Polluks (gwiazda)

gwiazda w gwiazdozbiorze Bliźniąt

Polluks (Beta Geminorum, β Gem) – najjaśniejsza gwiazda konstelacji Bliźniąt, 17. pod względem jasności gwiazda nocnego nieba. Jest odległa od Słońca o 33,8 roku świetlnego.

Polluks
β Geminorum
Ilustracja
Położenie gwiazdy w gwiazdozbiorze Bliźniąt
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Bliźnięta

Rektascensja

07h 45m 18,950s[1]

Deklinacja

+28° 01′ 34,32″[1]

Paralaksa (π)

0,09654 ± 0,00027[1]

Odległość

33,785 ± 0,095 ly
10,358 ± 0,029 pc

Wielkość obserwowana

1,16m[2]

Ruch własny (RA)

−626,55 ± 0,30 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

−45,80 ± 0,18 mas/rok[1]

Prędkość radialna

3,23 ± 0,02 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

pomarańczowy olbrzym

Typ widmowy

K0 IIIb[1]

Masa

1,47 ± 0,45 M[3]

Promień

9,3 R[3]

Metaliczność [Fe/H]

0,19[3]

Wielkość absolutna

1,08m[2]

Jasność

46 L[4]

Temperatura

4770 K[4]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

9293 pc[2]

Mimośród

0,2029[2]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 78 Gem
2MASS: J07451891+2801340
Bonner Durchmusterung: BD +28°1463
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 295
Boss General Catalogue: GC 10438
Katalog Gliesego: GJ 286
Katalog Henry’ego Drapera: HD 62509
Katalog Hipparcosa: HIP 37826
Katalog jasnych gwiazd: HR 2990
SAO Star Catalog: SAO 79666
Pollux

Nazwa edytuj

Nazwy gwiazdozbioru i jego najjaśniejszych dwóch gwiazd pochodzą od Kastora i Polideukesa (Polluksa), bliźniaków w mitologii greckiej i rzymskiej, którzy są symbolem prawdziwej przyjaźni[5]. Były one także identyfikowane z Apollem i Heraklesem – w tym przypadku druga nazwa odpowiada gwieździe Beta Geminorum[5][6]. Pomimo oznaczenia literą beta w systemie Bayera, Polluks jest jaśniejszy od Kastora[4]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Polluks dla określenia tej gwiazdy[7].

Charakterystyka edytuj

 
Porównanie rozmiarów Polluksa i Słońca

Polluks jest najbliższym Ziemi olbrzymem[8], należy do typu widmowego K0[1][4]. Jego jasność (wliczając emisję w podczerwieni) jest 46 razy większa niż jasność Słońca, ma temperaturę około 4770 kelwinów, niższą niż temperatura fotosfery Słońca[4]. Pomiary średnicy kątowej gwiazdy ukazały, że Polluks ma dziewięciokrotnie większy promień niż Słońce; masa tej gwiazdy to około 1,5 masy Słońca[3]. Polluks jest na etapie ewolucji, w którym w jego jądrze trwa synteza helu w węgiel i tlen. Gwiazda ma gorącą zewnętrzną atmosferę – koronę, przypuszczalnie podobną do korony słonecznej i emituje promieniowanie rentgenowskie[4].

Polluks ma pięciu optycznych towarzyszy[6] o wielkości obserwowanej od 10,51 do 13,70m; ruch własny tych gwiazd różni się od ruchu Polluksa i ich sąsiedztwo jest tylko przypadkowe[9].

Układ planetarny edytuj

W 2006 roku ogłoszono odkrycie planety HD 62509 b, później nazwanej Thestias, krążącej wokół Polluksa. Obiekt ten jest planetą-olbrzymem, ma masę ponad dwukrotnie większą od masy Jowisza. Jej okres obiegu jest równy 1,6 roku ziemskiego, krąży ona w średniej odległości 1,7 au po orbicie o mimośrodzie 0,02 ± 0,03[3][10].

Towarzysz
Masa
(MJ)
Okres orbitalny
(dni)
Półoś wielka
(au)
Ekscentryczność
Thestias
(HD 62509 b)[3]
2,9 ± 0,1 589,64 ± 0,81 1,69 ± 0,03 0,02 ± 0,03

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h Polluks (gwiazda) w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d Anderson E., Francis C: HIP 37826. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2014-05-14]. (ang.).
  3. a b c d e f HD 62509 b w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
  4. a b c d e f Jim Kaler: POLLUX (Beta Geminorum). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2017-07-26]. (ang.).
  5. a b Ian Ridpath: Gemini the Twins. [w:] Star Tales [on-line]. [dostęp 2017-07-26]. (ang.).
  6. a b Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 236. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  7. Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-02-01. [dostęp 2017-07-26].
  8. Stars within 50 light years. [w:] An Atlas of the Universe [on-line]. [dostęp 2017-07-26]. (ang.).
  9. Mason et al.: WDS J07453+2802A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  10. A. P. Hatzes et al. Confirmation of the planet hypothesis for the long-period radial velocity variations of β Geminorum. „Astronomy & Astrophysics”. 475 (1), s. 335–341, październik 2006. DOI: 10.1051/0004-6361:20065445. (ang.).