Ofensywa Tết

Ofensywa Tết (1968) – to jeden z najważniejszych epizodów wojny wietnamskiej.

Ofensywa Tết
— wojna wietnamska —
Czas	30 stycznia – 25 lutego 1968
Miejsce	Półwysep Indochiński
Terytorium	Wietnam Południowy
Przyczyna	dążenie komunistów do pokonania sił amerykańsko-południowowietnamskich
Wynik	nierozstrzygnięta militarne zwycięstwo sił amerykańsko-południowowietnamskich polityczne i propagandowe zwycięstwo komunistów
Strony konfliktu
Wietnam Północny Việt Cộng Stany Zjednoczone Wietnam Południowy Korea Południowa Australia Tajlandia
Dowódcy
Lê Đức Thọ Võ Nguyên Giáp Hoàng Văn Thái W. Westmoreland
Siły
193 000 130 000 400 000 350 000 151 000
Straty
ok. 45 000 zabitych, 6991 jeńców 2788 zabitych, 8299 rannych, 587 zaginionych; 1200 zabitych, 7764 rannych, 11 zaginionych

Ofensywa Armii Wietnamu Północnego (AWP) i Wietkongu była zaskoczeniem, bowiem nastąpiła w okresie wcześniej zapowiedzianego zawieszenia broni podczas radośnie obchodzonego Nowego Roku Księżycowego. Zarówno Północny jak i Południowy Wietnam zapowiedziały przez radio dwudniowe zawieszenie broni z okazji święta. Wietkong złamał porozumienie, przypuszczając atak właśnie w dniu Tết Nguyên Đán. W języku wietnamskim ofensywa nazywana jest Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy (Generalnym Natarciem i Powstaniem) lub też Tết Mậu Thân (Rokiem Małpy).

Amerykanie spodziewali się wprawdzie, że atak nastąpi na początku 1968 roku, ale przypuszczali, że dotknie on najdalej na północ wysuniętego I Taktycznego Okręgu Korpuśnego. Głównodowodzący, gen. William Westmoreland był wręcz przekonany, że Wietnamczycy uderzą na wielką bazę US Army w Khe Sanh. W rzeczywistości oddziały Võ Nguyên Giápa okrążyły Khe Sanh, ale nie było to jedyne miejsce walk.

Spis treści

Przebieg

Atak Wietkongu i regularnej armii północnowietnamskiej rozpoczął się we wczesnych godzinach rannych 30 stycznia 1968 roku, w dniu święta Tết. Walki objęły wszystkie większe miasta leżące na południe od strefy zdemilitaryzowanej na 17 równoleżniku.

Bój o Sajgon

Rangersi armii południowowietnamskiej broniący Sajgonu

Garnizon stolicy Wietnamu Południowego liczył 1000-osobowy batalion amerykańskiej Military Police, z czego zaledwie 250 patrolowało nocą ulice 3-milionowego miasta, a także około 7000 miejscowych policjantów i 8 batalionów piechoty Armii Republiki Wietnamu (ARW), rozmieszczonych poza centrum. Stołecznego lotniska strzegł 2 Batalion Bezpieczeństwa ARW, a przypadkiem znalazło się tam kilka kompanii południowowietnamskich spadochroniarzy oczekujących na przerzut do Đà Nẵng.

Atak 35 batalionów Wietkongu nastąpił o 2 rano. Początkowo był prawie niezauważony z powodu sztucznych ogni wystrzeliwanych przez świętujących Nowy Rok. 11 batalionom − prowadzonym przez znających miasto przewodników − wyznaczono cele w sercu Sajgonu: pałac prezydencki, kwaterę główną Marynarki Wojennej WP, siedzibę Szefostwa Połączonych Sztabów ARW i ambasadę amerykańską.

Pierwszym zaatakowanym obiektem było Szefostwo Połączonych Sztabów. Partyzantom, którzy podjechali autobusem pod bramę nr 5, sprzyjało szczęście − brama była otwarta. W chwili jednak, gdy zaczęli wyskakiwać z pojazdu, pojawił się amerykański zmotoryzowany patrol. Wywiązała się strzelanina, co wykorzystali będący na służbie żołnierze ARW, którzy zatrzasnęli bramę i zaczęli razić napastników ogniem karabinów maszynowych z bunkra. Zdziesiątkowany oddział Wietkongu wycofał się do miasta. Drugi oddział, który miał zaatakować bramę nr 4, pogubił się w ciemnościach i dotarł do celu dopiero o godz. 7. Partyzanci dwoma pociskami granatnika rozbili bramę i wtargnęli do kompleksu zajmując dwa budynki, które wzięli omyłkowo za kwaterę główną. Przybyłe w ciągu dnia oddziały spadochroniarzy i piechoty morskiej odbiły budynki 31 stycznia przed południem.

