Wikipedia

Pociąg, pejzaż z pociągiem towarowym (obraz Stanisława Masłowskiego)

Pociąg – akwarela polskiego malarza Stanisława Masłowskiego (1853–1926) z około 1890 roku, znajdująca się (2022) w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, opatrzona u dołu po lewej sygnaturą: „1890, St. Masłowski, Łosijówka”[4][5][6].

Pociąg (pejzaż z pociągiem towarowym)
Ilustracja
Krajobraz wiejski z widokiem na pociąg towarowy, fot. Pracownia Fotograficzna Muzeum Narodowego w Warszawie
Autor

Stanisław Masłowski (1853–1926)

Rodzaj

pejzaż

Data powstania

około 1890[1]

Medium

akwarela/tektura

Wymiary

9,8 × 24,8 cm (w świetle passe-partout)[2]

Miejsce przechowywania
Miejscowość

Warszawa

Lokalizacja

Muzeum Narodowe w Warszawie (numer identyfikacyjny Rys.Pol.14311 MNW)[3]

Opis edytuj

Namalowana w plenerze akwarela przedstawia rozległy, letni, w Polsce – zapewne lipcowy, wielobarwny krajobraz pól uprawnych przedzielonych po prawej stronie falistymi, szaro-zielonymi i białymi pasami drogi gruntowej. Letnią porę roku sugeruje szaro-słomkowy pas zboża po lewej i częściowo po prawej. Na dalszym planie, w głębi, zaznaczono poziomą linię szlaku kolejowego z szeregiem słupów telegraficznych/telefonicznych, z pociągiem napędzanym lokomotywą parową, z widocznym jedynie jej zadaszeniem i kominami i charakterystycznym białym obłoczkiem pary z lewej. U zbiegu drogi ze szlakiem kolejowym naszkicowano po prawej figurę ludzką (w kobiecym ubiorze?). Na jasnoszarym niebie zaznaczono malownicze, obfitujące w cumulusy, zachmurzenie.

Całość obrazu utrzymana jest w ciepłej, kremowej i jasnozielonej tonacji. Z lewej, u dołu znajduje się sygnatura postawiona ołówkiem co najmniej trzydzieści lat po jego powstaniu. Z tego względu data jego powstania jest niepewna[7]

Na omawianym pejzażu z pociągiem towarowym, malowanym ze znaczną swobodą pędzla, graniczącą z nonszalancją, ukazano fragment częstego w Polsce w XIX i XX stuleciu, ale rzadko spotykanego w wieku XXI (z wielu zbieżnych przyczyn: rozdrobnienie upraw, nieutwardzona droga gruntowa, pociąg-retro...- chyba że jeszcze w okolicach Wolsztyna, albo Chabówki)[8] – nizinnego, równinnego krajobrazu „szachownicy pól”. Mimo to, może być on sugestywny i pociągający dla ludzi typu „turystycznych włóczęgów”, ludzi „starszej daty”, przewodników turystycznych, krajoznawców często kontaktujących się z przyrodą, a szczególnie, stałych mieszkańców wsi.

Omawiana akwarela jest reprezentatywna dla okresu twórczości malarza z lat 1884–1890 – okresu realizmu, czasów 'Wędrowca' i wczesnego pleneru, kiedy to – według jego syna historyka sztuki – [...] Masłowski „wszedł w nową fazę twórczości i w nowe środowisko sztuki” [...] nawiązując bliskie kontakty koleżeńskie z grupą malarzy i pisarzy związaną z tym czasopismem – z A. Gierymskim i A. Sygietyńskim, z młodymi J. Pankiewiczem i W. Podkowińskim[9][10].

Wymienione wyżej lata, obfitowały u autora niniejszego obrazu w ważkie innowacje malarskie. Masłowski bowiem – jak to podkreślał Henryk Piątkowski (1909) – [...] „jeden z pierwszych w malarstwie polskim wprowadził zupełną bezpośredniość wrażeń z natury. Cała jego młodzieńcza twórczość to fragmenty wyrwane gorąco z przyrody. Wśród pokolenia artystów, do których należał, stoi on na pierwszym planie, nie znika jak tylu innych w cieniu Chełmońskiego, lecz coraz bardziej rozszerza swą własną ścieżkę twórczości”[11]

Wspomniane innowacje w twórczości artysty, zostały określone jako „nowe malarstwo natury”, [...] „malarstwo oryginalnego, młodzieńczo bezpośredniego, subtelnego w skromnej kolorystycznej gamie ‘wrażeniowego’ realizmu” [...][12] Prezentowany tu pejzaż z pociągiem, jest jednym z dokumentów tego najwcześniejszego pleneru ochrzczonych później mianem 'japońszczyzny'. Do tych „dokumentów” – prócz niego – syn artysty, historyk sztuki, Maciej Masłowski zaliczał również 'Lasek' i 'Moczary' (z dawnej kolekcji Feliksa Manggha-Jasieńskiego) – małe pejzaże akwarelowe ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, a ponadto ‘Łubin z wiatrakiem’ – ze zbiorów rodziny[13].

