Płoczyniec

Płoczyniec
	; Brasenia schreberi
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	grzybieniopodobne
Rząd	grzybieniowce
Rodzina	pływcowate
Rodzaj	płoczyniec; Brasenia Schreb.
	Nazwa systematyczna
	Brasenia schreberi J.F.Gmel.; Systema Naturae ed. 13, 1 1791
	Multimedia w Wikimedia Commons

Płoczyniec (Brasenia Schreb.) – monotypowy rodzaj zawierający współcześnie tylko jeden gatunek – Brasenia schreberi J.F.Gmel. (Systema Naturae ed. 13, 1 1791). Roślina wodna o zasięgu obejmującym rozległe obszary w strefie klimatu umiarkowanego, zwłaszcza na półkuli północnej, poza tym notowany na terenach wyżej położonych w strefie międzyzwrotnikowej. Wszędzie jest jednak rośliną znaną ze stosunkowo nielicznych stanowisk^[3]. Nie występuje w ogóle w naturze w zachodniej części Azji oraz w Europie^[4], skąd jednak roślina znana jest z wielu stanowisk z kopalnych flor trzeciorzędowych i plejstoceńskich (także z ziem polskich). Z nieznanych bliżej powodów płoczyniec ustąpił z kontynentu europejskiego ok. 115 tys. lat temu^[5].

Nazwa rodzajowa upamiętnia Christopha Brasena, misjonarza z Moraw, badacza i kolekcjonera roślin z Grenlandii i Labradoru^[6].

Gatunek bez większego znaczenia ekonomicznego^[3]. Bywa uprawiany w Azji Wschodniej jako warzywo. Śluz wydzielany na zanurzonych organach tego gatunku ma potencjalnie zastosowanie do kontroli rozwoju glonów i bakterii w stawach^[7].

Morfologia edytuj

Pokrój: Roślina przypomina wodne rośliny z rodziny grzybieniowatych (do tej rodziny dawniej też była zaliczana). Młode rośliny są mocno śluzowate^[6], śluzem okryte są też podwodne części dojrzałych roślin^[3].
Kłącze: Mięsiste, rosnące na dnie zbiornika^[3].
Liście: Skrętoległe^[3]. Wszystkie pływające (tylko siewki mają młode liście zanurzone^[3]), długoogonkowe. Tarczowate, eliptyczne, z ogonkami kończącymi się pośrodku całobrzegiej blaszki. Blaszka osiąga rozmiary 3,5-13,5 × 2-8 cm^[6].
Kwiaty: Długoogonkowe i niepozorne (do 2 cm średnicy). Zewnętrzny okółek ciemnopurpurowego okwiatu składa się z trzech wąskojajowatych listków, wewnętrznym tworzą także trzy nieco dłuższe i węższe, wąskopodługowate płatki. Pręciki liczne od 18 do 36, czasem nawet ponad 50. Wytwarzają wielkie ilości pyłku. Słupków jest od 4 do 18, są jednokomorowe i zawierają po dwa, czasem jeden zalążek^[6].
Owoce: Mniej lub bardziej wrzecionowate, o długości 6–10 mm. Zawierają 1–2 jajowate nasiona o długości 2–4 mm^[6].

Biologia i ekologia edytuj

Bylina zasiedlająca wody stojące i wolno płynące, głównie jeziora oligo- i mezotroficzne na wysokości do 2000 m n.p.m. Kwitnienie następuje późną wiosną i wczesnym latem. Płoczyniec jest rośliną wiatropylną^[6].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj w ramach rodziny pływcowate (Cabombaceae) wchodzi w skład rzędu grzybieniowców (Nympheales), stanowiącego jedną z najstarszych linii rozwojowych okrytonasiennych^[2].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Christopher D.K. Cook i in.: Water plants of the world. Hague: Dr. W. Junk b,v, Publishers, 1974, s. 168.
↑ Brasenia. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).
↑ Andrzej Środoń. Dlaczego Brasenia nie rośnie dziś w Polsce?. „Wiadomości Botaniczne”. 31, 3: 181-184, 1987.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Brasenia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).
↑ Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 90. ISBN 978-1842466346.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).

[cook-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Christopher D.K. Cook i in.: Water plants of the world. Hague: Dr. W. Junk b,v, Publishers, 1974, s. 168.

[china-4] Brasenia. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).

[5] Andrzej Środoń. Dlaczego Brasenia nie rośnie dziś w Polsce?. „Wiadomości Botaniczne”. 31, 3: 181-184, 1987.

[america-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Brasenia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).

[maarten-7] Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 90. ISBN 978-1842466346.

[3]

[4]

[5]

[1]

[2]

[6]

[7]