Perukarz białorzytny
Perukarz białorzytny[3] (Goodfellowia miranda) – gatunek ptaka z rodziny szpakowatych (Sturnidae). Ptak ten występuje w Azji Południowo-Wschodniej, nie jest zagrożony wyginięciem.
| Goodfellowia miranda[1] | |||
| E. Hartert, 1903 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Goodfellowia | ||
| Gatunek |
perukarz białorzytny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Zasięg występowania edytuj
Perukarz białorzytny zamieszkuje góry północno-środkowego i południowego Mindanao (włącznie z Daggayan, Kitanglad i Apo)[4], wyspy należącej do Filipin[5][6][7].
Taksonomia edytuj
Gatunek i rodzaj po raz pierwszy opisany przez niemieckiego ornitologa Ernsta Harterta w 1903 roku[8] na łamach czasopisma Bulletin of the British Ornithologists’ Club. Jako miejsce typowe holotypu (samiec) autor wskazał stratowulkan Apo na Mindanao[8]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Goodfellowia[3][9], choć niektóre ujęcia systematyczne umieszczają tego ptaka w rodzaju Basilornis[3][5]. Takson monotypowy[6][5].
Nazwa rodzajowa honoruje Waltera Goodfellowa (1866–1953), angielskiego podróżnika, ornitologa, kolekcjonera z Kolumbii, Ekwadoru, Nowej Gwinei, Filipin i Tajwanu[10]. Epitet gatunkowy pochodzi od łacińskiego mirandus „wspaniały, osobliwy”, od mirari „dziwić się”, od mirus „niezwykły”[11].
Morfologia edytuj
Długość ciała 30 cm, masa ciała 110 g[5]. Szczegółowe wymiary podane przez Ernsta Harterta: długość skrzydła 120–124 mm, zewnętrzne sterówki 68 mm, odsłonięta część dzioba 17 mm, skok 33 mm[8]. Charakterystyczny ptak z piórami na głowie tworzącymi grzebień, skompresowane na czubku głowy wzdłuż linii środkowej, rozciągające się jak krótki pióropusz. Wokół oczu nagie, rozciągające się do policzków żółte łaty skóry, ogon długi i stopniowany. Upierzenie w większości czarne z błyszczącymi niebiesko-czarnymi końcówkami piór, na dolnej części pleców białe. Skrzydła ciemnoczekoladowo-brązowe, ogon czarniawo-brązowy. Tęczówka koloru żółtego do brązowego, dziób żółtawy, nogi oliwkowo-żółte. Brak dymorfizmu płciowego[5]. Osobniki młodociane podobne do dorosłych, ale upierzenie nie jest błyszczące i końcówki piór koloru płowego[5].
Głos edytuj
Odzywa się serią metalicznych, dzwoniących nut połączonych z kłapaniem i bulgoczącymi, piskliwymi dźwiękami brzmiącymi jak odgłos otwierania zardzewiałej bramy[5][12].
Ekologia edytuj
Perukarz białorzytny jest prawdopodobnie gatunkiem osiadłym, zamieszkującym las i skraj lasu do wysokości 1250 m n.p.m.[5][12] Występuje pojedynczo, w parach lub w małych grupach[5]. Żywi się głównie owocami i owadami[5].
Znaleziono dwa gniazda, po jednym w lutym i w lipcu; ptak z powiększonymi gonadami obserwowany w lutym[5]. Oba gniazda znajdowały się w starej dziupli po dzięciole (Picidae); jedna z dziupli znajdowała się 15 m nad ziemią i zawierała gniazdo zbudowane z gałązek i liści[5]. Brak innych informacji na temat zniesionych jaj, okresu inkubacji i wychowu młodych.
Status i zagrożenia edytuj
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii NT (ang. Near Threatened – „bliski zagrożenia”)[2]. Ptak ten ma ograniczony zasięg – jest endemiczny dla Mindanao[12]. Często w niektórych miejscach gatunek ten ma bardzo mały i fragmentaryczny zasięg, i znany jest tylko z kilku stanowisk[2]. Obecnie jego siedliska są w miarę bezpieczne, ponieważ teren, który zasiedla, jest w znacznym stopniu niedostępny[5]. Jednak każdy wzrost aktywności ludzkiej w pobliżu siedlisk tego ptaka może mieć poważny i negatywny wpływ na jego populację[2][5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Basilornis mirandus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2016-04-11] (ang.).
- ↑ a b c d BirdLife International, Goodfellowia miranda, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2015-4 [dostęp 2016-04-11] (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Mainatinae Lesson, 1831 - gwarki (wersja: 2020-11-17). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-23].
- ↑ A.T. Peterson, T. Brooks, A. Gamauf, J.C.T. Gonzalez, N.A.D. Mallari, G. Dutson, S.E. Bush, D.H. Clayton, R. Fernandez. The Avifauna of Mt. Kitanglad, Bukidnon Province, Mindanao, Philippines. „Fieldiana Zoology”. New Series. 114, s. 23, 2008. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n A. Craig, C. Feare: Apo Myna (Basilornis mirandus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Nuthatches, Wallcreeper, treecreepers, mockingbirds, starlings, oxpeckers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-23]. (ang.).
- ↑ D. Amadon: Family Sturnidae. W: E. Mayr, J.C. Greenway, Jr: Check-list of birds of the world. Cz. 15. Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology, 1962, s. 116. (ang.).
- ↑ a b c E. Hartert. Goodfellowia, gen. nov. Sturnidarum. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 14, s. 11, 1903. (ang.).
- ↑ J.H. Boyd III: Sturnidae: Starlings, Mynas. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux 3.05 Introduction [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2016-04-11]. (ang.).
- ↑ Goodfellowia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
- ↑ Miranda, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
- ↑ a b c P. Benstead, J. Gilroy, N. Khwaja: Apo Myna Basilornis mirandus. BirdLife International. [dostęp 2016-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-13)].
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).