Wspomniane obrazy (prócz innych, niewymienionych) – według Tadeusza Dobrowolskiego (1960) – świadczą o niezwykle silnym „odczuciu charakteru ziemi polskiej, szczególnie Mazowsza, umiejętności odszukania w przeciętnym, najzwyklejszym motywie cech ogólnych, istotnych dla płaskiego, pozornie jednostajnego krajobrazu, w związku z czym proste, do kilku głównych elementów sprowadzone pejzaże artysty urastały do rangi żywych, syntetycznych niezmiernie trafnych formuł przedstawienia.”[14]

Dane uzupełniające edytuj

Omawiana akwarela była reprodukowana barwnie w:

Obraz – zanim został zakupiony przez Muzeum – przez wiele lat dekorował mieszkanie syna artysty[15].

Literatura edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Tak datował ten obraz syn artysty, historyk sztuki, Maciej Masłowski, zaznaczając, że data jego powstania jest niepewna, a sygnatura została przez autora postawiona w latach dwudziestych XX stulecia – zob.: Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, oprac. Maciej Masłowski, Wrocław, 1957, wyd. „Ossolineum”, s.112,przypis 27. Na takiej samej podstawie można kwestionować miejscowość na sygnaturze. Po kilkudziesięciu latach pamięć mogła bowiem zawodzić artystę.
  2. ↑ https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/766379 (dostęp: pon, 31 paź 2022).
  3. ↑ Ibid.
  4. ↑ Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, op.cit., s. 112 (por. zdjęcie).
  5. ↑ W katalogu Muzeum Narodowego w Warszawie akwarelę zatytułowano: „Pejzaż z pociągiem towarowym w Łosiówce k. Winnicy”, a sygnaturę określono jako: „1890. St masłowski|Łosiówka” – https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/766379 (dostęp: pon, 31 paź 2022).
  6. ↑ Syn artysty, historyk sztuki, Maciej Masłowski datował ten obraz na około 1890 roku, zaznaczając, że data jego powstania jest niepewna, a sygnatura została przez autora postawiona w latach dwudziestych XX stulecia – zob.: Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, oprac. Maciej Masłowski, Wrocław, 1957, wyd. „Ossolineum”, s.112,przypis 27. Na takiej samej podstawie można kwestionować miejscowość na sygnaturze. Po kilkudziesięciu latach pamięć mogła bowiem zawodzić artystę.
  7. ↑ Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, op.cit., s. 112.
  8. ↑ Por.: Parowóz Ty2-911 Chabówka Pociąg retro – https://www.youtube.com/watch?v=mGVIEsZaI6o, „Parowozy 2016” https://www.youtube.com/watch?v=LRa0kZVCY6E.
  9. ↑ Zob.: Masłowski Stanisław (1853–1926) – hasło w: Polski Słownik Biograficzny, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk, 1975, wyd. „Ossolineum”, tom XX/1, zesz.84, s. 130.
  10. ↑ Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, oprac. Maciej Masłowski, Wrocław, 1957, wyd. „Ossolineum”, s. 103 i nast.
  11. ↑ Henryk Piątkowski: Stanisław Masłowski, sylweta artysty, „Tygodnik Illustrowany”, 1909, nr 47, s. 961.
  12. ↑ Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, oprac. Maciej Masłowski, Wrocław, 1957, wyd. „Ossolineum”, s. 111, 112.
  13. ↑ Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości..., ibid.
  14. ↑ Tadeusz Dobrowolski: Nowoczesne malarstwo polskie, t. II, Wrocław – Kraków, 1960, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, s. 274–275.
  15. ↑ Stanisław Masłowski – Materiały do życiorysu i twórczości, op.cit., s. 112, przypis 27.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pociąg,_pejzaż_z_pociągiem_towarowym_(obraz_Stanisława_Masłowskiego)&oldid=71477729”