Naos (gwiazda)

gwiazda w gwiazdozbiorze Rufy

Naos (Zeta Puppis, ζ Pup) – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Rufy, odległa od Słońca o około 1100 lat świetlnych[3].

Naos
ζ Puppis
Ilustracja
Położenie w gwiazdozbiorze
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Rufa

Rektascensja

08h 03m 35,048s[1]

Deklinacja

−40° 00′ 11,33″[1]

Paralaksa (π)

0,00301 ± 0,00010[2]

Odległość

1093 +39−36 ly
335 +12−11[3] pc

Wielkość obserwowana

2,21m[2]

Ruch własny (RA)

−29,71 ± 0,08 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

16,68 ± 0,09 mas/rok[1]

Prędkość radialna

−23,9 ± 2,9 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

błękitny nadolbrzym

Typ widmowy

O4 I(n)fp[1]

Masa

40[4] M

Promień

11[4] R

Wielkość absolutna

−5,39m[2]

Jasność

360 000 L[4]

Temperatura

42 000 K[4]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

18 012[2]

Mimośród

0,5860[2]

Alternatywne oznaczenia
2MASS: J08033506-4000112
Cordoba Durchmusterung: CD−39°3939
Boss General Catalogue: GC 10947
Katalog Henry’ego Drapera: HD 66811
Katalog Hipparcosa: HIP 39429
Katalog jasnych gwiazd: HR 3165
SAO Star Catalog: SAO 198752
Suhail Hadar; CPD−39°2011

Nazwa edytuj

Tradycyjna nazwa tej gwiazdy, Naos, wywodzi się od języka greckiego ναύς, „Okręt”, co wiąże się z faktem, że od starożytności była ona częścią historycznego gwiazdozbioru Okrętu Argo. Al Sufi określał tę gwiazdę arabską nazwą ‏سهيل هدار‎ Suhail Hadār[5]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Naos dla określenia tej gwiazdy[6].

W gwiazdozbiorze Rufy nie ma gwiazdy oznaczonej wcześniejszą literą alfabetu greckiego niż ζ, co wynika z dawnych oznaczeń gwiazd Okrętu Argo. Dopiero w XIX wieku ten olbrzymi gwiazdozbiór został podzielony na Rufę, Kil i Żagiel[4].

Charakterystyka obserwacyjna edytuj

Obserwowana wielkość gwiazdowa Naosa to 2,21m, zaś jego wielkość absolutna to −5,39m[2]. Jest jedną z najjaśniejszych gwiazd typu O widocznych na niebie[4].

Deklinacja tej gwiazdy to −40°[1], co znaczy, że można ją zobaczyć na południe od równoleżnika 50° N. Z południowych krańców Polski północna część Rufy jest widoczna nisko nad horyzontem, w miesiącach zimowych[7].

Charakterystyka fizyczna edytuj

 
Naos – wizja artysty

Jest to błękitny nadolbrzym, należy do typu widmowego O4[1]. Temperatura tej gwiazdy to około 42 000 K, w związku z czym gwiazda najjaśniej świeci w ultrafiolecie. Jej całkowita jasność jest 360 tysięcy razy większa niż jasność Słońca, a promień tej gwiazdy to 11 promieni Słońca. Masa Naosa jest około 40 razy większa od masy Słońca i gwiazda ta niemal na pewno zakończy życie jako supernowa[4].

Jest to gwiazda uciekająca[4], która porusza się przez przestrzeń kosmiczną z prędkością 58,7 km/s[2]. Jej ruch własny pozwala prześledzić jej historię – około 2,5 miliona lat temu została ona wyrzucona z gromady otwartej Trumpler 10, położonej w sąsiednim gwiazdozbiorze Żagla, od której oddaliła się o około 400 lat świetlnych (8,5° na niebie)[4]. Postawiono także hipotezę, że Naos był niegdyś częścią układu podwójnego, którego masywniejszy składnik eksplodował wcześniej, odrzucając drugą gwiazdę i tworząc rozległą Mgławicę Guma[8].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h Naos (gwiazda) w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e f g Anderson E., Francis C: HIP 39429. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-05-14]. (ang.).
  3. a b Jesus Maíz Apellaniz, Emilio J. Alfaro, Alfredo Sota. Accurate distances to nearby massive stars with the new reduction of the Hipparcos raw data. „IAU Symposium 250: Massive stars as cosmic engines”, 10–14 grudnia 2007. arXiv:0804.2553. 
  4. a b c d e f g h i Jim Kaler: NAOS (Zeta Puppis). [w:] STARS [on-line]. 2008-07-25. [dostęp 2018-05-14]. (ang.).
  5. Argo Navis. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 73. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  6. Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2018-05-14].
  7. Gwiazdozbiory. Astrofan, 2017-06-23. [dostęp 2018-05-14]. (pol.).
  8. Beate Woermann, Michael J. Gaylard, Robina Otrupcek. Kinematics of the Gum nebula region. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 321 (3), s. 1213–1227, sierpień 2001. DOI: 10.1046/j.1365-8711.2001.04558.x.