Pchła psia (Ctenocephalides canis) – owad z rodziny Pulicidae. Pasożyt zewnętrzny psa (Canis familiaris). Oprócz psa głównymi żywicielami są: lis (Vulpes vulpes), wilk szary (Canis lupus)[1]. Dodatkowo pchła ta może pasożytować na człowieku[2], kocie, tchórzu, szczurze wędrownym (Rattus norvegicus) oraz na innych ssakach[3]. Jest pasożytem kosmopolitycznym.

Pchła psia
Ctenocephalides canis
(Curtis, 1826)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

uskrzydlone

Rząd

pchły

Rodzina

Pulicidae

Rodzaj

Ctenocephalides

Gatunek

pchła psia

Synonimy
  • Pulex canis[1]
  • Pulex martis[1]
  • Ctenocephalus novemdentatus[1]

Samiec C. canis osiąga wielkość 1,5–2,2 mm długości[4], samica jest większa i mierzy 2,8–3 mm długości[4]. Na głowie i przedtułowiu występują regularnie rozmieszczone szczecinki w postaci tak zwanych grzebieni lub grzebyków (ctenidium)[5]. Dorosłe osobniki są barwy jasnoczerwono-brunatnej[6].

Rozwój

edytuj

Jest podobny do pchły ludzkiej. Zapłodnione samice po napiciu się krwi składają jaja. Jednorazowo 3–5 jaj, w ciągu życia około 400 sztuk[5] najczęściej w legowisko zwierzęcia. U zwierząt chorych, mocno opadniętych, gdy występuje łuszczenie się naskórka jaja mogą być składane bezpośrednio na skórze, gdzie również mogą się rozwijać larwy[4]. Jaja mają kształt elipsoidalny, są barwy białawej o długości 0,5 mm[5]. Po kilku dniach wykluwają się larwy, które są beznogie, posiadają aparat gębowy typu gryzącego i poruszają się ruchem robakowatym[5]. Odżywiają się ekskrementami i resztkami organicznymi. Po dwukrotnym linieniu następuje przepoczwarczenie w imago w luźnym oprzędzie zmieszanym z ziarnami kurzu. Dorosła pchła jest w stanie przeżyć do 18 miesięcy bez pobierania pokarmu[5].

Chorobotwórczość

edytuj

Pchła psia może przenosić zarazki dżumy[4][5], duru endemicznego[4]. Jest również żywicielem pośrednim tasiemca psiego (Dipylidium caninum)[4][5] oraz Hymenolepis diminuta[5]. Dodatkowo jest wektorem larw nicieni Dirofilaria immitis[1].

Inwazja pcheł (aphanipterosis)[7], zwana też czasami ktenocefalidozą psów[8], powoduje u opadniętych zwierząt niepokój oraz świąd, który jest spowodowany drażniącą wydzieliną wsączaną do ranki wraz ze śliną[4]. Zwierzęta ocierają się o różne przedmioty oraz drapią. Na skórze mogą się pojawiać zmiany wtórne.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Atlas pasożytów człowieka. Lublin: Koliber, 2005, s. 164. ISBN 83-921869-6-6.
  2. Nasze zwierzęta, s.264
  3. Owady, s.414
  4. a b c d e f g Parazytologia weterynaryjna tom II, s.86
  5. a b c d e f g h Emilia Andrzejewska-Golec: Materiały do ćwiczeń z parazytologii dla studentów farmacji. Łódź: Uniwersytet Medyczny : na zlec. Senackiej Komisji ds. Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego, 2004, s. 103. ISBN 83-88940-22-8.
  6. Stanisław Patyk: Choroby inwazyjne zwierząt domowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1978, s. 148.
  7. Stefan Furmaga: Choroby pasożytnicze zwierząt domowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1985, s. 392. ISBN 83-09-00671-3.
  8. Stanisław Patyk: Choroby inwazyjne zwierząt domowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1978, s. 147.

Bibliografia

edytuj
  • Władysław Strojny, 1981, Nasze zwierzęta, Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, ISBN 83-09-00045-6
  • Stefański W., Parazytologia weterynaryjna tom II, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1970
  • Sandner Henryk, Owady, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1976