Wikipedia

Przytulia czepna

Przytulia czepna (Galium aparine L.) – gatunek rośliny należący do rodziny marzanowatych. Ogólnoświatowy chwast[3]. W Polsce występuje pospolicie na całym terenie.

Przytulia czepna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

marzanowate

Rodzaj

przytulia

Gatunek

przytulia czepna

Nazwa systematyczna
Galium aparine L.
Sp. pl. 1:108. Aparina; 2: errata. 1753
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Morfologia edytuj

Łodyga
Rozgałęziona, leżąca lub wspinająca się. Osiąga długość 0,3–1,5 m. Czepia się innych roślin za pomocą haczykowatych, sztywnych włosków. Jest ostro czterokanciasta, węzły ma zgrubiałe i owłosione.
Liście
Wyrastają w okółkach w liczbie od 6–10 w jednym okółku. Poszczególne listki mają 3–8 mm szerokości, są jednonerwowe, klinowatolancetowate i podobnie jak łodyga zadzierzyste.
Kwiaty
Drobne kwiaty na długich szypułkach zebrane są w wierzchotki wyrastające w kątach okółków liściowych. Wierzchotki te są znacznie dłuższe od liści, z kąta których wyrastają. Liczą 2–7 kwiatów oraz 4–8 listkowatych podsadek[4]. Kielich zrosły, dwuczęściowy. Korona o średnicy ok. 2 mm, składająca się z 4 wolnych białych lub zielonkawych, ostro zakończonych płatków. Słupek dwuczęściowy, pręciki cztery z pylnikami wystającymi powyżej znamion słupka.
Owoce
Rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki o długości 4–7 mm, pokryte haczykowatymi szczecinkami, wyrastającymi na dość dużych brodawkach[4].
  •  
    Pokrój
  •  
    Pęd z zadziorkami
  •  
    Kwiaty
  •  
    Owoce

Biologia i ekologia edytuj

Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do sierpnia, czasami nawet do października[4]. Kwiaty przedprątne zapylane przez muchówki lub samopylne[5]. Sposób rozsiewania – zoochoria. Haczykowate rozłupki przyczepiają się do sierści zwierząt, ubrania ludzi, itp. rozsiewając się w ten sposób na znaczne nieraz odległości. Roślina ruderalna i azotolubna. Rośnie w zaroślach, na przydrożach oraz na polach uprawnych, na których jest pospolitym chwastem. Występuje na terenie całej Polski i zajmuje kolejne, nowe stanowiska[4]. Silnie zadzierzystymi rozgałęzieniami pędów spaja ze sobą źdźbła zbóż utrudniając ich zbiór. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny (słabo) dla SCl. Galio-Urticenea[6]. Zawiera kumarynę i czerwony barwnik oraz enzym, który powoduje, że mleko krów, które najedzą się tej rośliny, zsiada się[7].

Zastosowanie edytuj

Roślina jadalna
Młode pędy są jadalne. Z owoców wytwarzano substytut kawy[8].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
  3. ↑ Galium aparine L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2010-11-11].
  4. ↑ a b c d Lucjan Rutkowski, Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, ISBN 83-01-14342-8.
  5. ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  6. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  7. ↑ Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
  8. ↑ Leokadia Witkowska-Żuk: Rośliny leśne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2013. ISBN 978-83-7073-359-9.

Bibliografia edytuj

  • Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przytulia_czepna&oldid=72986159”