Nicolas de Staël

francusko-rosyjski malarz

Nicolas de Staël (ur. 5 stycznia 1914 w St. Petersburgu, zm. 16 marca 1955 w Antibes[1]) – malarz abstrakcjonista pochodzenia rosyjskiego, tworzący we Francji.

Nicolas de Staël
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

5 stycznia 1914
Petersburg

Data i miejsce śmierci

16 marca 1955
Antibes

Narodowość

francuska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Gatunek

abstrakcjonizm

podpis
Nicolas de Staël - Paysage, Antibes (1955), Musée d'Art moderne André-Malraux

Życiorys edytuj

Urodził się w Petersburgu w arystokratycznej rodzinie jako Nikołaj Władimirowicz Staël von Holstein[2][3][4]. Był synem generała Władimira Staël von Holsteina[5]. W 1919 wraz z rodzicami wyjechał do Polski z powodu rewolucji, która ogarnęła Rosję[2][3]. Następnie, po śmierci rodziców (ojciec zmarł w 1921, a matka rok później[6]), mieszkał w Brukseli u rodziny zastępczej, a później w Paryżu[2]. Studiował na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Brukseli[7]. W latach trzydziestych często podróżował, zwiedził m.in. Hiszpanię i Maroko[6].

W 1939 r. wstąpił do Legii Cudzoziemskiej[3]. Niecały rok później został zdemobilizowany[3]. W czasie II wojny światowej i później mieszkał we Francji. W 1944 otwarto pierwszą indywidualną wystawę prac artysty[8]. Pod koniec lat czterdziestych jego pozycja w świecie sztuki umacniała się, dzięki czemu poprawiła się jego sytuacja finansowa[8]. Przełom lat 40. i 50. XX w. był okresem znacznej popularności prac de Staëla, jego dzieła wystawiano m.in. w Paryżu, Londynie czy Nowym Jorku[4]. W 1953 podpisał kontrakt ze znanym nowojorskim marszandem Paulem Rosenbergiem na sprzedaż swoich obrazów[8].

Malował do końca swojego życia, włącznie z dniem śmierci[9]. Cierpiał na depresję[4]. 16 marca 1955 wyskoczył z balkonu swojej pracowni w Antibes[10]. Został pochowany na Cmentarzu Montrouge w Paryżu.

Twórczość edytuj

Podczas podróży po Europie zapoznał się z pracami wielu słynnych artystów. Był pod wrażeniem dzieł m.in. Cézanne’a, Matisse’a, Braque’a i Soutine’a i El Greco[6].

Na początku lat 40. XX w. nawiązał znajomość z Hansem Arpem, Sonią Delanuay i Robertem Delaunayem, co stało się przyczynkiem do przyjęcia przez niego stylu abstrakcyjnego[11]. Jego wczesne prace abstrakcyjne charakteryzują grube warstwy farby nakładane szpachlą lub pacą (impastami)[10][12].

Miał w zwyczaju pracować na kilku płótnach równolegle, nakładając na siebie warstwy farby i sukcesywnie modyfikując je[13].

Pod koniec życia nastąpił zwrot w twórczości artysty, odszedł od abstrakcji na rzecz bardziej realistycznych motywów, malował więcej obrazów figuratywnych, kolorowych pejzaży i martwych natur[11][10]. W 1952 de Staël namalował serię 26 obrazów przedstawiających mecz piłki nożnej między reprezentacjami Francji i Szwecji, która uważana jest za ważny moment w twórczości malarza będący "syntezą między abstrakcją i figuratywnością"[4]. To także okres wzmożonej fascynacji światłem u malarza i stosowania jaśniejszej palety kolorów[6][12].

W ciągu swojego życia namalował ponad 1100 obrazów[3].

Życie prywatne edytuj

Podczas podróżowania po studiach poznał malarkę Jeannine Guillou, która dla Nicolasa zostawiła swojego męża - polskiego malarza Olka Teslara[6][3][4]. W 1942 urodziła się córka pary, Anne[6]. Żyli w skrajnej biedzie, utrzymując się głównie ze sprzedaży obrazów Jeannine[3]. Niedożywiona Jeannine zmarła w 1946 roku[3]. W tym samym roku ożenił się z Françoise Chapouton[6]. Pod koniec życia był zakochany w zamężnej Jeanne Polge, która nie chciała opuścić swojego męża dla niego[3][14].

Łącznie miał czworo dzieci[3].

Przypisy edytuj

  1. Staël Nicolas, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2023-12-24].
  2. a b c Richard Williams, The painter who touched the sky, The Guardian, 16 marca 2005, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-12-24] (ang.).
  3. a b c d e f g h i j Kim Willsher, Nicolas de Staël exhibition aims to put art back at centre of tragic artist’s story, The Guardian, 15 września 2023, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-12-24] (ang.).
  4. a b c d e The life and art of Nicolas de Staël, JOURNEYS IN ARTISTRY [dostęp 2023-12-25] (ang.).
  5. Douglas Cooper, Nicolas de Staël: In Memoriam, „The Burlington Magazine”, 98 (638), 1956, s. 140–146, ISSN 0007-6287, JSTOR871905 [dostęp 2023-12-24].
  6. a b c d e f g Nicolas de Staël, Applicat-Prazan [dostęp 2023-12-25] (ang.).
  7. Nicolas de Staël, Jeanne Bucher Jaeger [dostęp 2023-12-25] (ang.).
  8. a b c Nicolas de Staël, Museo Nacional Thyssen-Bornemisza [dostęp 2023-12-25] (ang.).
  9. Tomasz Rudomino, Nicolas de Staël, śmierć i zmartwychwstanie - W Sztuce, 15 września 2023 [dostęp 2023-12-25] (pol.).
  10. a b c Stuart Jeffries, Reasons to be cheerful, The Guardian, 14 czerwca 2003, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-12-25] (ang.).
  11. a b Nicolas de Stael - Artists - Spellman Gallery, www.spellmangallery.com [dostęp 2023-12-25] (ang.).
  12. a b Nicolas de Staël Paintings, Bio, Ideas, The Art Story [dostęp 2023-12-25].
  13. Nicolas de Staël | Paris Musées, www.parismusees.paris.fr [dostęp 2023-12-25] (ang.).
  14. Before the fatal leap, by David Platzer, The New Criterion [dostęp 2023-12-25] (ang.).