Portal:Wyspy Owcze/Szablony
Tu znajduje się strona z szablonami wykorzystanymi na stronie Portalu:Wyspy Owcze.
Wykorzystywane edytuj
Aktualności edytuj
- Podczas Świąt Bożego Narodzenia Wyspy Owcze nawiedziły silne sztormy, spowodowane ośrodkiem niżu, stagnującym nad archipelagiem. 25 grudnia ciśnienie osiągnęło tam 955 hPa, a wiatr wzmagał się od 25 do 30 m/s. (25 grudnia 2011) [1]
- 25 listopada liczne zniszczenia wywołał huragan, podczas, którego prędkość wiatru dochodziła do 184 km/h. Ewakuowano wielu ludzi, między innymi z domu starców w Trongisvágur. (26 listopada 2011)[2]
- W trzecim tygodniu listopada popełniono pierwsze morderstwo na Wyspach Owczych od 1998 roku. Ofiarą był czterdziestodwuletni Farer, a podejrzanym trzydziestodwuletni Chorwat, partner byłej żony denata. Policja poszukuje ciała, przeszukano między innymi spalarnię śmieci w Leirvík. (26 listopada 2011)[3]
- Na Wyspach Owczych odbyły się wybory parlamentarne do Løgting. Wybrano 33 posłów z siedmiu partii politycznych. Były to pierwsze wybory na archipelagu, w których nie wybierano posłów z poszczególnych okręgów mandatowych, ale potraktowano archipelag, jako jeden okręg wyborczy. Partie deklarujące chęć utrzymania unii z Danią, zdobyły 16 mandatów, a separatystyczne 17. Według klasycznego podziału 20 głosów zdobyły partie prawicowe, a 13 partie lewicowe. Najwięcej głosów zdobyła Sambandsflokkurin, a indywidualnie jej lider Kaj Leo Johannesen (29 października 2011)[4]
Artykuł na medal edytuj
Tórshavn (duń. Thorshavn, IPA: tʰɶrshaun) - stolica Wysp Owczych i największe miasto na tym archipelagu, położone w jego centralnej części. Administracyjnie należy do gminy Tórshavnar kommuna, w regionie Streymoy. Według danych z 1 stycznia 2008 roku mieszkało tam 12 352 ludzi. Nazwa miasta w języku polskim oznacza Port Thora.
Założenie miejscowości datuje się na X wiek, miało więc być od początku osadą wikińską. Było to miejsce, gdzie wymieniano towary i informacje, a z czasem założono tam najstarszy w Europie parlament Løgting. Początkowo osada miała być miejscem zamieszkałym okresowo, jednak od XIV wieku zaczęło się tam kształtować osadnictwo stałe. W 1909 Tórshavn uzyskało prawa miejskie.
Czy wiesz... edytuj
... że na przylądku Enniberg na Wyspach Owczych znajduje się najwyższy w Europie nadmorski klif?
... że Kirkjubøargarður w miejscowości Kirkjubøur jest jednym z najstarszych, stale zamieszkałych domów z drewna na świecie?
... dlaczego pisarz farerski William Heinesen zrezygnował z nominacji do literackiej Nagrody Nobla w 1981 roku?
... że Helena Patursson jest nazywana "pierwszą feministką" Wysp Owczych?
... że Løgting jest uznawany za najstarszy, do dziś funkcjonujący parlament w Europie?
Dobry artykuł edytuj
Vágar (duń. Vågø, IPA: vɔːar) zwana inaczej Vágoy - wyspa w zachodniej części archipelagu Wysp Owczych, trzecia co do wielkości w tamtym regionie - ma 177,16 km². Razem z pobliską Mykines tworzy region administracyjny zwany regionem Vágar. Według danych z 1 stycznia 2008 roku mieszkało tam 2 987 ludzi, z czego 1 050 w największej miejscowości tamże: Miðvágur.
Początki osadnictwa w tamtym regionie datuje się na przełom IX i X wieku, kiedy miała powstać pierwsza osada na wyspie Sørvágur. Stwierdzono to za pomocą ruin starych, wikińskich domostw, które znaleziono w 1957 roku, w czasie budowy szkoły. O wyspie nie wspomina najważniejsze dzieło, opisujące Wyspy Owcze - islandzka Faeringa Saga.
