Oleg Tabakow

rosyjski aktor

Oleg Pawłowicz Tabakow, ros. Олег Павлович Табаков (ur. 17 sierpnia 1935 w Saratowie, zm. 12 marca 2018 w Moskwie) – rosyjski aktor filmowy i teatralny, nauczyciel sztuki aktorskiej. Jeden z najpopularniejszych aktorów kina radzieckiego i rosyjskiego.

Oleg Tabakow
Олег Павлович Табаков
Ilustracja
Oleg Tabakow 2015
Data i miejsce urodzenia

17 sierpnia 1935
Saratów

Data i miejsce śmierci

12 marca 2018
Moskwa

Współmałżonek

Maria Zudina

Lata aktywności

1956–2018

Odznaczenia
Ludowy Artysta ZSRR Ludowy Artysta RFSRR Zasłużony Artysta RFSRR Nagroda Państwowa ZSRR
Order „Za zasługi dla Ojczyzny” I klasy Order „Za zasługi dla Ojczyzny” II klasy Order „Za zasługi dla Ojczyzny” III klasy Order „Za zasługi dla Ojczyzny” IV klasy Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Strona internetowa
Oleg Tabakow z prezydentem Władimirem Putinem (2015)

Biografia

edytuj

Urodził się w Saratowie w rodzinie lekarzy – Pawła Kondratiewicza (dyrektora instytutu naukowo-badawczego) i Marii Andriejewny z d. Bieriezowskiej (urodzonej pod nazwiskiem Piontkowska), polskiej szlachcianki z pochodzenia. Podczas II wojny światowej jego ojciec służył na froncie jako szef pociągu sanitarnego, a matka pracowała w szpitalu wojskowym. Po wojnie rodzice rozeszli się. Oleg ukończył szkołę średnią w Saratowie. O wyborze zawodu aktora zadecydował na zajęciach kółka teatralnego prowadzonych w miejscowym domu kultury przez znanego radzieckiego pedagoga teatralnego Natalię Suchostaw. W 1953 wstąpił do szkoły aktorskiej przy moskiewskimMchacie”, do klasy Wasilija Toporkowa. Był jednym z lepszych studentów – jeszcze podczas nauki zadebiutował w filmie Sasza rozpoczyna życie Michaiła Szweicera. W 1957 roku rozpoczął również studia w założonej pod szyldem MChAT-u szkole-studio młodych aktorów Olega Jefremowa. Studio to wkrótce zyskało samodzielność jako teatr „Sowriemiennik” i Tabakow został jednym z pierwszych jego aktorów. Rola studenta Miszy w sztuce Wiecznie żywi w 1956 roku stała się jego debiutem teatralnym. Z „Sowriemiennikiem” był związany przez niemal 30 następnych lat (do 1983). W latach 1970–1976 był również dyrektorem tego teatru. W 1973 rozpoczął działalność dydaktyczną, stając się wychowawcą wielu późniejszych, znanych aktorów radzieckich i rosyjskich. W 1976 na bazie GITIS-u otworzył własną szkołę-studio aktorskie. W 1977 w pomieszczeniach starego składu węgla przy ul. Czapajewa w Moskwie otworzył piwnicę artystyczną „Tabakierka”, która w 1986 roku otrzymała oficjalny status teatru z Tabakowem jako dyrektorem (nazywanym również Teatrem Tabakowa). Wcześniej, przez trzy lata (1983-1986), był dyrektorem MChAT-u.

Jako aktor cieszył się dużą popularnością, mając na koncie ponad 120 ról filmowych. Największą sławę i popularność przyniosły mu kreacje: hr. Rostowa w filmie Siergieja Bondarczuka Wojna i pokój, Waltera Schellenberga w serialu TV Siedemnaście mgnień wiosny, Alhena w telewizyjnej ekranizacji powieści Dwanaście krzeseł z 1976, Ludwika XIII z serialu TV D’Artagnan i trzej muszkieterowie, Obłomowa w filmie Kilka dni z życia Obłomowa z 1979. Występował również w słuchowiskach radiowych i dubbingach (ok. 20 postaci w latach 1965–2007), użyczył swojego głosu m.in. Garfieldowi w rosyjskiej wersji filmów z 2004 i 2006 roku. Od 2000 roku, aż do śmierci był dyrektorem artystycznym MChT im. Czechowa i działającej przy nim szkoły-studia aktorskiego oraz dziekanem katedry sztuki aktorskiej tej uczelni. Od 2008 prowadził w Moskwie założony przez siebie koledż teatralny, przeznaczony dla młodzieży z terenu całej Rosji.

Był dość znanym i popularnym aktorem za granicą, w Pradze zagrał w ponad 40 spektaklach teatralnych, występował również w teatrach węgierskich, fińskich, niemieckich, duńskich, austriackich i amerykańskich[1]. Filmy z jego udziałem były i są emitowane w Polsce. Przy Uniwersytecie Harvarda założył w latach 80. Letnią Szkołę Teatralną im. Stanisławskiego, której został dyrektorem[2].

