Sójeczka białosterna
Sójeczka białosterna[3] (Podoces biddulphi) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny krukowatych (Corvidae). Występuje endemicznie w północno-zachodnich Chinach. Bliski zagrożenia.
| Podoces biddulphi[1] | |||
| Hume, 1874 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
sójeczka białosterna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Taksonomia edytuj
Po raz pierwszy gatunek opisał Allan O. Hume; opis ukazał się w 1874 na łamach „Stray Feathers”. Holotyp pochodził z Maralbashi (chiń. Bachu, ujg. Maralbeshi). Autor nadał sójeczce białosternej nazwę Podoces biddulphi[4]; nazwa ta jest obecnie (2020) podtrzymywana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny[5]. Sójeczka białosterna tworzy nadgatunek z mongolską (P. hendersoni), niekiedy są wydzielane razem do rodzaju Eupodoces ze względu na obecność czerni na wierzchu głowy, stosunkowo długie pokrywy nadogonowe, brak czarnej plamki na piersi[6], a także różnice w wokalizacji[7]. Gatunek monotypowy[5][6].
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi 26,7–31,2 cm; masa ciała samca 134–141 g, samicy – 120–132 g[6]. Wymiary szczegółowe (liczba zmierzonych osobników nieznana): długość skrzydła 148–155 mm, długość ogona 103–108 mm, długość skoku 46–48 mm, dzioba – 54–58 mm[8].
Dziób długi, smukły, czarny i zagięty. Pióra szczeciniaste wokół nozdrzy mają barwę piaskową i są słabo widoczne. Z przodu wierzchu głowy pióra są stosunkowo luźne. Pokrywy nadogonowe długie, sięgają aż do połowy sterówek. Wierzch głowy czarny, wykazuje niebieskawy lub fioletowawy połysk. Gardło matowoczarne z białymi końcówkami piór, przy znoszonym upierzeniu zdaje się być czarne. Boki gardła matowoczarne z jasnymi końcówkami, za okiem przechodzą w małą plamkę. Pozostała część głowy, w tym obszar nad okiem, szyja, spód i wierzch ciała mają barwę piaskowopłową, różowawą; od spodu nieco jaśniejsze, bardziej kremowopłowe. Skrzydła są połyskliwe, niebieskoczarne, poza lotkami I rzędu, które nasady i końcówki mają czarne. Skrzydełko i szerokie końcówki lotek II rzędu również wyróżnia barwa biała. Pokrywy skrzydłowe mniejsze piaskowopłowe. Sterówki białe z ciemniejszymi paskami wzdłuż stosin, nie sięgają do końca. Nogi i dziób czarne, tęczówka ciemnobrązowa[8].
Zasięg występowania edytuj
Endemit północno-zachodnich Chin. Występuje na pustyni Takla Makan w Sinciangu, od Jarkend na wschód po Lob-nor[6].
Ekologia i zachowanie edytuj
Środowiskiem życia tych ptaków są piaszczyste pustynie z krzewami i niskimi drzewami, w tym topolami. Zwykle sójeczki białosterne przebywają w parach lub grupach rodzinnych. Są ostrożne i skryte. Poruszają się po ziemi charakterystycznym dla krukowatych kaczkowatym chodem, zamiast skakać. Żerują poprzez kopanie w piasku swoim długim dziobem; w żołądkach znajdowano owady i ziarno, prawdopodobnie pochodzące z odchodów dużych ssaków[8].
Lęgi edytuj
Gniazda znajdywano w marcu. Znajdują się w krzewach i niskich drzewach, około metra nad ziemią. Jest to konstrukcja z patyków, wewnątrz wyściełana na kształt kubeczka wełną, włosiem, suchymi trawami, nasionami z niosącymi je na wietrze strukturami i liśćmi. W zniesieniu znajduje się od 1 do 3 jaj. Mają jasnoniebieską skorupkę pokrytą brązowymi wzorami[8].
Status i zagrożenia edytuj
IUCN uznaje sójeczkę białosterną za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened) od 2000 roku (stan w 2021); wcześniej, od 1994 roku klasyfikowano ją jako gatunek narażony (VU, Vulnerable). Zagrożeniem dla gatunku jest fragmentacja i niszczenie środowiska wskutek wypasu kóz i wielbłądów, wydobycia ropy naftowej, wycinki drzew i przekształcania pustyni w nawadniane pola[9].
Przypisy edytuj
- ↑ Podoces biddulphi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Podoces biddulphi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Corvidae Leach, 1820 - krukowate - Crows and jays (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-19].
- ↑ A. O. Hume. Nobelties. „Stray feathers. Journal of ornithology for India and its dependencies”. 2, s. 503–505, 1874.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Crows, mudnesters, birds-of-paradise. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-19]. (ang.).
- ↑ a b c d Madge, S.: Xinjiang Ground-jay (Podoces biddulphi). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-19].
- ↑ Opaev i inni, Vocalization of the Ground Jays Supports their Subdivision into two Genera: Podoces and Eupodoces, „Podoces”, 14 (2), 2019, s. 18–27 (ang.).
- ↑ a b c d Steve Madge: Crows and Jays. A&C Black, 2010, s. 125. ISBN 978-1-4081-3169-5.
- ↑ Species factsheet: Podoces biddulphi. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-12-15]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagranie głosu i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).