Podlasko-Mazurska Brygada WOP

Podlasko-Mazurska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza (P-MB WOP) – zlikwidowana brygada Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę na granicy polsko-radzieckiej.

Podlasko-Mazurska Brygada WOP

Emblemat brygady
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1976
Rozformowanie	16 maja 1991
Nazwa wyróżniająca	Podlasko-Mazurska
Tradycje
Rodowód	22 Białostocki Oddział WOP
Kontynuacja	Podlaski Oddział SG
Dowódcy
Pierwszy	płk Longin Wasilewicz
Ostatni	płk dypl. Józef Kosno
Organizacja
Dyslokacja	Białystok ul. Bema 100
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza

Koszary P-M Brygady WOP (2012)

Formowanie i zmiany organizacyjne

Sformowana w 1976 na bazie 22 Białostockiego Oddziału WOP na podstawie zarządzenia MSW nr 05/org z 29 stycznia 1976. Sztab brygady stacjonował w Białymstoku, ul. Bema 100.

Zespół Białegostoku – uczestnicy mistrzostw WOP w piłce nożnej o puchar redakcji „Granica” (1987)

W 1987 uruchomiono Graniczną Placówkę Kontrolną Ogrodniki.

W 1989 od rozformowanej Nadbużańskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza przejęto lewy odcinek ze strażnicami: Janów Podlaski, Terespol, Sławatycze i granicznymi placówkami kontrolnymi: Terespol, Kukuryki).

Ochraniała odcinek granicy państwowej w północno-wschodniej Polsce na odcinku od Węgorzewa do Sławatycz o długości 564,37 km.

Podlasko-Mazurska Brygada WOP funkcjonowała do 15 maja 1991.

Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Podlasko-Mazurską Brygadę WOP w Białymstoku istniejącą według etatu nr 44/0141 o stanie osobowym na okres „W” 1961 żołnierzy i 54 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 1235 żołnierzy i 57 pracowników cywilnych. Na jej bazie powstał oddział Straży Granicznej: Podlaski Oddział Straży Granicznej w Białymstoku. Oddziałowi została przydzielona nazwa związana z regionem, w którym działał. Tym samym zarządzeniem rozwiązano Graniczną Placówkę Kontrolną Terespol.

Struktura organizacyjna

Żołnierze WOP podczas defilady. Prowadzący por. Wojciech Gul d-ca kompanii technicznej (1982)

• Dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia:
• Batalion odwodowy
• Trzynaście strażnic WOP
• Siedem granicznych placówek kontrolnych (GPK):
  • Ogrodniki
  • Kuźnica
  • Zubki
  • Siemianówka
  • Czeremcha
  • Terespol–Kukuryki.

W skład brygady wchodziło:

• Dowództwo i oddziały przysztabowe
• 14 strażnic
• 3 graniczne placówki kontrolne.

31 grudnia 1990 brygada liczyła 1235 żołnierzy, w tym 766 służby zasadniczej i 57 pracowników cywilnych. Wśród nich było 160 oficerów, 237 chorążych, 75 podoficerów zawodowych i 766 żołnierzy służby zasadniczej, w tym 86 podoficerów i 680 szeregowych.

Dowództwo brygady

• Dowódca brygady – płk dypl. Józef Kosno
• Zastępca dowódcy brygady – Szef sztabu – ppłk Jan Fiedoruk
• Z-ca d-cy brygady – Szef Wydziału Zwiadu – płk dypl. Zdzisław Jakubiszyn
• Z-ca d-cy brygady – Szef Służb Technicznych i Zaopatrzenia – płk Henryk Bieniek.