Od 2008 był członkiem honorowym Rosyjskiej Akademii Sztuk Pięknych[3].

Autor i współautor książek: Prikosnowienije k czudu (2008), Moja nastojaszczaia żyzn' (2000, współautorstwo), Paradoks ob aktorie (1999, współautorstwo).

Od listopada 2012 roku, kiedy to zaangażował się w kampanię wyborczą Władimira Putina (ubiegającego się o trzecią kadencję), oficjalnie popierał jego politykę[4]. W marcu 2014 był współsygnatariuszem listu zbiorowego ludzi świata kultury rosyjskiej popierającego politykę prezydenta Rosji Władimira Putina odnośnie do Krymu (interwencji wojsk rosyjskich w lutym 2014)[5]. Publicznie wypowiadał się o rosyjskości Krymu i braku jakichkolwiek jego związków (otnoszenij) z Ukrainą[6].

Zmarł 12 marca 2018 w Moskwie w wieku 82 lat, po długotrwałej chorobie[7][8][9].

 
Uroczysty wieczór pożegnalny na cześć Tabakowa w jego macierzystym Teatrze Artystycznym im. A. Czechowa w Moskwie

Choroba i śmierć

edytuj

27 listopada 2017 został hospitalizowany z rozpoznaniem sepsy będącej skutkiem ubocznym przeprowadzonej wcześniej operacji wszczepienia implantów zębnych. Miesiąc później zapadł w stan śpiączki. 12 marca 2018 zmarł w rezultacie zatrzymania akcji serca[10][11].

Trzy dni później (15 marca) jego macierzysty teatr (Moskiewski Teatr Artystyczny im. A. Czechowa w Moskwie) zorganizował poświęcony mu uroczysty wieczór pożegnalny z udziałem członków rodziny Tabakowa, przyjaciół, kolegów-artystów i przedstawicieli władz. Obecny był na nim prezydent Władimir Putin. Aktor został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie[12][13].

Wybrana filmografia

edytuj
 
Oleg Tabakow z portretem Garfielda (któremu użyczył głosu w rosyjskiej wersji dubbingowej) – prezentem od fanów z Saratowa
  • 1956 – Sasza rozpoczyna życie
  • 1959 – W przededniu
  • 1960 – Okres próbny
  • 1960 – Ludzie na moście
  • 1960 – Okres próbny
  • 1961 – Czyste niebo
  • 1963 – Żywi i martwi
  • 1965 – Wojna i pokój
  • 1966 – Wystrzał
  • 1968 – Wojna i pokój
  • 1969 – Król jeleń
  • 1969 – Świeć moja gwiazdo
  • 1970 – Tajemnica żelaznych drzwi
  • 1970 – Serce Rosji
  • 1970 – Zwyczajna historia
  • 1972 – Na dnie
  • 1973 – Siedemnaście mgnień wiosny
  • 1973 – Dacza
  • 1975 – Kasztanka
  • 1975 – Fale Morza Czarnego
  • 1976 – Jak car Piotr Ibrahima swatał
  • 1976 – Dwanaście krzeseł
  • 1976 – Zgrywa
  • 1977 – Niedokończony utwór na pianolę
  • 1978 – W przeddzień premiery
  • 1978 – D’Artagnan i trzej muszkieterowie
  • 1978 – Dwunasta noc
  • 1978 – Troje z Prostokwaszyna jako kot Matroskin (głos)
  • 1979 – Moskwa nie wierzy łzom
  • 1979 – Kilka dni z życia Obłomowa jako Obłomow
  • 1979 – Ach, wodewil, wodewil...
  • 1980 – Otwarta księga
  • 1980 – Wakacje w Prostokwaszynie jako kot Matroskin (głos)
  • 1981 – Wszystko na opak
  • 1981 – Ezop
  • 1982 – We śnie i na jawie
  • 1983 – Ali-Baba i 40 rozbójników
  • 1984 – Wilk i cielątko jako Wilk (głos)
  • 1984 – Zima w Prostokwaszynie jako kot Matroskin (głos)
  • 1985 – Po deszczyku w czwartek
  • 1985 – Kukułka w ciemnym lesie
  • 1987 – Człowiek z bulwaru Kapucynów
  • 1987 – Oczy czarne
  • 1988 – Zły Bambr
  • 1990 – Wiadomość z przyszłości
  • 1990 – Carskie polowanie
  • 1991 – Wewnętrzny krąg
  • 1992 – Stalin
  • 1993 – Chcę do Ameryki
  • 1996 – 20 minut z aniołem
  • 1997 – Trzy historie
  • 1999 – Kadryl
  • 2000 – Prezydent i jego wnuczka
  • 2001 – Sztuka wyboru
  • 2005 – Radca stanu
  • 2006 – Andersen. Życie bez miłości
  • 2006 – Krewni
  • 2007 – Dywersant. Koniec wojny
  • 2009 – Melodia dla katarynki
  • 2011 – Wielbicielka
  • 2011 – Choinki 2
  • 2014 – Kuchnia w Paryżu
  • 2017 – Kuchnia. Ostatnia bitwa
 