Budynek Radia Sajgon został zdobyty przez partyzantów przebranych w mundury policyjne. Dzięki technikowi wieży nadawczej, położonej kilka kilometrów dalej, nie udało im się nadać orędzia władz północnowietnamskich, wzywającego do powszechnego powstania. Po dwóch dniach rozgłośnia została odbita. Sajgońskie lotnisko zostało obronione, ale chińska dzielnica Chợ Lớn została prawie całkowicie zniszczona.

Ambasada amerykańska zaatakowana została o godzinie 3.30. Napastników było zaledwie 19, w tym dwóch oficerów. Do ambasady dotarli o 2.47, ale wtargnięcie na teren się nie udało, bowiem zaniepokojeni ruchem przed budynkiem żołnierze MP zamknęli bramę i ogłosili alarm.

Bitwa o Huế

Najcięższe walki toczyły się w Huế, zdobytym najpierw przez wojska Wietnamu Północnego, a następnie odbite przez armię Wietnamu Południowego i Amerykanów. W czasie krótkiego władania miastem Wietkong przeprowadził czystkę, masakrując zwolenników południa.

Bitwa o Huế trwała 26 dni. Straty armii południowowietnamskiej wyniosły 384 zabitych i 1800 rannych, Amerykanie stracili 214 ludzi, a 1364 odniosło rany, w tym 142 zabitych i 857 rannych Marines. Straty Wietkongu szacowane są na 5000 zabitych i 98 jeńców. Zginęło także 5800 cywilów, a dawna stolica cesarska zamieniła się w ruinę.

Oblężenie Khe Sanh

Prowincja Quảng Trị i Strefa Zdemilitaryzowana

Atak na bazę Marines pod Khe Sanh, który nastąpił 21 stycznia − wcześniej niż inne uderzenia w ramach styczniowej ofensywy − mógł służyć jednemu z dwóch celów: zdobyciu tego ważnego strategicznie punktu oporu Amerykanów lub dywersji mającej odwrócić ich uwagę od gęsto zaludnionych terenów nizinnych, będących rzeczywistym kierunkiem uderzenia − podstępowi „posiadającemu pozory prawdopodobieństwa i łatwemu w przygotowaniu”. Zdaniem gen. Westmorelanda ta wysunięta, silnie ufortyfikowana baza, miała sprowokować siły północnowietnamskie do podjęcia długotrwałej i bezowocnej konfrontacji, w trakcie której silny ostrzał artyleryjski i naloty samolotów amerykańskich zadałyby im ciężkie straty. W ostatnich miesiącach 1967 roku − przewidując takie właśnie działania − dowództwo wojsk amerykańskich w Wietnamie (MACV) skierowało do tego słabo zaludnionego regionu blisko połowę swych batalionów uderzeniowych.

Westmoreland (a za nim media amerykańskie, które z wielkim zainteresowaniem śledziły akcje militarne w pobliżu Strefy Zdemilitaryzowanej) chętnie porównywał przyszły bój o Khe Sanh z bitwą pod Điện Biên Phủ, kiedy to oblężona baza francuska została w maju 1954 roku zdobyta przez siły Việt Minhu dowodzone przez generała Giápa. Westmoreland, który znał skłonność Hồ Chí Minha do prowadzenia operacji na wielką skalę, wierzył, że wietnamski przywódca będzie chciał powtórzyć tamto zwycięstwo. Jego zamiarem było doprowadzenie do „odwrotnego Điện Biên Phủ”.

