Poczet królów i książąt polskich
Poczet królów i książąt polskich (także Poczet królów Jana Matejki, Poczet Matejki) – cykl rysunków autorstwa Jana Matejki z lat 1890 – 1892, przedstawiający 44 królów i książąt polskich, w tym cztery księżne i królowe (Dobrawę Przemyślidkę, Rychezę Lotaryńską, Jadwigę Andegaweńską i Annę Jagiellonkę).

Historia
edytujPoczet autorstwa Jana Matejki był kolejnym chronologicznie namalowanym pocztem królów polskich. Wcześniej dzieła o tej tematyce stworzyli także inni malarze: w latach 1768 – 1771 Marcello Bacciarelli, a później także Aleksander Lesser oraz Ksawery Pillati.
Artysta początkowo rozważał stworzenie ilustrowanej historii Polski, ale zdecydował się na wariant łatwiejszy, ograniczony do życiorysów królów i książąt polskich, które napisał Stanisław Smolka. Pierwsza edycja cyklu została wydana przez księgarza i drukarza z Wiednia Maurycego Perlesa.
W 1916 roku rysunki autorstwa Jana Matejki od wydawcy odkupił znany kolekcjoner dzieł sztuki i filantrop Bolesław Orzechowicz, i podobnie jak inne swoje zbiory, podarował je Muzeum Narodowemu we Lwowie. Po II wojnie światowej, wraz z innymi zbiorami lwowskimi, przekazane zostały Muzeum Narodowemu we Wrocławiu. Tam znajdują się obecnie, ale prezentowane są tylko okresowo, co kilka lat ze względu na fakt, że jako wykonane ołówkiem na papierze są podatne na zniszczenie i szkodzi im światło[1][2].
Opis
edytujWizerunki Jan Matejko wykonał czarno–białe, stosując swobodny rysunek wykonany przy użyciu ołówka i umiejętnie wykorzystując ziarnistość tworzywa (papieru). Nosił się z zamiarem wykonania wersji barwnej Pocztu, czego jednak nie zrealizował. Wersję taką stworzyli po jego śmierci jego uczniowie – Leonard Stroynowski i Zygmunt Papieski. Sylwetkom władców twórca nadał sugestywne cechy charakterologiczne stanowiące o ich rozpoznawalności dla potomnych. W wykonanych przedstawieniach dodatkowo zawarł bogatą symbolikę w sztafażu, rekwizytach, atrybutach, szczegółach ubioru i wyglądzie poszczególnych postaci, co w pełni zostało odczytane dopiero współcześnie[3].
W 1961 roku rysunki autorstwa Jana Matejki ukazały się po raz pierwszy jako album w wersji kolorowej. Pokolorował je Adam Stalony-Dobrzański przy współpracy Nikodema Pułki i Jerzego Skąpskiego[4].
Według Marii Szypowskiej jest to najpopularniejsze dzieło autorstwa Jana Matejki, reprodukowane w milionach egzemplarzy[5]. Szymon Kobyliński wyraził pogląd mówiący o tym, że we wcześniejszym portretowaniu władców ani Marcello Bacciarelli, ani Aleksander Lesser nie zapanowali tak nad wyobraźnią rodaków, jak Jan Matejko, gdy stworzył własną – i odtąd ogólnonarodową – wizję ilustrowanego zbioru władców Polski[6].
Galeria rysunków autorstwa Jana Matejki
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Poczet królów polskich Matejki w Muzeum Narodowym. Zobaczcie, jak malował władców artysta [online], Wroclaw.pl, 5 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-05] (pol.).
- ↑ Sekrety władców. Poczet królów polskich Matejki [online], Wroclaw.pl, 5 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-05] (pol.).
- ↑ Por. Szymon Kobyliński, dz. cyt. w bibliografii.
- ↑ Stanisław Grodziski , Adam Stalony-Dobrzański , Poczet królów polskich według Jana Matejki, Jan Skarbowski (red.), Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, 1961 .
- ↑ Maria Szypowska: Jan Matejko wszystkim znany. Fundacja Artibus-Wurlitzer/Wyd. Domu Słowa Polskiego, s. 357–359.
- ↑ Sz. Kobyliński: Tajemnice „Pocztu” Matejki, wstęp.
Bibliografia
edytuj- Szymon Kobyliński: Tajemnice „Pocztu” Matejki. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08586-9.
Linki zewnętrzne
edytuj- Poczet królów i książąt polskich, Pinakoteka
- POCZET KRÓLÓW I KSIĄŻĄT POLSKICH JANA MATEJKI, Piotr Łukaszewicz