Stan na 1 stycznia 1991

Pododdziały graniczne P-MB WOP

• Strażnica WOP Węgorzewo – kpt. Henryk Baranowski (d-ca strażnicy)
• Strażnica WOP Banie Mazurskie – por. Jerzy Kośko (d-ca strażnicy)
• Strażnica WOP Gołdap – kpt. Stanisław Szostak (d-ca strażnicy)
• Strażnica WOP Rutka-Tartak – por. Stefan Majewski (d-ca strażnicy)
• Strażnica WOP Sejny – ppor. Sławomir Kurdziuk (d-ca strażnicy)
• Graniczna Placówka Kontrolna Ogrodniki – kpt. Tadeusz Moroz (d-ca GPK)
• Strażnica Odwodowa WOP Augustów – mjr Andrzej Piotrowski (d-ca strażnicy)
• Strażnica WOP Lipsk – kpt. Stanisław Chmielewski (d-ca strażnicy)
• Graniczna Placówka Kontrolna Kuźnica – mjr Edward Bednarczyk (d-ca GPK)
• Strażnica WOP Sokółka – mjr Bonifacy Skonieczny (d-ca strażnicy)
• Strażnica WOP Gródek – kpt. Aleksander Turczyński (d-ca strażnicy)
• Graniczna Placówka Kontrolna Siemianówka – kpt. Edward Łopata (d-ca GPK)
• Strażnica WOP Białowieża – mjr Stanisław Pacewicz (d-ca strażnicy)
• Strażnica WOP Czeremcha – por. Kazimierz Duda (d-ca strażnicy)
• Strażnica WOP Janów Podlaski – ppor. Janusz Wólczyński (d-ca strażnicy)
• Graniczna Placówka Kontrolna Terespol–Kukuryki – mjr Wiaczesław Dudzicz (d-ca GPK)
• Strażnica WOP Terespol – por. Paluch Kazimierz (Dowódca strażnicy)
• Strażnica WOP Sławatycze – kpt. Henryk Szarawarski (d-ca strażnicy).

Stan na 1 stycznia 1991

Wydarzenia

• 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), cały wysiłek służb przede wszystkim strażnic i GPK, skierowano na ochronę granicy oraz utrzymanie porządku i bezpieczeństwa w strefie nadgranicznej, współpracując ściśle z organami milicji i Służby Bezpieczeństwa. W strażnicach normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Po wprowadzeniu ograniczeń w ruchu granicznym część niewykorzystanej kadry GPK przerzucono do strażnic w celu wspomożenia bezpośredniej ochrony granicy. Patrole wysyłane w teren zostały wzmocnione. Wyeliminowano służby składające się z jednego żołnierza. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną, sięgając niekiedy głębiej. Niektóre szlaki turystyczne zostały zamknięte, a ruch w strefie nadgranicznej został znacznie ograniczony. W stan gotowości były postawione wszystkie pododdziały odwodowe. Dla umocnienia bezpieczeństwa w strefie nadgranicznej organizowano stałe akcje penetracyjne terenu przez wszystkie służby, zwłaszcza lotne patrole na motocyklach lub samochodach osobowo-terenowych. Mimo utrudnionych warunków nie zaprzestano współpracy z ludnością pogranicza.

Sąsiednie brygady

• Kaszubska Brygada WOP ⇔ Nadbużańska Brygada WOP – 1976–30.09.1989
• Kaszubska Brygada WOP ⇔ Bieszczadzka Brygada WOP – 1.10.1989–15.05.1991.

Kadra brygady

Dowódcy brygady

• płk Longin Wasilewicz
• płk Stanisław Kolanko
• płk dypl. Józef Kosno (16.07.1986–15.05.1991).

Kierownicy sekcji KRG

• ppłk Zdzisław Powojewski
• ppłk Bolesław Karpiuk
• ppłk Marek Kijewski.

Przekształcenia

6 Oddział Ochrony Pogranicza → 6 Białostocki Oddział WOP → 11 Brygada Ochrony Pogranicza → 22 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Białystok → Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Białystok → 22 Oddział WOP → 22 Białostocki Oddział WOP → Podlasko-Mazurska Brygada WOP → Podlaski Oddział Straży Granicznej

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985, s. 1–356. (pol.).
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Grzegorz Goryński: Trudne początki – nieznane dokumenty dotyczące narodzin Straży Granicznej i ruchu związkowego. W: Biuletyn 1–2/2012. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 2012, s. 153–204. (pol.).
• Jan Nikołajuk: Reorganizacja formacji granicznej na przykładzie oddziału w Białymstoku. W: Biuletyn 3/2014. T. Z historii Ochrony Granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2014, s. 73–96. ISSN 1429-2505. (pol.).
• Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
• Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990–Podlasko-Mazurska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-02-04]. (pol.).