Farerczycy i ich kultura edytuj
Symbole narodowe: Flaga Wysp Owczych, Herb Wysp Owczych, Hymn Wysp Owczych
Farerscy pisarze i poeci: Heðin Brú, Regin Dahl, Joen Danielsen, Hans Andrias Djurhuus, Jens Christian Djurhuus, Jákup Pauli Gregoriussen, Jóan Petur Gregoriussen, Venceslaus Ulricus Hammershaimb, William Heinesen, Jørgen Frantz Jacobsen, Christian Matras, Jóanes Nielsen, Helena Patursson, Jóannes Patursson, Rói Patursson, Sverre Patursson, Nólsoyar Páll, Anker Eli Petersen, Símun av Skarði, Kristian Osvald Viderø
Farerscy malarze i graficy: Astrid Andreasen, Hanni Bjartalíð, Steffan Danielsen, Hans Hansen, William Heinesen, Zacharias Heinesen, Sámal Joensen-Mikines, Tróndur Patursson, Anker Eli Petersen, Ingálvur av Reyni, Vigdis Sigmundsdóttir, Díðrikur á Skarvanesi, Ruth Smith
Farerscy rzeźbiarze: Janus Kamban, Hans Pauli Olsen
Farerscy muzycy: Uni Arge, Kristian Blak, Brandur Enni, Heri Joensen, Teitur Lassen, Eivør Pálsdóttir, Terji Skibenæs, Kári Streymoy, Gunnar H. Thomsen
Edukacja: Farerskie Towarzystwo Naukowe, Farerski Uniwersytet Ludowy, Uniwersytet Farerski
Religia: Farerskie drewniane kościoły, Farerski Kościół Narodowy, Havnar Kirkja, Katedra Magnusa, Kirkjubøur, Kościół św. Olava
Geografia edytuj
Na Wyspach Owczych jest osiemnaście wysp, są to: Streymoy, Eysturoy, Vágar, Suðuroy, Sandoy, Borðoy, Viðoy, Kunoy, Kalsoy, Svínoy, Fugloy, Mykines, Nólsoy, Skúvoy, Hestur, Koltur, Stóra Dímun i Lítla Dímun.
Największe miasta: Tórshavn, Klaksvík, Hoyvík, Argir, Fuglafjørður, Vágur, Vestmanna, Tvøroyri oraz Miðvágur.
Największe jeziora: Sørvágsvatn, Fjallavatn, Sandsvatn, Toftavatn i Eiðisvatn
Podział administracyjny edytuj
Wyspy Owcze dzielą się obecnie na sześć regionów:
- Eysturoy (błękitny),
- Norðoyggjar (żółty),
- Sandoy (pomarańczowy),
- Streymoy (zielony),
- Suðuroy (niebieski),
- Vágar (fioletowy)
Wydzielonych jest też 30 gmin (far. kommuna), z których największymi są: Tórshavnar kommuna, Sunda kommuna, Klaksvíkar kommuna, Vága kommuna i Runavíkar kommuna.
Liczba jednostek najniższego rzędu stale ulega redukcji, parlament archipelagu dąży bowiem do stworzenia sytuacji, w której każdą z gmin zamieszkiwać będzie przynajmniej dwa tysiące osób. W roku 2005 z 48 gmin stworzono 34, a na początku 2009 zmniejszono ich liczbę o dodatkowe cztery.
Sport edytuj
Sport jest bardzo ważny dla mieszkańców Wysp Owczych. Szczególnym powodzeniem cieszy się tam piłka nożna i wioślarstwo. Boiska do meczów pierwszej z tych dyscyplin powstają w bardzo wielu miejscach na archipelagu, nawet w miejscowościach posiadających mniej niż dwustu mieszkańców. Są to zwykle boiska pełnowymiarowe, przynajmniej częściowo dostosowane do wymogów UEFA. Druga z tych dyscyplin jest sportem narodowym. Zawody wioślarskie odbywają się w niemal każde święto narodowe, stanowiąc jego integralną część. Pewną popularnością cieszą się także inne dyscypliny sportowe, szczególnie piłka ręczna.
Piłka nożna:
Pierwsze kluby piłkarskie na Wyspach Owczych powstawały na przełomie XIX i XX wieku. Najwcześniej założony został TB Tvøroyri, w 1892 roku, niewiele zaś po nim KÍ Klaksvík (1904) oraz HB Tórshavn (1904), kolejne zaś w następnych latach. Drużyny tych klubów rywalizowały między sobą w nieoficjalnych rozgrywkach, czasami także wchodząc w skład niższych lig duńskich. Dopiero w roku 1942 zorganizowano pierwsze rozgrywki Meistaradeildin, prekursora dzisiejszej pierwszej ligi. Następnie turnieje organizowano już regularnie, co roku, z jedną tylko przerwą w 1944 roku, kiedy archipelag był okupowany przez aliantów. W roku 1975 roku rozgrywkami zarządza Związek Piłkarski Wysp Owczych, przez co została zmieniona ich nazwa na 1.Deild. Następnie zaś, w roku 2005 nazwano ją Formuladeildin, a w 2009, pod wpływem zmiany sponsora jej nazwę zmieniono na Vodafonedeildin.
