Podlasko-Mazurska Brygada WOP
Podlasko-Mazurska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza (P-MB WOP) – zlikwidowana brygada Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę na granicy polsko-radzieckiej.
![]() Emblemat brygady | |
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie |
1976 |
Rozformowanie |
16 maja 1991 |
Nazwa wyróżniająca |
Podlasko-Mazurska |
Tradycje | |
Rodowód | |
Kontynuacja | |
Dowódcy | |
Pierwszy | |
Ostatni |
płk dypl. Józef Kosno |
Organizacja | |
Dyslokacja |
Białystok ul. Bema 100 |
Formacja |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujSformowana w 1976 na bazie 22 Białostockiego Oddziału WOP na podstawie zarządzenia MSW nr 05/org z 29 stycznia 1976. Sztab brygady stacjonował w Białymstoku, ul. Bema 100[1].
W 1987 uruchomiono Graniczną Placówkę Kontrolną Ogrodniki[2].
W 1989 od rozformowanej Nadbużańskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza przejęto lewy odcinek ze strażnicami: Janów Podlaski, Terespol, Sławatycze i granicznymi placówkami kontrolnymi: Terespol, Kukuryki)[2].
Ochraniała odcinek granicy państwowej w północno-wschodniej Polsce na odcinku od Węgorzewa do Sławatycz o długości 564,37 km[a][3].
Podlasko-Mazurska Brygada WOP funkcjonowała do 15 maja 1991.
Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Podlasko-Mazurską Brygadę WOP w Białymstoku istniejącą według etatu nr 44/0141 o stanie osobowym na okres „W” 1961 żołnierzy i 54 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 1235 żołnierzy i 57 pracowników cywilnych[4]. Na jej bazie powstał oddział Straży Granicznej: Podlaski Oddział Straży Granicznej w Białymstoku[5]. Oddziałowi została przydzielona nazwa związana z regionem, w którym działał[b][6]. Tym samym zarządzeniem rozwiązano Graniczną Placówkę Kontrolną Terespol[c][7].
Struktura organizacyjna
edytuj- Dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia[d]:
- Batalion odwodowy
- Trzynaście strażnic WOP
- Siedem granicznych placówek kontrolnych (GPK):
- W skład brygady wchodziło[8]:
- Dowództwo i oddziały przysztabowe
- 14 strażnic
- 3 graniczne placówki kontrolne.
31 grudnia 1990 brygada liczyła 1235 żołnierzy, w tym 766 służby zasadniczej i 57 pracowników cywilnych. Wśród nich było 160 oficerów, 237 chorążych, 75 podoficerów zawodowych i 766 żołnierzy służby zasadniczej, w tym 86 podoficerów i 680 szeregowych[e].
Dowództwo brygady
edytuj- Dowódca brygady – płk dypl. Józef Kosno
- Zastępca dowódcy brygady – Szef sztabu – ppłk Jan Fiedoruk
- Z-ca d-cy brygady – Szef Wydziału Zwiadu – płk dypl. Zdzisław Jakubiszyn
- Z-ca d-cy brygady – Szef Służb Technicznych i Zaopatrzenia – płk Henryk Bieniek.
- Stan na 1 stycznia 1991
Pododdziały graniczne P-MB WOP
edytuj- Strażnica WOP Węgorzewo – kpt. Henryk Baranowski (d-ca strażnicy)
- Strażnica WOP Banie Mazurskie – por. Jerzy Kośko (d-ca strażnicy)
- Strażnica WOP Gołdap – kpt. Stanisław Szostak (d-ca strażnicy)
- Strażnica WOP Rutka-Tartak – por. Stefan Majewski (d-ca strażnicy)
- Strażnica WOP Sejny – ppor. Sławomir Kurdziuk (d-ca strażnicy)
- Graniczna Placówka Kontrolna Ogrodniki – kpt. Tadeusz Moroz (d-ca GPK)
- Strażnica Odwodowa WOP Augustów – mjr Andrzej Piotrowski (d-ca strażnicy)
- Strażnica WOP Lipsk – kpt. Stanisław Chmielewski (d-ca strażnicy)
- Graniczna Placówka Kontrolna Kuźnica – mjr Edward Bednarczyk (d-ca GPK)
- Strażnica WOP Sokółka – mjr Bonifacy Skonieczny (d-ca strażnicy)
- Strażnica WOP Gródek – kpt. Aleksander Turczyński (d-ca strażnicy)
- Graniczna Placówka Kontrolna Siemianówka – kpt. Edward Łopata (d-ca GPK)
- Strażnica WOP Białowieża – mjr Stanisław Pacewicz (d-ca strażnicy)
- Strażnica WOP Czeremcha – por. Kazimierz Duda (d-ca strażnicy)
- Strażnica WOP Janów Podlaski – ppor. Janusz Wólczyński (d-ca strażnicy)
- Graniczna Placówka Kontrolna Terespol–Kukuryki – mjr Wiaczesław Dudzicz (d-ca GPK)
- Strażnica WOP Terespol – por. Paluch Kazimierz (Dowódca strażnicy)
- Strażnica WOP Sławatycze – kpt. Henryk Szarawarski (d-ca strażnicy).
