Jezierza

Jezierza
	; Najas major
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	żabiściekowate
Rodzaj	jezierza
	Nazwa systematyczna
	Najas L.; Sp. Pl. 1015 (1753)
	Typ nomenklatoryczny
	Najas marina L.
Synonimy
	Fluvialis Ség.; Caulinia Willd.; Ittnera C.C.Gmel.;
	Fluvialis Ség.; Caulinia Willd.; Ittnera C.C.Gmel.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jezierza (Najas L.) – rodzaj roślin wodnych z rodziny żabiściekowatych (Hydrocharitaceae), w dawniejszych systemach wyłączany zwykle w odrębną rodzinę jezierzowatych (Najadaceae). Obejmuje 39 gatunków występujących na całym świecie poza obszarami okołobiegunowymi^[5]. W Europie występują cztery gatunki rodzime i dwa naturalizowane^[6]. Wszystkie gatunki europejskie należą także do flory Polski, aczkolwiek jezierza giętka N. flexilis ma już status gatunku wymarłego w kraju. Wciąż występują: jezierza morska Najas marina, jezierza mniejsza N. minor i jezierza większa N. major^[7].

Są to rośliny wodne związane z różnymi siedliskami, w tym rosnące na głębokościach poniżej 5 m. Liczne gatunki występują na polach ryżowych^[8], w tym także jako chwasty^[6]. Wykorzystywane bywają jako nawóz zielony i istotne rośliny pokarmowe dla ryb (w tym użytkowych z rodzaju tilapia). Bywają też stosowane jako surowiec do wypełniania opakowań^[6]. Zarastając rowy stanowić mogą problem w utrzymaniu urządzeń melioracyjnych^[8].

Morfologia

Pokrój: Zawsze rosnące w zanurzeniu rośliny roczne lub byliny^[8]. Łodygi zakorzenione w dnie, długie^[9] i cienkie, słabo rozgałęzione i wówczas pędy bardzo luźne lub silnie rozgałęzione, z bardzo zagęszczonymi pędami^[8].
Liście: Naprzeciwległe lub skupione w pozornych okółkach albo pęczkach. U nasady pochwiaste, pojedyncze, równowąskie, na brzegach zwykle ząbkowane^[8].
Kwiaty: Jednopłciowe, przy czym rośliny są jednopienne lub dwupienne. Kwiaty są niepozorne, wyrastają w kątach liści pojedynczo lub w niewielkich skupieniach^[8]. Kwiaty męskie wsparte dwoma błoniastymi listkami przypominającymi okwiat, z pojedynczym, niemal siedzącym pręcikiem. Kwiaty żeńskie pozbawione są zupełnie okwiatu lub także otoczone są błoniastą pochwą. Zawierają pojedynczą zalążnię powstającą z jednego owocolistka, na szczycie z krótką szyjką zakończoną 2–4 wydłużonymi, równowąskimi znamionami^[8]^[9].
Owoce: Pojedyncze orzeszki osłonięte błoniastą, luźną osłoną^[8].

Systematyka

W dawniejszych systemach rodzaj wyodrębniany był w monotypową rodzinę jezierzowatych (Najadaceae) – np. w systemie Cronquista z 1981^[10], ale też jeszcze w systemie Takhtajana z 2009^[11]. Badania molekularne potwierdziły zagnieżdżenie rodzaju w obrębie rodziny żabiściekowatych Hydrocharitaceae i tak też jest ujmowany współcześnie^[2].

Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z 8 rodzajów wyróżnianych w obrębie podrodziny Hydrilloideae wchodzącej w skład rodziny żabiściekowatych (Hydrocharitaceae), która należy z kolei do rzędu żabieńcowców (Alismatales)^[2].

Wykaz gatunków^[5]

Najas affinis Rendle
Najas ancistrocarpa A.Braun ex Magnus
Najas arguta Kunth
Najas australis Bory ex Rendle
Najas baldwinii Horn
Najas brevistyla Rendle
Najas browniana Rendle
Najas canadensis Michx.
Najas chinensis N.Z.Wang
Najas conferta (A.Braun) A.Braun
Najas filifolia R.R.Haynes
Najas flexilis (Willd.) Rostk. & W.L.E.Schmidt – jezierza giętka
Najas gracillima (A.Braun ex Engelm.) Magnus
Najas graminea Delile
Najas grossareolata L.Triest
Najas guadalupensis (Spreng.) Magnus
Najas hagerupii Horn
Najas halophila L.Triest
Najas heteromorpha Griff. ex Voigt
Najas horrida A.Braun ex Magnus
Najas indica (Willd.) Cham.
Najas kurziana Rendle
Najas madagascariensis Rendle
Najas major All. – jezierza większa
Najas malesiana W.J.de Wilde
Najas marina L. – jezierza morska
Najas minor All. – jezierza mniejsza
Najas oguraensis Miki
Najas pectinata (Parl.) Magnus
Najas pseudogracillima L.Triest
Najas rigida Griff.
Najas schweinfurthii Magnus
Najas tenuicaulis Miki
Najas tenuifolia R.Br.
Najas tenuis Magnus
Najas tenuissima (A.Braun ex Magnus) Magnus
Najas testui Rendle
Najas welwitschii Rendle
Najas wrightiana A.Braun

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-12-13] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-06].
↑ Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-07]. (ang.).
↑ ^a ^b Najas L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-18].
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 613, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 119, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Christopher D.K. Cook i in.: Water plants of the world. Hague: Dr. W. Junk b,v, Publishers, 1974, s. 331.
↑ ^a ^b Clive A. Stace: New flora of the British Isle. Cambridge; New York: Cambridge University Press, 2010, s. 840. ISBN 978-0-521-70772-5.
↑ Arthur Cronquist: An integrated system of classification of flowering plants. New York: Columbia University Press, 1981, s. 1053-1055. ISBN 0-231-03880-1.
↑ Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 596-599. ISBN 978-1-4020-9609-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-12-13] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-06].

[kew-4] Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-07]. (ang.).

[powo-5] Najas L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-18].

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 613, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 119, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[cook-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Christopher D.K. Cook i in.: Water plants of the world. Hague: Dr. W. Junk b,v, Publishers, 1974, s. 331.

[stace-9] Clive A. Stace: New flora of the British Isle. Cambridge; New York: Cambridge University Press, 2010, s. 840. ISBN 978-0-521-70772-5.

[cron-10] Arthur Cronquist: An integrated system of classification of flowering plants. New York: Columbia University Press, 1981, s. 1053-1055. ISBN 0-231-03880-1.

[armen-11] Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 596-599. ISBN 978-1-4020-9609-9.

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]

[8]

[9]

[10]

[11]