białe, krótsze od działek[8]. Pręcików jest 5. Słupek zbudowany jest z trzech owocolistków i zwieńczony jest trzema szyjkami z główkowatymi znamionami[4].
Owoce
Niełupki jednonasienne[8], nieco trójkanciaste, przynajmniej częściowo zamknięte trwałym kielichem i hypancjum. Nasiona kulistawe lub nerkowate[4].

Systematyka

edytuj

Rodzaj z plemienia Corrigioleae Dumortier, zajmującego pozycję bazalną w obrębie rodziny goździkowatych Caryophyllaceae[2].

Wykaz gatunków[6]

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
  3. Corrigiola. ING Database. [dostęp 2010-05-07]. (ang.).
  4. a b c d e f g John W. Thieret, Richard K. Rabeler: Corrigiola Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-01-25].
  5. a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 237, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. a b c Corrigiola L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-01-25].
  7. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 63, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. a b c Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. T. III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, 1992, s. 312. ISBN 83-85444-06-8.