- Stan na 1 stycznia 1991
Wydarzenia
edytuj- 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), cały wysiłek służb przede wszystkim strażnic i GPK, skierowano na ochronę granicy oraz utrzymanie porządku i bezpieczeństwa w strefie nadgranicznej, współpracując ściśle z organami milicji i Służby Bezpieczeństwa. W strażnicach normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Po wprowadzeniu ograniczeń w ruchu granicznym część niewykorzystanej kadry GPK przerzucono do strażnic w celu wspomożenia bezpośredniej ochrony granicy. Patrole wysyłane w teren zostały wzmocnione. Wyeliminowano służby składające się z jednego żołnierza. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną, sięgając niekiedy głębiej. Niektóre szlaki turystyczne zostały zamknięte, a ruch w strefie nadgranicznej został znacznie ograniczony. W stan gotowości były postawione wszystkie pododdziały odwodowe. Dla umocnienia bezpieczeństwa w strefie nadgranicznej organizowano stałe akcje penetracyjne terenu przez wszystkie służby, zwłaszcza lotne patrole na motocyklach lub samochodach osobowo-terenowych. Mimo utrudnionych warunków nie zaprzestano współpracy z ludnością pogranicza[9].
Sąsiednie brygady
edytuj- Kaszubska Brygada WOP ⇔ Nadbużańska Brygada WOP – 1976–30.09.1989
- Kaszubska Brygada WOP ⇔ Bieszczadzka Brygada WOP – 1.10.1989–15.05.1991.
Kadra brygady
edytuj- Dowódcy brygady
- płk Longin Wasilewicz
- płk Stanisław Kolanko
- płk dypl. Józef Kosno (16.07.1986–15.05.1991)[10].
- Kierownicy sekcji KRG[11]
- ppłk Zdzisław Powojewski
- ppłk Bolesław Karpiuk
- ppłk Marek Kijewski.
Przekształcenia
edytuj6 Oddział Ochrony Pogranicza → 6 Białostocki Oddział WOP → 11 Brygada Ochrony Pogranicza → 22 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Białystok → Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Białystok → 22 Oddział WOP → 22 Białostocki Oddział WOP → Podlasko-Mazurska Brygada WOP → Podlaski Oddział Straży Granicznej
Uwagi
edytuj- ↑ Stan na dzień 31.12.1990.
- ↑ ASG, sygn. 445/7 s. 43–48.
- ↑ GPK w Terespolu posiadała odrębny etat nr 44/0136. Zgodnie z tym etatem stan osobowy na okres „W” wynosił 623 żołnierzy i 6 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 290 żołnierzy i 8 pracowników cywilnych.
- ↑ Strukturę organizacyjną brygady podano za (Jackiewicz 1998 ↓, s. 97).
- ↑ ASG, sygn. 2819/42, Etat Podlasko–Mazurskiej Brygady WOP. Zgodnie z etatem nr 44/0141 stan osobowy brygady na okres „W” liczył 1961 żołnierzy i 54 pracowników cywilnych oraz 1235 żołnierzy i 57 pracowników cywilnych na okres „P”. W skład brygady wchodziły następujące graniczne jednostki organizacyjne: 3 graniczne placówki kontrolne (Ogrodniki, Kuźnica, Siemianówka), 2 strażnice I kategorii z kolejowym przejściem granicznym (Zubki, Czeremcha), 5 strażnic I kategorii (Węgorzewo, Gołdap, Sejny, Sokółka, Białowieża), 6 strażnic II kategorii (Banie Mazurskie, Rutka-Tartak, Lipsk, Janów Podlaski, Terespol, Sławatycze) oraz Strażnica Odwodowa w Augustowie. Ponadto brygadzie podlegała sformowana według odrębnego etatu Graniczna Placówka Kontrolna w Terespolu.
Przypisy
edytuj- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 97.
- ↑ a b muzeumsg ↓, s. 1.
- ↑ Nikołajuk 2014 ↓, s. 78.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 197.
- ↑ Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 stycznia 2020 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Straży Granicznej (Dz.U. 2020. poz. 305). dziennikustaw.gov.pl, 2020-02-26. [dostęp 2020-03-22]. (pol.).
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 62.
- ↑ Nikołajuk 2014 ↓, s. 84.
- ↑ Nikołajuk 2014 ↓, s. 78–79, 94.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 131.
- ↑ Nikołajuk 2014 ↓, s. 78, 82.
- ↑ Jarmoliński 2013 ↓, s. 158.
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985, s. 1–356. (pol.).
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Grzegorz Goryński: Trudne początki – nieznane dokumenty dotyczące narodzin Straży Granicznej i ruchu związkowego. W: Biuletyn 1–2/2012. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 2012, s. 153–204. (pol.).
- Jan Nikołajuk: Reorganizacja formacji granicznej na przykładzie oddziału w Białymstoku. W: Biuletyn 3/2014. T. Z historii Ochrony Granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2014, s. 73–96. ISSN 1429-2505. (pol.).
- Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
- Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990–Podlasko-Mazurska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-02-04]. (pol.).