Oligoklaz – minerał z grupy krzemianów, zaliczany do plagioklazów.

Oligoklaz
Ilustracja
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

(Ca, Na)(Al, Si)4O8glinokrzemian sodowo-wapniowy

Twardość w skali Mohsa

6–6,5

Łupliwość

{001} doskonała, {010} dobra[1]

Pokrój kryształu

wykształcone, postać krótkich graniastosłupów, skupienia

Układ krystalograficzny

trójskośny

Gęstość minerału

2,64–2,66 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

bezbarwny, biały

Rysa

biała

Połysk

szklisty

Współczynnik załamania

nα=1.533–1.543; nβ=1.537–1.548; nγ=1.542–1.552

albit – składnik oligoklazu

Nazwa pochodzi od gr. oligos = mały (niewiele) oraz klao = łamię (klan = łamać; klais = łupliwy), nawiązując do niezbyt wyraźnie uwidaczniającej się łupliwości tego minerału.

Właściwości

edytuj

Minerał z szeregu plagioklazów, będący mieszaniną dwóch innych minerałów:

  • 70–90% albitu NaAlSi3O8 (glinokrzemian sodu)
  • 10–30% anortytu CaAl2Si2O8 (glinokrzemian wapnia)

Tworzy kryształy tabliczkowe lub krótkosłupkowe (wrosłe i narosłe), wykazuje na ogół liczne zbliźniaczenia. Może występować w formie skupień ziarnistych i zbitych. Najładniej wykształcone okazy pochodzą z druz i szczelin skalnych. Ich długość dochodzi do kilkunastu centymetrów; wyjątkowo przekracza 1 m.

Niekiedy wykazuje cechy optyczne kamieni słonecznych (skaleń awenturynowy), a wyjątkowo kamieni księżycowych.

Występowanie

edytuj

Minerał bardzo pospolity i rozpowszechniony. Występuje w wielu skałach magmowych (granitach, granodiorytach, sjenitach, diorytach, riolitach) i metamorficznych (gnejsach i łupkach). Bywa spotykany też w osadowych (arkozach).

Miejsca występowania: Norwegia – Arendal, wyspa Hittero, Szwecja – Ytterby, Włochy – Monte Somma, Wezuwiusz, Czechy – Mohelno, Rosja – Ural, USA – Bakersville, Kanada.

W Polsce jest spotykany w pegmatytach Dolnego Śląska i Tatr. Dobrze wykształcone kryształy znane są z Karkonoszy i Gór Sowich.

Zastosowanie

edytuj

Bywa stosowany jako surowiec ceramiczny. Ma znaczenie naukowe (do określania warunków i stopnia metamorfizmu) oraz kolekcjonerskie.

Odmiany o charakterze kamieni słonecznych i księżycowych znajdują zastosowanie w jubilerstwie. Są szlifowane w postaci kaboszonów, paciorków i tabliczek. Sporadycznie nadaje się szlif fasetkowy. Waga oszlifowanych okazów nie przekracza 5 ct. Najpiękniejsze kamienie słoneczne pochodzą z Norwegii, a kamienie księżycowe z USA.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów. Videograf II, 2003.
  • Leksykon Przyrodniczy – Minerały i kamienie szlachetne. Horyzont, 2002.
  • C. Hall: Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne. Wiedza i Życie, 1996.