Poczet królów i książąt polskich
 |
Ten artykuł od 2024-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Poczet królów i książąt polskich – cykl rysunków Jana Matejki z lat 1890–1892, przedstawiający 44 królów i książąt polskich, w tym cztery księżne i królowe (Dobrawę, Ryksę, Jadwigę i Annę Jagiellonkę).
Historia edytuj
Poczet Matejki był kolejnym chronologicznie namalowanym pocztem królów polskich. Wcześniej dzieła o tej tematyce stworzyli także inni malarze: w latach 1768–1771 Marcello Bacciarelli, a później także Aleksander Lesser oraz Ksawery Pillati.
Artysta początkowo rozważał stworzenie ilustrowanej historii Polski, ale zdecydował się na wariant łatwiejszy, ograniczony do życiorysów królów i książąt polskich, które napisał Stanisław Smolka. Pierwsza edycja cyklu została wydana przez wiedeńskiego księgarza i drukarza Maurycego Perlesa.
Rysunki Matejki od wydawcy odkupił w 1916 r. znany kolekcjoner dzieł sztuki i filantrop Bolesław Orzechowicz i podobnie jak inne swoje zbiory, podarował je Muzeum Narodowemu we Lwowie. Po II wojnie światowej wraz z innymi zbiorami lwowskimi przekazane zostały Muzeum Narodowemu we Wrocławiu. Tam znajdują się obecnie, ale prezentowane są tylko okresowo, co kilka lat ze względu na fakt, że jako wykonane ołówkiem na papierze są podatne na zniszczenie i szkodzi im światło[1][2].
Opis edytuj
Wizerunki Matejko wykonał czarno–białe, stosując swobodny rysunek ołówkiem i umiejętnie wykorzystując ziarnistość tworzywa (papieru). Nosił się z zamiarem wykonania wersji barwnej Pocztu, czego jednak nie zrealizował. Wersję taką stworzyli po jego śmierci jego uczniowie – Leonard Stroynowski i Zygmunt Papieski. Sylwetkom władców twórca nadał sugestywne cechy charakterologiczne stanowiące o ich rozpoznawalności dla potomnych. W wykonanych przedstawieniach dodatkowo zawarł bogatą symbolikę w sztafażu, rekwizytach, atrybutach, szczegółach ubioru i wyglądzie poszczególnych postaci, co w pełni zostało odczytane dopiero współcześnie[3].
W 1961 r. rysunki Matejki ukazały się po raz pierwszy jako album w wersji kolorowej. Pokolorował je Adam Stalony-Dobrzański przy współpracy Nikodema Pułki i Jerzego Skąpskiego[4].
Według Marii Szypowskiej jest to najpopularniejsze dzieło Jana Matejki, reprodukowane w milionach egzemplarzy[5]. Szymon Kobyliński wyraził pogląd, że we wcześniejszym portretowaniu władców ani Bacciarellli, ani Lesser nie zapanowali tak nad wyobraźnią rodaków, jak Matejko, gdy stworzył własną – i odtąd ogólnonarodową – wizję ilustrowanego zbioru władców Polski[6].
Galeria rysunków Jana Matejki edytuj
.jpg)
.jpg)
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Poczet królów polskich Matejki w Muzeum Narodowym. Zobaczcie, jak malował władców artysta [online], Wroclaw.pl, 5 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-05] (pol.).
- ↑ Sekrety władców. Poczet królów polskich Matejki [online], Wroclaw.pl, 5 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-05] (pol.).
- ↑ Por. Szymon Kobyliński, dz. cyt. w bibliografii.
- ↑ Stanisław Grodziski, Adam Stalony-Dobrzański, Poczet królów polskich według Jana Matejki, Jan Skarbowski (red.), Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, 1961.
- ↑ Maria Szypowska: Jan Matejko wszystkim znany. Fundacja Artibus-Wurlitzer/Wyd. Domu Słowa Polskiego, s. 357–359.
- ↑ Sz. Kobyliński: Tajemnice „Pocztu” Matejki, wstęp.
Bibliografia edytuj
- Szymon Kobyliński: Tajemnice „Pocztu” Matejki. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08586-9.
Linki zewnętrzne edytuj
- Poczet królów i książąt polskich, Pinakoteka
- POCZET KRÓLÓW I KSIĄŻĄT POLSKICH JANA MATEJKI, Piotr Łukaszewicz