Aktualności:
- Pál Joensen wystąpił (reprezentując Danię) na Igrzyskach Olimpijskich w Londynie. Pływak zajął kolejno 10. i 17. miejsce w konkurencjach na 400 i 1500 metrów stylem dowolnym. Wystąpił także w sztafecie 4x200m. (12 sierpnia 2012 [5]
- Mistrzem Wysp Owczych w piłce nożnej został klub B36 Tórshavn. Najlepszym strzelcem Formuladeildin 2011 został Finnur Justinussen (Víkingur Gøta) z dorobkiem 21 bramek. (24 grudnia 2011) [6]
- Pál Joensen zajął piąte miejsce w pływaniu stylem dowolnym na 800 metrów i czwarte na 1500 metrów podczas Mistrzostw Świata w Pływaniu w roku 2011. Pływak ustanowił wtedy także rekordy Wysp Owczych oraz wszystkich krajów nordyckich w tych dwóch dyscyplinach.
- 3 sierpnia piłkarska reprezentacja Wysp Owczych rozegrała ostatnie spotkanie eliminacyjne do Euro 2012. Mecz z Serbią zakończył się rezultatem 1:3. Bramkę honorową dla Farerczyków strzelił Fróði Benjaminsen. (3 sierpnia 2011) [7]
Znani piłkarze: Uni Arge, Andrew av Fløtum, Kaj Leo Johannesen, Rógvi Jacobsen, Óli Johannesen, Julian Johnsson, Todi Jónsson, Jens Martin Knudsen, Bogi Løkin
Trenerzy: Todi Jónsson, Jens Martin Knudsen, Jógvan Martin Olsen
| Reprezentacje |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Rozgrywki ligowe |
| ||||
| Rozgrywki pucharowe |
| ||||
| Rozgrywki młodzieżowe | |||||
| Nagrody i wyróżnienia | |||||
| Inne |
Niewykorzystywane edytuj
Historyczna postać z Wysp Owczych edytuj
Símun av Skarði urodził się 3 maja 1872 roku w miejscowości Skarð. Do jego największych dzieł należy Hymn Wysp Owczych, Tú alfagra land mítt, natomiast jednym z najznamienitszych osiągnięć było założenie w Thorshavn, Føroya Fólkaháskúli.
Więcej w artykule Símun av Skarði.
Teraźniejsza postać Wysp Owczych edytuj
Jóannes Eidesgaard urodził się w miasteczku Tvøroyri, 19 kwietnia 1951 roku. Jest aktualnym premierem Wysp Owczych, z ramienia Farerskiej Socjalnej Partii Demokratycznej. Zasiadł na tym stanowisku 3 lutego 2004, a początek jego kariery politycznej datuje się na rok 1990.
Więcej w artykule Jóannes Eidesgaard.
Parlament edytuj
Løgtingið, czyli farerski parlament, jest razem z, islandzkim Alþingiem i Tynwaldem na Wyspie Man, jednym z najstarszych takich instytucji w Europie. Powstał ok. IX wieku, ale pierwszy raz, jego działalność odnotowano dopiero sto lat później. Instancja ta ma swym ręku całą politykę wewnętrzną kraju, a także jego budżet, musi jednakże oddać sprawy zagraniczne, obronne, walutowe i konstytucyjne parlamentowi duńskiemu. W Løgtingiðu zasiadają 32 osoby.
Więcej w artykule Løgtingið, już wkrótce.
Miasta edytuj
Wyspy Owcze mają szereg małych miasteczek i wsi, także opuszczonych. Niewiele z nich przekracza dwa tysiące mieszkańców. Wyjątkiem jest stolica. Największe z miast to:
- Thorshavn - stolica.
- Klaksvík - miasto na wyspie Borðoy, liczy ok. 4,5 tys. mieszkańców. Od kwietnia 2006, połączone z Leirvíkiem za pomocą Norðoyatunnilinu.
- Hoyvík - miasto liczące ok. 2,5 tys. mieszkańców. Podpisano w nim ważną umowę między Wyspami Owczymi, a Islandią, pozwalającą na darmowy handel między tymi dwoma państwami.
