Rdestnica błyszcząca
Rdestnica błyszcząca (Potamogeton rutilus) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny rdestnicowatych (Potamogetonaceae). Występuje w Europie i w zachodniej Syberii[3], a także na pojedynczych stanowiskach w Jakucji i Mongolii[4]. W Polsce gatunek był podawany ze wschodniej części kraju z kilkunastu stanowisk. W latach 70. występował w jeziorze Kolno, jeziorze Mikaszewo i rezerwacie przyrody "Gorbacz"[5].
 Rdestnica błyszcząca | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
rdestnica błyszcząca |
| Nazwa systematyczna | |
| Potamogeton rutilus Wolfg. J.A.Schultes & J.J.Schultes, Mant. 3: 362 (1827) | |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Hydrofit o owalnej, ewentualnie lekko spłaszczonej, wiotkiej łodydze długości do 60 cm. Łodyga słabo rozgałęziona, czerwieniejąca, ze słabo rozwiniętymi (jeżeli w ogóle obecnymi) gruczołami węzłowymi. Kłącze jest nitkowate, ścieśnione lub w ogóle go brak[6].
- Liście
- Sztywne i sterczące. Równowąskie do igiełkowatych, szydlasto zakończone. Liście całobrzegie. Szerokość do 1,1 mm, długość do 7,5 cm. Zwykle trzy nerwy, czasem pięć. Nerw główny zajmuje 15-30% nasady liścia i sięga do jego szczytu. Nie jest otoczony półprzezroczystymi komórkami powietrznymi. Nerwy boczne łączą się z nim stosunkowo daleko od szczytu liścia. Barwa jasnozielona lub brunatnozielona. Przylistki o długości 1,5-2 cm. Zamknięte, zwinięte rurkowato, z wiekiem strzępiące się. Przylistki tępe z bezbarwnym lub zielonym żebrem. Żywe przylistki są półprzezroczyste i mleczne, po wyschnięciu szarzeją i stają się nieprzezroczyste z widocznymi nerwami[6].
- Kwiaty
- Obupłciowe z czterema, rzadko dwoma, słupkami. 6-8 kwiatów tworzy kłosy, wystające ponad powierzchnię wody na sztywnych szypułkach. Owocujące kłosy co najmniej tak długie jak szypułki, do trzech razy dłuższe. Kwitnie od czerwca do sierpnia[6].
- Owoce
- Orzeszki. Brązowe lub oliwkowe, gładkie i bez kila, z prostym, drobnym dzióbkiem. Półelipsoidalne, ok. 2 mm długości[6].
- Gatunki podobne
- Rdestnica błyszcząca należy do grupy rdestnic wąskolistnych łatwych do pomylenia. Wśród najbardziej podobnych gatunków wymieniane są rdestnica drobna, rdestnica Berchtolda i rdestnica szczeciolistna[6].
Biologia i ekologia edytuj
Roślina jednoroczna. W kątach liści tworzy cienkie, walcowate turiony o długości do 7,5 cm. Turiony mają 5-6 liści towarzyszących oraz włókniste, białawe przylistki[6].
Podobnie jak kilka innych rdestnic wąskolistnych ma liczbę chromosomów 2n=26 i tworzy z nimi hybrydy[6].
W warunkach polskich rośnie w wodach dystroficznych, ale także w mezotroficznych i eutroficznych o wodzie do lekko zasadowej i mulistym dnie[6]. Na Syberii preferuje wody lekko zasadowe, o małej mineralizacji i mało żyzne. Tam zasiedla dno piaszczysto-muliste, o głębokości 0,2-2 m, wyjątkowo głębiej[4].
Zagrożenia i ochrona edytuj
Gatunek umieszczony w Polskiej czerwonej księdze roślin (2001, 2014) oraz na polskiej czerwonej liście z kategorią CR (krytycznie zagrożony)[7][8]. Wymieniony jest też w kilku regionalnych rosyjskich czerwonych księgach lub czerwonych listach w kategoriach od niedostatecznie rozpoznanych do wymarłych[4].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-09-19] (ang.).
- ↑ World Checklist of Selected Plant Families [dostęp 2013-09-19]
- ↑ a b c Alexander A. Bobrov i inni, European pondweed in East Siberia: evidence of ''Potamogeton rutilus'' (''Potamogetonaceae'') in Yakutia (Asian Russia) with evaluation of current distribution and conservation status, „Phytotaxa”, 333 (1), 2018, s. 58-72, DOI: 10.11646/phytotaxa.333.1.4 (ang.).
- ↑ Zalewska-Gałosz J. 2001. Rdestnica błyszcząca. s. 403-405. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001.
- ↑ a b c d e f g h Krzysztof Szoszkiewicz, Szymon Jusik, Tomasz Zgoła: Klucz do oznaczania makrofitów dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Wyd. 2. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2010, s. 28, 42-43, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-32-8.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.