Niemieckie Gimnazjum Reformowane w Łodzi
Niemieckie Gimnazjum Reformowane w Łodzi – działające do 1945 gimnazjum, które znajdowało się w budynku przy obecnej Alei Tadeusza Kościuszki 65 w Łodzi.
 nr rej. A/307 z 10.12.1984[1]
| |
 Gmach dawnego Niemieckiego Stowarzyszenia Gimnazjalnego w Łodzi (kwiecień 2024) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
szkoła |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Pierwszy właściciel |
Niemieckie Stowarzyszenie Gimnazjalne |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel |
Sąd Apelacyjny w Łodzi |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°45′44,24″N 19°27′16,67″E/51,762289 19,454631
| |
Początki edytuj
Szkoła powstała dzięki ukazowi carskiemu z 1905 dającemu możliwość tworzenia na terenie zaboru rosyjskiego szkół z narodowym językiem wykładowym.
Komitet Budowy Gimnazjum został zawiązany pod koniec 1907. Ernst Leonhardt i Louis Schweikert byli jednymi z wielu przemysłowców niemieckich, którzy działali w tym komitecie. Gimnazjum rozpoczęło działalność we wrześniu 1908. Pierwszą siedzibą był wynajęty budynek przy ul. Pańskiej. Projekt budynku powierzono niemieckiemu architektowi Otto Herrngringowi[2]. W sierpniu 1909 wmurowano kamień węgielny pod budynek przy ówczesnej ul. Rozwadowskiej (obecnie ul. Zamenhofa przy skrzyżowaniu z Aleją Tadeusza Kościuszki). Budowę zakończono w 1910. Gimnazjum funkcjonowało w nim od 1910 do 1945.
Po II wojnie światowej, prawdopodobnie od II poł. 1945, a na pewno od 1946 do 1952, mieściła się w budynku Centralna Szkoła Partyjna PPR, od 1948 PZPR.
W następnych latach w budynku funkcjonowało nieistniejące już X Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej, a od 1970 dziekanat Wydziału Filologicznego, Instytut Filologii Polskiej oraz Instytut Anglistyki Uniwersytetu Łódzkiego[3]. W 1981 budynek był głównym miejscem strajku studentów uczelni łódzkich.
W 2014 nieruchomość przy al. Kościuszki została zakupiona przez Sąd Apelacyjny w Łodzi[3].
Budynek wpisany jest do rejestru zabytków pod numerem A/307 z 10.12.1984[1].
Budynek edytuj
Budynek został zbudowany na planie litery „L” i jest przykładem modernizmu berlińskiego w architekturze z elementami posecesyjnymi; w dekoracjach elewacji obecne są także motywy klasyczne w postaci reliefów z wizerunkami efebów[4]. Wejście jest umieszczone asymetrycznie, nad którym znajduje się kartusz sowa oraz ul do którego zlatują pszczoły – jako symboli mądrości i pracowitości. Na ścianach ułożony jest tynk żłobkowany. Na elewacji od strony ulicy Zamenhofa, znaleźć można płaskorzeźbę z dwoma marabutami. Gmach pokryty jest mansardowym dachem. Poziome ciągi dużych okien w pilastrach dzielą elewację budynku.
Charakterystycznym elementem budynku – ulokowanym w okrągłej wieżyczce wieńczącej narożnik – było ówczesne pierwsze w Łodzi obserwatorium astronomiczne.
Dyrektorzy szkoły edytuj
- 1906–1910 – Heinrich Johannsen
- 1910–1918 – Hugo von Eltz
- 1918–1921 – dr Alfred Wolf
- 1921–1928 – Felix von Ingersleben
- 1928–1929 – prof. dr Edmund Erdmann
- 1929–1933 – Bruno Guthke
- 1933–1937 – Franciszek Michejda
- 1937–1939 – Władysław Gluchowski
- 1939–1942 – dr Martin Petran
- 1942–1945 – Ernst Wechselberg
Absolwenci edytuj
- Samuel Aronson – polski chirurg
- Dorota Friedler – polska tancerka
- Alfred Kiss – niemiecki fotograf
- Eugen Oskar Kossmann – polsko-niemiecki historyk i geograf
- Fryderyk Kunitzer – niemiecki malarz
- Eugen Nippe – niemiecki działacz polityczny
- Erhard Patzer – polsko-niemiecki przyrodnik
Przypisy edytuj
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2020-02-07].
- ↑ Mariusz Kurman, Dokumentacja Badań Konserwatorskich Budynku Dawnej Szkoły - Niemieckiego Gimnazjum Reformowanego w Łodzi ul. AL. T Kościuszki 65 (dawniej ul. Spacerowa lub Promenada), Łódź 2015, s. 3.
- ↑ a b Budynek filologii przy Kościuszki sprzedany, 2014-12-10, tvp.pl
- ↑ Krzysztof Stefański, Błażej Ciarkowski, Modernizm w architekturze Łodzi XX wieku, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2018, s. 29.
Bibliografia edytuj
- Krystyna Radziszewska, Krzysztof Woźniak, Pod jednym dachem – Niemcy oraz ich polscy i żydowscy sąsiedzi w Łodzi w XIX i XX wieku, Łódź 2000, ISBN 83-88484-08-7.
- Krzysztof Stefański, Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi, Łódź: Widzewska Oficyna Wydawnicza „Zora”, 2000, s. 42–43, ISBN 83-86699-45-0, OCLC 69543150.