Podlasko-Mazurska Brygada WOP

zlikwidowana brygada Wojsk Ochrony Pogranicza

Podlasko-Mazurska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza (P-MB WOP) – zlikwidowana brygada Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę na granicy polsko-radzieckiej.

Podlasko-Mazurska Brygada WOP
Ilustracja
Emblemat brygady
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1976

Rozformowanie

16 maja 1991

Nazwa wyróżniająca

Podlasko-Mazurska

Tradycje
Rodowód

22 Białostocki Oddział WOP

Kontynuacja

Podlaski Oddział SG

Dowódcy
Pierwszy

płk Longin Wasilewicz

Ostatni

płk dypl. Józef Kosno

Organizacja
Dyslokacja

Białystok ul. Bema 100

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza

Koszary P-M Brygady WOP (2012)

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Sformowana w 1976 na bazie 22 Białostockiego Oddziału WOP na podstawie zarządzenia MSW nr 05/org z 29 stycznia 1976. Sztab brygady stacjonował w Białymstoku, ul. Bema 100[1].

 
Zespół Białegostoku – uczestnicy mistrzostw WOP w piłce nożnej o puchar redakcji „Granica” (1987)

W 1987 uruchomiono Graniczną Placówkę Kontrolną Ogrodniki[2].

W 1989 od rozformowanej Nadbużańskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza przejęto lewy odcinek ze strażnicami: Janów Podlaski, Terespol, Sławatycze i granicznymi placówkami kontrolnymi: Terespol, Kukuryki)[2].

Ochraniała odcinek granicy państwowej w północno-wschodniej Polsce na odcinku od Węgorzewa do Sławatycz o długości 564,37 km[a][3].

Podlasko-Mazurska Brygada WOP funkcjonowała do 15 maja 1991.

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Podlasko-Mazurską Brygadę WOP w Białymstoku istniejącą według etatu nr 44/0141 o stanie osobowym na okres „W” 1961 żołnierzy i 54 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 1235 żołnierzy i 57 pracowników cywilnych[4]. Na jej bazie powstał oddział Straży Granicznej: Podlaski Oddział Straży Granicznej w Białymstoku[5]. Oddziałowi została przydzielona nazwa związana z regionem, w którym działał[b][6]. Tym samym zarządzeniem rozwiązano Graniczną Placówkę Kontrolną Terespol[c][7].

Struktura organizacyjna

edytuj
 
Żołnierze WOP podczas defilady. Prowadzący por. Wojciech Gul d-ca kompanii technicznej (1982)
W skład brygady wchodziło[8]:
  • Dowództwo i oddziały przysztabowe
  • 14 strażnic
  • 3 graniczne placówki kontrolne.

31 grudnia 1990 brygada liczyła 1235 żołnierzy, w tym 766 służby zasadniczej i 57 pracowników cywilnych. Wśród nich było 160 oficerów, 237 chorążych, 75 podoficerów zawodowych i 766 żołnierzy służby zasadniczej, w tym 86 podoficerów i 680 szeregowych[e].

Dowództwo brygady

edytuj
  • Dowódca brygady – płk dypl. Józef Kosno
  • Zastępca dowódcy brygady – Szef sztabu – ppłk Jan Fiedoruk
  • Z-ca d-cy brygady – Szef Wydziału Zwiadu – płk dypl. Zdzisław Jakubiszyn
  • Z-ca d-cy brygady – Szef Służb Technicznych i Zaopatrzenia – płk Henryk Bieniek.
Stan na 1 stycznia 1991

Pododdziały graniczne P-MB WOP

edytuj
Stan na 1 stycznia 1991

Wydarzenia

edytuj
  • 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), cały wysiłek służb przede wszystkim strażnic i GPK, skierowano na ochronę granicy oraz utrzymanie porządku i bezpieczeństwa w strefie nadgranicznej, współpracując ściśle z organami milicji i Służby Bezpieczeństwa. W strażnicach normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Po wprowadzeniu ograniczeń w ruchu granicznym część niewykorzystanej kadry GPK przerzucono do strażnic w celu wspomożenia bezpośredniej ochrony granicy. Patrole wysyłane w teren zostały wzmocnione. Wyeliminowano służby składające się z jednego żołnierza. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną, sięgając niekiedy głębiej. Niektóre szlaki turystyczne zostały zamknięte, a ruch w strefie nadgranicznej został znacznie ograniczony. W stan gotowości były postawione wszystkie pododdziały odwodowe. Dla umocnienia bezpieczeństwa w strefie nadgranicznej organizowano stałe akcje penetracyjne terenu przez wszystkie służby, zwłaszcza lotne patrole na motocyklach lub samochodach osobowo-terenowych. Mimo utrudnionych warunków nie zaprzestano współpracy z ludnością pogranicza[9].

Sąsiednie brygady

edytuj

Kadra brygady

edytuj
Dowódcy brygady
Kierownicy sekcji KRG[11]
  • ppłk Zdzisław Powojewski
  • ppłk Bolesław Karpiuk
  • ppłk Marek Kijewski.

Przekształcenia

edytuj

6 Oddział Ochrony Pogranicza6 Białostocki Oddział WOP11 Brygada Ochrony Pogranicza22 Brygada WOPGrupa Manewrowa WOP BiałystokSamodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Białystok22 Oddział WOP22 Białostocki Oddział WOPPodlasko-Mazurska Brygada WOPPodlaski Oddział Straży Granicznej

  1. Stan na dzień 31.12.1990.
  2. ASG, sygn. 445/7 s. 43–48.
  3. GPK w Terespolu posiadała odrębny etat nr 44/0136. Zgodnie z tym etatem stan osobowy na okres „W” wynosił 623 żołnierzy i 6 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 290 żołnierzy i 8 pracowników cywilnych.
  4. Strukturę organizacyjną brygady podano za (Jackiewicz 1998 ↓, s. 97).
  5. ASG, sygn. 2819/42, Etat Podlasko–Mazurskiej Brygady WOP. Zgodnie z etatem nr 44/0141 stan osobowy brygady na okres „W” liczył 1961 żołnierzy i 54 pracowników cywilnych oraz 1235 żołnierzy i 57 pracowników cywilnych na okres „P”. W skład brygady wchodziły następujące graniczne jednostki organizacyjne: 3 graniczne placówki kontrolne (Ogrodniki, Kuźnica, Siemianówka), 2 strażnice I kategorii z kolejowym przejściem granicznym (Zubki, Czeremcha), 5 strażnic I kategorii (Węgorzewo, Gołdap, Sejny, Sokółka, Białowieża), 6 strażnic II kategorii (Banie Mazurskie, Rutka-Tartak, Lipsk, Janów Podlaski, Terespol, Sławatycze) oraz Strażnica Odwodowa w Augustowie. Ponadto brygadzie podlegała sformowana według odrębnego etatu Graniczna Placówka Kontrolna w Terespolu.

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985, s. 1–356. (pol.).
  • Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
  • Grzegorz Goryński: Trudne początki – nieznane dokumenty dotyczące narodzin Straży Granicznej i ruchu związkowego. W: Biuletyn 1–2/2012. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 2012, s. 153–204. (pol.).
  • Jan Nikołajuk: Reorganizacja formacji granicznej na przykładzie oddziału w Białymstoku. W: Biuletyn 3/2014. T. Z historii Ochrony Granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2014, s. 73–96. ISSN 1429-2505. (pol.).
  • Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
  • Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990–Podlasko-Mazurska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-02-04]. (pol.).