- Argir - ok. 1,8 tys. mieszkańców, położone w pobliżu stolicy, w 1997 przestało posiadać własną gminę i wcieliło się w Tórshavnar Kommunę.
- Fuglafjørður - miasteczko liczy ok. 1,5 tys mieszkańców i posiada własną gminę o tej samej nazwie. Leży na wyspie Eysturoy. Już od dawna jest ośrodkiem kultury farerskiej na tej wyspie.
- Vágur - ok. 1,4 tys. mieszkańców dają temu miasteczku szóstą pozycję w tej kategorii. Posiada ono własną gminę, Vags kommunę.
- Vestmanna - kolejne miasto wyspy Streymoy, liczy ok. 1,2 tys. mieszkańców. Ostatnimi laty prócz portu dla promów, jest tam też tunel samochodowy.
- Tvøroyri - miasteczko to liczy niemal 1,2 tys. mieszkańców. Powstał w nim najstarszy klub piłkarski kraju TB Tvøroyri. Pochodzi stamtąd Jóannes Eidesgaard, poprzedni premier Wysp.
- Miðvágur - największe miasto wyspy Vágar, liczy ok. tysiąca mieszkańców, pochodziła stamtąd Beinta Broberg, bohaterka powieści Barbara.
- Sørvágur - miasteczko to liczy niecały tysiąc mieszkańców. Leży opodal fiordu Sørvágsfjørður.
- Leirvík - małe miasteczko, na wyspie Eysturoy, liczy ok. 850 mieszkańców, zasiedlone ok. IX wieku przez Wikingów, jednak w 1349 czarna śmierć zabiła wszystkich mieszkańców.
Kolory i symbole narodowe edytuj
Najważniejszymi kolorami, dla mieszkańców Wysp Owczych są: niebieski i czerwony, występujące licznie w strojach ludowych. Flaga tego kraju wzorowana jest na flagach Norwegii i Islandii. Występuje w niej poza narodowymi kolorami Wysp, także biel, mająca symbolizować pianę morską i czyste niebo.
Herb w stanie jakim możemy go dziś oglądać, wprowadzony został dopiero w 2004 roku, jest na nim baran, będący oczywistym odniesieniem do nazwy kraju oraz niebieski, narodowy kolor.
Hymn wymyślony został w 1906 roku przez farerskiego pisarza Símuna av Skarðiego, a muzykę napisał skrzypek Peter Alberg. W hymnie słychać wiele odniesień do tradycji farerskiej oraz chrześcijańskiej.
Więcej w artykułach: Hymn Wysp Owczych, Herb Wysp Owczych, Flaga Wysp Owczych.
Artykuły do zrobienia edytuj
Istnieje bardzo szerokie grono artykułów o tematyce Wysp Owczych, które nie zostały opisane, a są bardzo istotne w tym państwie. Są to między innymi:
- Gminy Wysp Owczych - wymienię parę, resztę znajdziecie w artykule; Miðvágs kommuna, Sørvágs kommuna, Vesmanna kommuna, Húsavíkar kommuna, Nes kommuna...
- Duże miasta: Kollafjørður, Strendur, Sandavágur, Hvalba, Skáli i Sandur.
- Media:
- Polityka
- Løgtingið,
- Partie:
- Fólkaflokkurin (Partia Ludowa),
- Javnaðarflokkurin (Partia Socjaldemokratyczna),
- Miðflokkurin (Partia Centralna),
- Sambandsflokkurin (Partia Unii),
- Sjálvstýrisflokkurin (Patia Samorządowa),
- Tjóðveldisflokkurin (Partia Republikańska).
Zabytki edytuj
Najstarszym domem na Wyspach Owczych, a także najstarszą, zamieszkaną chatą drewnianą świata jest Kirkjubøargarður, znajdujący się w miejscowości Kirkjubøur, położonej na wyspie Streymoy, opodal Tórshavnu. Pierwsi mieszkańcy, uczniowie szkoły dla duchownych, byli tu już w 1100 roku. Drewno na budowę miało przynieść z Norwegii morze. Chata przez lata przechodziła przez ręce kleru, króla duńskiego, rodziny Patursson, by w końcu trafić pod władanie rady miasta i gminy Tórshavn, która to oddała ją w dzierżawę Paturssonom. Dziś można zwiedzić dom, jako muzeum tejże familii, a także bibliotekę. Można tam dostać też coś do spożycia.
Więcej w artykule Kirkjubøargarður.