Baza Khe Sanh, z załogą składającą się z 6000 żołnierzy Korpusu Marines, armii i pomocniczych oddziałów południowowietnamskiej ARVN, była otoczona przez dwie lub trzy dywizje północnowietnamskie liczące około 20 000 ludzi. Podczas całego oblężenia, które trwało do 8 kwietnia, była celem ciężkiego ostrzału artyleryjskiego z wykorzystaniem moździerzy i pocisków rakietowych krótkiego zasięgu, czemu towarzyszyły sporadyczne wypady piechoty atakującej wysunięte punkty oporu. Jednak, z wyjątkiem zdobytego przez Wietnamczyków obozu amerykańskich sił specjalnych w Làng Vây, baza nie była celem poważniejszych ataków wojsk lądowych, a bitwa sprowadzała się głównie do pojedynków artyleryjskich oraz zmasowanych uderzeń z powietrza w wykonaniu amerykańskich samolotów. Do końca oblężenia samoloty US Air Force, US Marine Corps i US Navy zrzuciły w obronie bazy 39 179 ton bomb i pocisków.

Gdy naziemne drogi zaopatrzenia bazy zostały poprzecinane, a loty powolnych samolotów transportowych stały się zbyt niebezpieczne ze względu na silny północnowietnamski ostrzał przeciwlotniczy, Amerykanie wymyślili tzw. „Super Gaggles”, system polegający na współdziałaniu szybkich bombowców z dużą liczbą śmigłowców zaopatrzeniowych; nadto Air Force przystosowały transportowe samoloty C-130 Hercules, wprowadzając nowatorską metodę zrzutów z niskiej wysokości (tzw. LAPES); w rezultacie zaopatrywanie bazy nigdy nie ustało.

Mapa Wietnamu Południowego w styczniu 1968

Nawet po rozpoczęciu Ofensywy MACV wierzyło, że głównym celem ataku jest nadal Khe Sanh. Zawieszenie broni, ogłoszone z okazji święta Tết, zostało w rejonie przygranicznym odwołane w oczekiwaniu na atak sił komunistycznych, który jednak nigdy nie nastąpił. Ofensywa ominęła Khe Sanh, ale Westmoreland był przekonany o ważności bazy nawet wtedy, gdy walki zaczęły toczyć się wokół niego, na ulicach Sajgonu. 1 lutego, gdy ofensywa osiągnęła swe największe natężenie, sporządził notatkę dla swych sztabowców (nigdy nie została im dostarczona), w której twierdził, że „nieprzyjaciel traci inicjatywę... Podejrzewam, że stara się odwrócić uwagę nas wszystkich od obszaru najbardziej zagrożonego na północy. Pragnę ostrzec wszystkich, by nie dali się zwieść”.

Ostatecznie 8 kwietnia wielka ekspedycja ratunkowa (Operacja Pegasus) dotarła do Khe Sanh, ale siły północnowietnamskie właśnie się stamtąd wycofywały. Nawet wówczas Westmoreland nie był w stanie przyznać się do pomyłki: nieprzyjacielska próba powtórzenia Điện Biên Phủ zakończyła się niepowodzeniem. Obie strony twierdziły później, że osiągnęły zamierzone cele. Według danych amerykańskich ponad 8000 żołnierzy północnowietnamskich poległo, znacznie więcej odniosło rany; Amerykanie stracili 730 zabitych i 2642 rannych.

Skutki ofensywy

Ofensywa nie przyniosła Wietkongowi spodziewanych korzyści i zakończyła się militarną przegraną Północy. Zadała jednak ciężkie straty zarówno południowym Wietnamczykom, jak i Amerykanom. Opinia publiczna w USA przestała popierać udział US Army w wojnie wietnamskiej, co stopniowo prowadziło do politycznej kompromitacji Stanów Zjednoczonych, a wreszcie wycofania jej wojsk z Półwyspu Indochińskiego.

Bibliografia

• Przemysław Benken: Ofensywa Tet 1968. Warszawa: Bellona, 2010. ISBN 978-83-11-11952-9.
• George Esper: The Eyewitness History of the Vietnam War. New York: 1983. ISBN 0-3453-0865-4.
• Stanley Karnow: Vietnam: a History. New York: Viking Press, 1983. ISBN 0-670-74604-5.
• Dave Richard Palmer: Summons of the Trumpet: The History of the Vietnam War from a Military Man's Viewpoint. New York: Ballantine Books, 1978.
• Robert Pisor: The End of the Line: The Siege of Khe Sanh. New York: Ballantine Books, 1982. ISBN 0-393-32269-6.
• John Prados, Ray Stubbe: Valley of Decision: The Siege of Khe Sanh. Annapolis, MD: Naval Institute Press, 1991. ISBN 0-395-55003-3.
• William C. Westmoreland: A Soldier Reports. New York: Doubleday Books, 1976. ISBN 0-385-00434-6.