Olszyny (województwo dolnośląskie)
Olszyny (przed 1945 niem. Erlendorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kamiennogórskim, w gminie Kamienna Góra.
| Artykuł |
50°40′51″N 16°4′9″E |
|---|---|
| - błąd |
39 m |
| WD |
50°40'59.9"N, 16°4'0.1"E |
| - błąd |
14 m |
| Odległość |
343 m |
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
332[1] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
58-400[2] |
| Tablice rejestracyjne |
DKA |
| SIMC |
0189960 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kamienna Góra  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kamiennogórskiego  | |
 50°40′51″N 16°04′09″E/50,680833 16,069167
| |
Położenie edytuj
Leży w Kotlinie Kamiennogórskiej (Kotlinie Krzeszowskiej) w dolinie Zadrny i Olszanicy, pomiędzy Górami Kruczymi a Zaworami [3][4].
Historia edytuj
Okres przed przynależnością wsi do cystersów edytuj
Pierwsza wzmianka o osadnictwie na ziemi kamiennogórskiej – Dokument praski pochodzi z 1086 roku i wymienia po łacinie plemię Pobarane (Bobrzanie)[5]. Z tego okresu zachowało się 10 grodzisk, m.in. w pobliskiej Lubawce[6]. W 1242 roku księżna Anna Przemyślidka nadaje las Grissobor benedyktynom, przybyłym z Opatowic[7]. Wsie, które teraz tworzą Olszyny, powstały najprawdopodobniej w okresie przynależności ziemi kamiennogórskiej do benedyktynów[8]. Benedyktyni w 1289 roku sprzedali swoje włości księciu Bolkowi I Surowemu, wtedy po raz pierwszy została wzmiankowana miejscowość Caczbach (północna wieś[9])[10].
Okres przynależności wsi do cystersów edytuj
3 lata później, w 1292 roku książę Bolko I Surowy sprzedaje ziemie odkupione od benedyktynów cystersom, przybyłym z Henrykowa[11]. W 1343 roku wieś obiął nadany klasztorowi krzeszowskiemu przez księcia Bolka I Surowego przywilej górniczy, jednak nie ma żadnych wzmianek o prowadzeniu tu jakichkolwiek prac górniczych[8]. Przed 1400 rokiem w Kratzbach istniało wolne sołectwo należące do klasztoru, z którego było 16 srebrnych groszy czynszu, a w Leutmannsdorf drugie, z którego pobierano 10 groszy i 4 denary[8]. Prawdopodobnie w 1427 roku wsie zostały doszczętnie zniszczone przez husytów, którzy pustoszyli dobra klasztorne[8]. Ucierpiały również w 1268 roku, podczas walk pomiędzy wojskami króla Czech Jerzego z Podiebradów, a króla Węgier Macieja Korwina o tron czeski. Podobnie było podczas wojny trzydziestoletniej, gdy wojska protestanckie pustoszyły dobra klasztorne[8]. Do historii wtedy niechlubnie przeszedł Kratzbach, ponieważ na jego granicy z Chełmskiem Śląskim 29 grudnia 1620 roku okoliczni chłopi z powodów religijnych zastrzelili opata krzeszowskiego Marcina Clavaei[12][8]. Obie wsie zaczęły się lepiej rozwijać dopiero w II połowie XVII wieku. W I połowie XVIII wieku były one już sporymi osadami[8]. W Leutmannsdorf od dawna istniał folwark należący do krzeszowskich cystersów, mieli oni również w okolicy aż 10 stawów rybnych. Wsie jednak rozwijały się głównie dzięki tkactwu chałupniczemu, którym zajmowała się większość mieszkańców[8]. W 1765 roku wartość Kratzbach wynosiła 1394 talary, zaś mieszkało w nim 26 kmieci oraz 33 chałupników, a wartość Leutmannsdorf wynosiła 2777 talarów i mieszkało w nim 21 kmieci oraz 41 chałupników. W obydwu wsiach mieszkało po 7 rzemieślników[8]. Wsie rozwijały się jednak odmiennymi drogami. Kratzbach przekształcił się z czasem w rodzaj przedmieścia Chełmska Śląskiego, zaś Leutmannsdorf pozostawał wsią rolniczą, bardziej związaną z Jawiszowem[8].
Lata międzywojenne edytuj
Olszyny powstały z połączenia dwóch gmin Kratzbach i Leuthmannsdorf w 1929 r. Nową gminę nazwano Erlendorf[13] a po 1945 r. administracja polska wprowadziła nazwę Olszyny (niem. Erle = Olsza).
Położenie edytuj
Leży w Kotlinie Kamiennogórskiej (Kotlinie Krzeszowskiej). Przez miejscowość przepływa rzeka Zadrna, dopływ Bobru.
Podział administracyjny edytuj
W latach 1957–1961 w granicach osiedla Chełmsko Śląskie[14][15].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 871 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Zygmunt Sarnecki, Bohdan Szarek, Kotlina Kamiennogórska. Przewodnik turystyczny, Wydawnictwo PTTK KRAJ, Warszawa 1994, str.146 ISBN 83-7005-362-9
- ↑ Marcin Papaj, Piotr Pietrzak, Kamienna Góra i okolice. Miasto oraz Gmina Kamienna Góra. Przewodnik turystyczny, Wydawca: Wydawnictwo Turystyczne PLAN we współpracy z Urzędem Miasta oraz Urzędem Gminy Kamienna Góra, wydanie I 2007 r., str. 54 ISBN 978-83-60975-25-1
- ↑ Dokument praski, 1086.
- ↑ Lubawka monografia historyczna miasta, Elżbieta Deptuła i inni, Urząd Miasta i Gminy w Lubawce, 1991.
- ↑ Dokument fundacyjny lasu Grissobor dla benedyktynów, Wrocław, 8 maja 1242 (łac.).
- ↑ a b c d e f g h i j Staffa Marek, Mazurski Krzysztof Radosław, Czerwiński Janusz, Pisarski Grzegorz, Potocki Jacek: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 8: Kotlina Kamiennogórska, Wzgórza Bramy Lubawskiej, Zawory. Wrocław: Wydawnictwo I-Bis, 1997, s. 264-267. ISBN 83-85773-23-1. (pol.).
- ↑ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) Schömberg 5362 (3131), Reichsamt für Landesaufnahme, 1886.
- ↑ Dokument zakupu włości benedyktynów z Grizow, Jelenia Góra 1289 (łac.).
- ↑ Dokument fundacyjny Krzeszowa dla cystersów, Krzeszów 1292 (łac.).
- ↑ Dorota Kudera, Krzeszów, Piechowice: Wydawnictwo Leumann-Polska, 1997, ISBN 83-85716-07-06 (pol.).
- ↑ Zob. territorial.de
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 8, poz. 31
- ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 54, poz. 306