Richard Weiner

Richard Weiner (ur. 6 listopada 1884 w Pisku, zm. 3 stycznia 1937 w Pradze) – czeski poeta, prozaik i publicysta.

Życie

Urodził się w rodzinie właściciela małej fabryczki. W 1902 ukończył gimnazjum, a cztery lata później studia chemiczne. Zmobilizowany, walczył podczas pierwszej wojny światowej na froncie serbskim. Przeżył załamanie nerwowe, wskutek czego został odtransportowany na tyły, a w roku 1915 zwolniono go ze służby wojskowej. Obrał zawód dziennikarza i publicysty, zatrudnił się w redakcji dziennika „Lidové noviny”, później przez wiele lat był jego korespondentem w Paryżu. Długoletni pobyt we Francji, gdzie związał się z surrealizującą grupą „Le Grand Jeu” (Wielka Gra), nie pozostał bez wpływu na jego twórczość. Zmarł w Czechosłowacji, dokąd wrócił mniej więcej na rok przed śmiercią. Weiner miał silne poczucie absurdu egzystencji, a także obcości, osamotnienia i wyalienowania. Jak pisze J. Chalupecký, „Żyd wśród chrześcijan, Czech wśród Francuzów, poeta wśród ludzi praktycznych, kawaler wśród ojców rodzin, homoseksualista wśród heteroseksualistów – czuł się człowiekiem niepotrzebnym”.

Twórczość

Dzieło Weinera charakteryzuje się ogromną oryginalnością, na tle literatury czeskiej pozostaje zjawiskiem osobnym i wyjątkowym, czego nie zmienia fakt obecności w nim pokrewieństw z surrealizmem i zwłaszcza ekspresjonizmem, a także z filozofią egzystencji. Weiner wywarł wpływ na późniejszych twórców czeskich, zwłaszcza na poetów Grupy 42 (Jiří Kolář, Ivan Blatný).

Książki

Pták, 1913, poezja
Usměvavé odříkání, 1916, poezja
Netečný divák, 1917, tom opowiadań
Rozcestí, 1918, poezja
Lítice, 1918, tom opowiadań
Třásničky dějinných dnů, 1919, felietony
Škleb, 1919, tom opowiadań
Mnoho nocí, 1928, poezja
Zátiší s kulichem, herbářem a kostkami, 1929, poezja
Lazebník, 1929, proza
Mezopotamie, 1930, poezja
Hra doopravdy, 1933, dwie opowieści

Recepcja polska

Sobowtóry, przeł. Andrzej Piotrowski, Warszawa 1968
Gra na serio, przeł. Maryna Miklaszewska, Warszawa 1984
Martwa natura z pójdźką…, przeł. Józef Waczków, Kraków 1989

Literatura

Jindřich Chalupecký, Richard Weiner, Praha 1947
Jindřich Chalupecký, Expresionisté, Praha 1992
Jindřich Chalupecký, Richard Weiner i ekspresjonizm czeski, przeł. Józef Waczków. „Literatura na Świecie" 1978, nr 12
Leszek Engelking, Gra na serio (garść luźnych uwag na marginesie polskiego wyboru wierszy Richarda Weinera). “Literatura na Świecie” 1989, nr 5-6
Marie Langerová, Weiner, Brno 2000
Maryna Miklaszewska, Wstęp [do:] R. Weiner, Gra na serio, Warszawa 1984
Andrzej Piotrowski, Przedmowa [do:] R. Weiner, Sobowtóry, Warszawa 1968
Karel Srp, Nepovědomé body. Josef Šíma, Richard Weiner a skupina Le Grand Jeu. Umění, 2004, vol. 52, nr. 1.
Józef Waczków, Posłowie [do:] R. Weiner, Martwa natura z pójdźką…, Kraków 1987