Poczet królów i książąt polskich

Ten artykuł od 2024-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Poczet królów i książąt polskich (także Poczet królów Jana Matejki, Poczet Matejki) – cykl rysunków autorstwa Jana Matejki z lat 1890 – 1892, przedstawiający 44 królów i książąt polskich, w tym cztery księżne i królowe (Dobrawę Przemyślidkę, Rychezę Lotaryńską, Jadwigę Andegaweńską i Annę Jagiellonkę).

Historia

Osobne artykuły: Poczet królów polskich (Bacciarelli), Wizerunki królów polskich i Wizerunki książąt i królów polskich.

Poczet autorstwa Jana Matejki był kolejnym chronologicznie namalowanym pocztem królów polskich. Wcześniej dzieła o tej tematyce stworzyli także inni malarze: w latach 1768 – 1771 Marcello Bacciarelli, a później także Aleksander Lesser oraz Ksawery Pillati.

Artysta początkowo rozważał stworzenie ilustrowanej historii Polski, ale zdecydował się na wariant łatwiejszy, ograniczony do życiorysów królów i książąt polskich, które napisał Stanisław Smolka. Pierwsza edycja cyklu została wydana przez księgarza i drukarza z Wiednia Maurycego Perlesa.

W 1916 roku rysunki autorstwa Jana Matejki od wydawcy odkupił znany kolekcjoner dzieł sztuki i filantrop Bolesław Orzechowicz, i podobnie jak inne swoje zbiory, podarował je Muzeum Narodowemu we Lwowie. Po II wojnie światowej, wraz z innymi zbiorami lwowskimi, przekazane zostały Muzeum Narodowemu we Wrocławiu. Tam znajdują się obecnie, ale prezentowane są tylko okresowo, co kilka lat ze względu na fakt, że jako wykonane ołówkiem na papierze są podatne na zniszczenie i szkodzi im światło^[1]^[2].

Opis

Wizerunki Jan Matejko wykonał czarno–białe, stosując swobodny rysunek wykonany przy użyciu ołówka i umiejętnie wykorzystując ziarnistość tworzywa (papieru). Nosił się z zamiarem wykonania wersji barwnej Pocztu, czego jednak nie zrealizował. Wersję taką stworzyli po jego śmierci jego uczniowie – Leonard Stroynowski i Zygmunt Papieski. Sylwetkom władców twórca nadał sugestywne cechy charakterologiczne stanowiące o ich rozpoznawalności dla potomnych. W wykonanych przedstawieniach dodatkowo zawarł bogatą symbolikę w sztafażu, rekwizytach, atrybutach, szczegółach ubioru i wyglądzie poszczególnych postaci, co w pełni zostało odczytane dopiero współcześnie^[3].

W 1961 roku rysunki autorstwa Jana Matejki ukazały się po raz pierwszy jako album w wersji kolorowej. Pokolorował je Adam Stalony-Dobrzański przy współpracy Nikodema Pułki i Jerzego Skąpskiego^[4].

Według Marii Szypowskiej jest to najpopularniejsze dzieło autorstwa Jana Matejki, reprodukowane w milionach egzemplarzy^[5]. Szymon Kobyliński wyraził pogląd mówiący o tym, że we wcześniejszym portretowaniu władców ani Marcello Bacciarelli, ani Aleksander Lesser nie zapanowali tak nad wyobraźnią rodaków, jak Jan Matejko, gdy stworzył własną – i odtąd ogólnonarodową – wizję ilustrowanego zbioru władców Polski^[6].

Galeria rysunków autorstwa Jana Matejki

Rysunek autorstwa Jana Matejki	Wersja kolorowa autorstwa Leonarda Stroynowskiego i Zygmunta Papieskiego	Osoba
		Mieszko I
		Dobrawa Przemyślidka
		Bolesław I Chrobry
		Mieszko II Lambert
		Rycheza Lotaryńska
		Kazimierz I Odnowiciel
		Bolesław II Szczodry
		Władysław I Herman
		Bolesław III Krzywousty
		Władysław II Wygnaniec
		Bolesław IV Kędzierzawy
		Mieszko III Stary
		Kazimierz II Sprawiedliwy
		Leszek Biały
		Władysław III Laskonogi
		Konrad I mazowiecki
		Henryk I Brodaty
		Bolesław V Wstydliwy
		Leszek Czarny
		Przemysł II
		Wacław II
		Władysław I Łokietek
		Kazimierz III Wielki
		Ludwik Węgierski
		Jadwiga Andegaweńska
		Władysław II Jagiełło
		Władysław III Warneńczyk
		Kazimierz IV Jagiellończyk
		Jan I Olbracht
		Aleksander Jagiellończyk
		Zygmunt I Stary
		Zygmunt II August
		Henryk III Walezy
		Anna Jagiellonka
		Stefan Batory
		Zygmunt III Waza
		Władysław IV Waza
		Jan II Kazimierz Waza
		Michał Korybut Wiśniowiecki
		Jan III Sobieski
		August II Mocny
		Stanisław Leszczyński
		August III Sas
		Stanisław August Poniatowski

Zobacz też

Przypisy

↑ Poczet królów polskich Matejki w Muzeum Narodowym. Zobaczcie, jak malował władców artysta [online], Wroclaw.pl, 5 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-05] (pol.).
↑ Sekrety władców. Poczet królów polskich Matejki [online], Wroclaw.pl, 5 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-05] (pol.).
↑ Por. Szymon Kobyliński, dz. cyt. w bibliografii.
↑ StanisławS. Grodziski StanisławS., AdamA. Stalony-Dobrzański AdamA., Poczet królów polskich według Jana Matejki, JanJ. Skarbowski (red.), Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, 1961 .
↑ Maria Szypowska: Jan Matejko wszystkim znany. Fundacja Artibus-Wurlitzer/Wyd. Domu Słowa Polskiego, s. 357–359.
↑ Sz. Kobyliński: Tajemnice „Pocztu” Matejki, wstęp.

Bibliografia

Szymon Kobyliński: Tajemnice „Pocztu” Matejki. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08586-9.

Linki zewnętrzne

Poczet królów i książąt polskich, Pinakoteka
POCZET KRÓLÓW I KSIĄŻĄT POLSKICH JANA MATEJKI, Piotr Łukaszewicz

[1] Poczet królów polskich Matejki w Muzeum Narodowym. Zobaczcie, jak malował władców artysta [online], Wroclaw.pl, 5 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-05] (pol.).

[2] Sekrety władców. Poczet królów polskich Matejki [online], Wroclaw.pl, 5 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-05] (pol.).

[3] Por. Szymon Kobyliński, dz. cyt. w bibliografii.

[4] StanisławS. Grodziski StanisławS., AdamA. Stalony-Dobrzański AdamA., Poczet królów polskich według Jana Matejki, JanJ. Skarbowski (red.), Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, 1961 .

[5] Maria Szypowska: Jan Matejko wszystkim znany. Fundacja Artibus-Wurlitzer/Wyd. Domu Słowa Polskiego, s. 357–359.

[6] Sz. Kobyliński: Tajemnice „Pocztu” Matejki, wstęp.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]