Z nagrodą „Złotej Maski” podczas uroczystej gali laureatów nagrody w 2017
 
Druga żona Tabakowa – Maria Zydina (w centrum) wraz z ich dziećmi: synem Pawłem (z lewej) i córką Aleksandrą (z prawej). Moskwa, marzec 2018

Nagrody i odznaczenia

edytuj

Oleg Tabakow był aktorem wielokrotnie nagradzanym i wyróżnianym w świecie artystycznym najpierw ZSRR, a później Rosji. Posiadał tytuły: Zasłużony Artysta RFSRR (1969), Ludowy Artysta RFSRR (1977) i Ludowy Artysta ZSRR (1988). W 1967 roku otrzymał Nagrodę Państwową ZSRR.

Posiadał wszystkie cztery klasy Orderem „Za zasługi dla Ojczyzny”, przyznanych mu w latach 1998–2015. Był uhonorowany kilkoma odznaczeniami zagranicznymi, pośród których znajdowała się francuska Legia Honorowa (2013). Laureat nagród państwowych Federacji Rosyjskiej, tj. Państwowa Nagroda Federacji Rosyjskiej (1998) i Nagrody Prezydenta Federacji Rosyjskiej (2003). Posiadacz trofeów świata rosyjskiej sztuki filmowej i teatralnej takich jak: „Złota Maska” (1996, 2017), „Czajka” (1997, 2004), „Kryształowa Turandot” (1999, 2004, 2011).

Życie osobiste

edytuj

Tabakow dwukrotnie wstępował w związek małżeński. Pierwszą jego żoną była aktorka Ludmiła Kryłowa (małżeństwo w latach 1959–1994), z którą miał dwoje dzieci: syna Antona (ur. 1960) i córkę Aleksandrę (ur. 1966). Obydwoje są aktorami. Drugą jego żoną została Maria Zydina (od 1995 do śmierci aktora). Ze związku tego miał również dwoje dzieci, również syna i córkę: Pawła (ur. 1995) i Marię (ur. 2006).

Przypisy

edytuj
  1. Tatiana Nowitczyńska: Tabakow Oleg Pawłowicz. [w:] RUSactors.ru [on-line]. [dostęp 2011-02-20]. (ros.).
  2. Razzakow F. I: Oleg Pawłowicz Tabakow – biografija. [w:] Dosie na zwiezd [on-line]. [dostęp 2011-02-20]. (ros.).
  3. O. Tabakow, A. Pietrow, E. Rotenberg – poczetnyje czlieny Rossijskoj Akademii Chudożestw. [w:] Rossijskaja Akadiemija Chudożestw [on-line]. 2008-10-10. [dostęp 2011-02-20]. (ros.).
  4. Postanowlenije Cientralnoj izbiratielnoj Komissii RF ot 6 fiewrala 2012 r. I 96/767-6 „О registaracjii dowieriennych lic kandidata na dołznost’ Priezidienta RF Władimira Władimirowicza Putina”. [w:] Rossijskaja Gazieta [on-line]. 2012-02-07. [dostęp 2019-01-01]. (ros.).
  5. Obraszczenije diejatieliej kultury po Krymu: tiekst pis’ma i połnyj spisok podpisawszych. tvrain.ru, 2014-03-12. [dostęp 2015-03-13]. (ros.).
  6. Tabakow żdiet ot „ukraincew-chalawszczikow” izwinienij za Krym. depo.ua, 2014-09-09. [dostęp 2015-03-13]. (ros.).
  7. Zmarł popularny rosyjski aktor, Oleg Tabakow, kultura.onet.pl.
  8. Zmarł aktor Oleg Tabakow, film.interia.pl.
  9. Zmarł rosyjski artysta Oleg Tabakow, wiadomosci.onet.pl.
  10. Tatjana Zimnijja, Tiażelejszij wospalitielnyj process u Tabakowa prosmotrieli w elitnoj czastnoj klinikie [online], www.crimea.kp.ru [dostęp 2018-12-31] (ros.).
  11. Stała izwiestna priczina smierti Olega Tabakowa. [w:] n4k.ru [on-line]. 2018-03-12. [dostęp 2018-12-31]. (ros.).
  12. S Olegom Tabakowym prostjatsja 15 marta w MHT, [w:] ntv.ru [online], 12 marca 2018 [dostęp 2018-12-31] (ros.).
  13. Tabakow upokoiłsia riadom s Ziel’dinym, Broniewym i Głazunowym [online], vesti.ru [dostęp 2018-12-31] (ros.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj